گزارش معاون علمی رییس‌جمهور از وضعیت مهاجرت در ایران/برنامه‌های دولت برای بازگشت نخبگان

براساس گزارش ارائه شده توسط معاونت علمی و فناوری رییس جمهور، جمعیت ایرانیان مهاجر در جهان طبق آمار به دست آمده در سال ۲۰۲۰، ۱/۹ میلیون نفر می‌باشد که این  عدد ۲/۲۹ درصد از کل جمعیت ایران را شامل می‌شود.

همچنین براساس آمارهای موجود، کمترین رتبه ایرانیان در میان گروه‌های مهاجر در جوامع میزبان مربوط به کشور سوئد (رتبه ۵) و بیشترین رتبه مربوط به کشور انگلستان (رتبه ۲۹) است.

معاون علمی و فناوری رییس جمهور همچنین در گزارش خود وضعیت میل به مهاجرت در ایران را براساس شاخص جهانی گالوپ مورد بررسی قرار داده است.

براساس رتبه‌بندی کشورها در شاخص‌های سه‌گانه جریان بالقوه مهاجرت گالوپ، ایران در بین ۱۵۰ کشور جهان، در رتبه ۸۷ قرار گرفته است.

شاخص‌های سه‌گانه جریان بالقوه مهاجرت گالوپ، توسط مؤسسه گالوپ در سال ۲۰۱۸ برای سنجش میزان افزایش یا کاهش جمعیت هر کشور در صورت برداشته شدن موانع جابجایی و مهاجرت، معرفی شده است.

این شاخص‌ها نتیجه مصاحبه‌های رو در رو یا تلفنی با بیش از ۵۰۰ هزار نفر در ۱۵۰ کشور دنیاست و به دلیل تعدد کشورهای مورد بررسی، یکی از مقایسه پذیرترین شاخص‌ها در حوزه مهاجرت است.

بخش دیگری از گزارش معاونت علمی و فناوری رییس جمهور به وضعیت جمعیت دانشجویان بین المللی و مقایسه وضعیت کشورهای دانشجو فرست در جهان اختصاص دارد.

مقایسه ۲۰ کشور اصلی دانشجو فرست در سال های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ نشان می دهد طبق آخرین آمار موجود (۲۰۲۱) ایران در سال ۲۰۱۹ رتبه هفدهم را در بین این کشورها به خود اختصاص داده است.

همچنین در رده‌بندی ۱۱۶ کشور جهان از منظر سهم دانشجویان خروجی از کل جمعیت دانشجویان داخل کشور در سال ۲۰۱۹، ایران در جایگاه نود و نهم قرار دارد.

کشورهای آمریکا، ترکیه، آلمان، کانادا، ایتالیا، استرالیا، مجارستان، روسیه، فرانسه و بریتانیا، ۱۰ مقصد اصلی دانشجویان ایرانی در سال ۲۰۱۹ بوده اند که در این میان، تعداد دانشجویان ایرانی حاضر در کشورهای کانادا، ترکیه، آلمان و مجارستان با روند افزایشی و در کشورهای هند، استرالیا، انگلستان و فرانسه با روند کاهشی همراه بوده است.

معاون علمی و فناوری رییس جمهور در بخش دیگری از گزارش خود، به برنامه بازگشت متخصصان ایرانی و همکاری با متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور پرداخته است.

ایجاد پل ارتباطی میان متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور با مراکز عملی و فناوری منتخب داخلی، تبیین آخرین وضعیت علمی و فناوری داخلی و معرفی ظرفیت پایگاه های تخصصی همکار در حوزه های مختلف به متخصصان، فراهم نمودن شرایط انتقال مهارت ها، روش ها و قابلیت های خدماتی نوین به کشور و تعریف نحوه همکاری با مراکز علمی و فناوری داخلی پیش از ورود به کشور، از جمله راههای ارتباط با متخصصان ایرانی خارج از کشور برای خلق ارزش های غنی تر و اثرگذارتر عنوان شده است.

