این حصیرها محصول دریاچه «هامون» است!
حصیربافی، پرده‌بافی یا خولکبافی یکی از مشاغل اصلی و قدیمی در منطقه سیستان در سیستان و بلوچستان محسوب می‌شود؛ شغلی که با دریاچه هامون جان گرفته و می‌توان گفت قدمت حصیربافی و خولکبافی به اندازه عمر هامون است.
به گزارش برنا؛ «فقیرلشگری» در شهرستان نیمروز یکی از روستاهایی است که اهالی آن بیشتر از صید و صیادی از خولکبافی درآمد کسب می‌کنند؛ رویش نی و لوخ (یا همان خولک نوعی نی است) از فروردین شروع می‌شود و زمان برداشت آن هم مرداد و شهریور است.
شغل آبا و اجدادی
در سال‌هایی که دریاچه هامون پرآب است، خولک‌ها از نظر متراژ افزایش می‌یابند و در نهایت به خانه حصیری، پرده حصیری و تزئینی پنجره تبدیل می‌شوند. خولکباف اهل روستای «فقیرلشکری» می‌گوید: «خولکبافی شغل آبا و اجدادی ماست. البته شغل اغلب مردم منطقه سیستان در استان همین بوده یعنی علاوه بر صید و صیادی که قبلا در زمان پر آبی هامون رونق داشت، خولکبافی رواج زیادی داشت.»
«حبیب صیاد» با بیان اینکه لوخ به گونه‌ای نیست که مانند گندم و جو بذر داشته باشد، می‌افزاید: «لوخ از خانواده نی است و نی نیاز به بذرپاشی ندارد. این نوع نی در دریاچه هامون فراوان است.»
راه امرار معاش
علاوه بر بخش مرکزی شهرستان نیمروز که شغل اهالی آن خولکبافی بوده، روستای فقیرلشگری، دهنوی، صفر اربابی و... نیز خولکبافی می‌کنند. این را خولکباف اهل روستای «فقیرلشکری» از شهرک علی‌اکبر، روستای تخت عدالت، روستای ملاعلی و... هم صحبت می‌کند که کارشان خولکبافی و حصیربافی بوده است و از همین راه امرار معاش می‌کردند.
به گفته «حبیب صیاد»، در گذشته آقایان بیشتر به دنبال صید و صیادی بودند و زنان و بچه‌ها در اوقات فراغت خولکبافی و حصیربافی می‌کردند. صیاد که حالا 59 ساله است، ادامه می‌دهد: «حالا هم دانش‌آموزان صبح‌ها به مدرسه می‌روند و عصرها برای سرگرمی همراه خانواده به خولکبافی مشغول می‌شوند.»
خنک‌کننده طبیعی
«حبیب صیاد» با بیان اینکه علاوه بر خولکبافی از نی استفاده‌های دیگری هم می‌شود، توضیح می‌دهد: «زمانی که گیاه نی جوان است، برای خوراک دام استفاده می‌شود.»
او یادآور می‌شود: «آن موقع کولر نبود و با کوبیدن نی‌ها آن را می‌بافتند و با ساختن خانه‌های حصیری، مقداری هم آب روی آن می‌پاشیدند تا مانند کولر عمل کند.»
«حبیب صیاد» روایت می‌کند در گذشته وقتی به مشهد مقدس سفر می‌کرده است، می‌دیده که اغلب خانه‌های اطراف حرم امام رضا(ع) پرده‌های حصیری داشتند، زیرا پرده‌های حصیری اجازه نمی‌دهد حشرات وارد خانه شود.
به گفته او، هنوز هم محصولات حصیربافی و خولکبافی به مشهد، تهران، قم، اصفهان، شیراز محصولات عرضه و حتی به کشورهایی چون کویت و امارات هم صادر می‌شودمی‌شود.
فراموشی یک صنعت قدیمی
«حبیب صیاد» پیش رسیدن به سن 15 سالگی خولکبافی را شروع کرده است. خودش می‌گوید: «چون پدر و مادرم خولکباف بودند و برای من ساده بود که خیلی زود خولکبافی را یاد بگیرم.» او عنوان می کند: «خولک از دریاچه هامون تهیه می‌شود ولی بعد با خشک شدن دریاچه از رونق افتاد. متاسفانه این روزها خولکبافی کم کم رو به فراموشی می‌رود.»
صیاد اضافه می‌کند: «صیادی از گذشته در اولویت اهالی این منطقه بود ولی می‌توان به جرات گفت که بیشترین درآمد اهالی از خولکبافی بوده است.»
برشی جامعه شناختی از یک صنعت خانگی؛
نظر شما
اخبار برگزیده
پرونده ویژه
تبلیغات متنی