برگزاری دوره پسا دکتری، دوره فرصت مطالعاتی، همکاری به عنوان استاد مدعو و معین، برگزاری سخنرانی و کارگاه های تخصصی، فعالیت های روزانه (ایجاد شرکت های دانش بنیان)، اشتغال در شرکت های دانش بنیان و شرکت های زایشی از دانشگاه ها، تسهیل جذب هیئت علمی دانشگاه ها و نظام وظیفه تخصصی، از جمله بسته های حمایتی در نظر گرفته شده در برنامه بازگشت متخصصان ایرانی خارج از کشور هستند.

براساس آمار ارایه شده در گزارش معاونت علمی و فناوری رییس جمهور، تعداد ایرانیان بازگشتی از طریق طرح همکاری با متخصصان و دانشمندان ایرانی غیرمقیم در بازه زمانی ۱۳۹۳ تا پایان شهریور ۱۴۰۰، رشد چشمگیری داشته است. ثبت بیش از ۱۰ هزار درخواست همکاری، بازگشت و شروع به کار بیش از ۲۳۰۰ نفر از متخصصان دارای رتبه های بالای دانشگاهی در قالب پسا دکتری، طرح فناورانه، استاد مدعو، فرصت مطالعاتی، جذب هیئت علمی و شرکت های خصوصی و برگزاری بیش از ۳۵۰۰ سخنرانی و کارگاه تخصصی، از آن جمله است.

درصد سهم محققان و متخصصان بازگشته به کشور در حوزه های مهندسی (۵۸ درصد)، علوم پایه (۲۶ درصد)، علوم انسانی (۱۱ درصد) و علوم پزشکی (۵ درصد) بوده است.

نگاهی به جمعیت دانشجویان خارجی (غیر ایرانی) در ایران نشان می دهد در طول ۱۰ سال گذشته رتبه ایران در دانشجو پذیری بهبود چشمگیری یافته و از جایگاه ۵۴ به جایگاه ۲۸ در میان ۲۴۱ کشور جهان ارتقا یافته است. افغانستان، عراق، لبنان، سوریه و چین، ۵ کشور اصلی دانشجو فرست به ایران هستند.

ایران در جدیدترین گزارش شاخص جهانی نوآوری در سال ۲۰۱۸ به عنوان یکی از رهبران منطقه ای نوآوری معرفی شده است. همچنین صعود ۱۰ پله‌ای ایران نسبت به سال گذشته و ایستادن در رتبه ۶۵ جهان موجب شده در میان ۳ کشور دارای بالاترین رشد رتبه در دنیا قرار گیرد.

بررسی اقدامات و اولویت‌های سیاستی در حوزه مهاجرت و چالش های کلان در این حوزه، از دیگر موضوعات مطرح شده در گزارش امروز بود.

در ادامه جلسه، اعضای دولت تعدادی از پیشنهادهای دستگاه های اجرایی را بررسی و به تصویب رساندند.

تعیین تکلیف دستگاه مسئول کمیسیون‌های مشترک اقتصادی ایران با دیگر کشورها

با توجه به درخواست برخی وزارتخانه ها برای اعمال تغییرات در مسئولیت کمیسیون های مشترک اقتصادی با سایر کشورها، هیئت وزیران درخصوص تعیین تکلیف مسئولیت کمیسیون های مذکور در دولت سیزدهم تصمیم گیری کرد.

تنفیذ مصوبه های مربوط به تسویه مطالبات و بدهی‌های شرکت‌های دولتی بخش‌های آب و برق وزارت نیرو با دولت برای اجرا در سال ۱۴۰۰

هیات وزیران به پیشنهاد وزارت نیرو و به استناد بند (د) تبصره (۷) قانون بودجه سال ۱۴۰۰ کل کشور، با تنفیذ تصویب نامه های مربوط به تسویه مطالبات شرکت های دولتی بخش های آب و برق وزارت نیرو با بدهی این شرکت ها به دولت برای اجرا در سال ۱۴۰۰ موافقت کرد.