درخشان: خودمان می‎‌توانستیم فاز ۱۱ را توسعه دهیم/ شمس‌اردکانی: رانت‌خواران ژست توانمندی به خود گرفته‌اند و منتقد قرارداد توتال شده‌اند

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری برنا، برنامه تلویزیونی «جهان آرا» که از شبکه افق سیما پخش شد، میزبان دو چهره دانشگاهی بود. در این برنامه علی شمس اردکانی، نایب رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران و مسعود درخشان، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی و منتقد قرارداد توتال. درخشان تقریبا تنها منتقد دانشگاهی قرارداد با توتال است که البته سوابق او خلاف این مطلب را رد نمی کند. در واقع طبیعی است که او به عنوان مشاور اقتصادی سعید جلیلی منتقد عملکرد دولت حسن روحانی باشد. در حال حاضر درخشان در کنار مسئولین دولت قبل تنها منتقدین قرارداد توتال هستند. به همین دلیل است که درخشان یگانه کارشناس منتقد قرارداد توتال در برنامه های صداو سیما و شبکه افق است.

طی این برنامه که به منظور بررسی ابعاد متفاوت قرارداد شرکت توتال فرانسه، سی. ان. پی. سی چین و پتروپارس به رهبری توتال، تهیه شده بود، هر یک از میهمانان به ارائه نظر خود در زمینه قراردادهای جدید نفتی (IPC) به طور کل و قرارداد منعقد شده با توتال در بخش توسعه فراساحل فاز۱۱ پارس جنوبی پرداختند.

درخشان با تاکید بر اینکه کلید حل مشکلات صنعت نفت ایران، در دست شرکت های خارجی نیست، گفت: امروزه بسیاری از شرکت های عظیم نفتی تمام بخش های پروژه های نفتی خود را به تنهایی انجام نمی دهند و از شرکت های خرد و تخصصی تر در زمینه های مختلف، استفاده می کنند. ایران هم می تواند به عنوان کشوری که در صنعت نفت فعالیت داشته است، به جای استفاده از کمپانی های بزرگ از شرکت های کوچک و تخصصی در زمینه های مختلف استفاده کند.

درخشان با تاکید براینکه « کاری که خودمان می توانستیم انجام دهیم به شرکت توتال واگذار کردند»، ادامه داد: کسانی که فکر می کنند می توانند از قراردادهای IPC در جهت منافع سیاسی استفاده کنند هیچ شناختی از بازار جهانی نفت ندارند.

او گفت: کسانی که می خواهند از شرکت های غربی علیه استعمار آمریکا استفاده کنند الفبای کار را هم نمی دانند.

وی تصریح کرد: اگر توتال قادر به حل مشکلات ما بود ۱۶ سال پیش این کار را کرده بود و قراردادش با ایران را رها نمی کرد.

درخشان گفت:متاسفانه جوّی به وجود آمده که فکر می کنند کلید حل مشکلات، شرکت های بزرگ نفتی دنیا هستند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: جهان باید بداند که ایران در چارچوب اقتصاد_مقاومتی مشکلاتش را حل می کند نه با تکیه بر خارجی‌ها.

وی با طرح این سوال که چرا مراکز فکری و پژوهشی در مورد قراردادهای جدید نفتی اظهار نظر کارشناسی نمی کنند، ادامه داد:  اشکال اصلی ما نبود نهادهای نظارتی دقیق و کافی است.  

درخشان با بیان اینکه حرف دکتر شمس که باید نظارتی توسط اهل فن انجام شود؛ معتبر است، ادامه داد:همین قرارداد فاز ۱۱ پارس جنوبی در سال ۱۳۷۹ با توتال و پتروناس امضا شد. بعد از مدتی توتال کنار رفت و چین جایگزین شد و کار باقی ماند تا سال ۹۱ که قرارداد فسخ شد. مساله اصلی مدیریت شرکت ملی نفت است که نظارت دقیقی داشته باشد. الان دوباره همان شرکت های فرانسوی و چینی با ما قرارداد بسته اند.

او با تاکید براینکه مساله قراردادها نباید سیاسی شود چرا که در فضای گل آلود سیاسی فعلی، شرکت های خارجی خوب دارند ماهی می گیرند، گفت:نهادی باید تشکیل می شد تا به این ایرادات کارشناسی رسیدگی می شد. در کجا توسط چه کسانی قراردادهای نفتی ارزیابی کارشناسی شده و طبق گفته رهبری، منافع کلان را نشان داده اند؟ مگر می شود از شرکت نفت خارجی استفاده کرد برای مقابله با تحریم و سیاست های استعماری؟  کسانی که از شکستن دیوار تحریم با قرارداد توتال سخن می گویند؛ درکی از سیاست بین الملل و نفت ندارند.  

این کارشناس نفتی با تاکید بر اینکه نامه رهبری درباره قراردادهای نفتی مغفول مانده و به جای آن، جشن پیروزی می گیریم، گفت: آیا این برای دولتی با ۲۴ میلیون رای، پیروزی است؟ قرارداد توتال در شان جمهوری اسلامی و صنعت نفت ما نیست. با زیرکی های بوروکراتیک همه موانع را رفع کردند تا قرارداد توتال بسته شود. چرا آنها باید بیایند و ۲۵ سال اینجا بمانند؟

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه به لحاظ فنی همیشه ما از شرکت های مشاوره فنی خارجی استفاده کرده ایم و باید هم استفاده کنیم ادامه داد: توتال هر بخش کار را به یک شرکت متخصص می دهد و همه کار را خودش انجام نمی دهد. ما باید از خدمات فنی خارجی ها استفاده کنیم. در بخش خدمات چاهی شلمبرژه آماده همکاری است

درخشان تاکید کرد: الگوی قراردادی جدید محرمانه نیست و بیش از یک سال مورد بحث قرار گرفت و درباره جزییات بحث شد. اعداد قراردادها با شرکت ها ظاهرا محرمانه است. اما چارچوب کلی محرمانه نیست. قبل از انقلاب کل قراردادها محرمانه نبود؛ اما الان محرمانه است که به لحاظ علمی توجیه ندارد. این در حالی است که دلیل محرمانه شدن گفته می شود سایر شرکت ها مطلع می شوند که جایی ندارد.

این کارشناس انرژی با بیان اینکه مساله من محرمانه بودن متن قراردادها نیست؛ بلکه خود الگوی قراردادهاست که بر آینده صنعت نفت اثر دارد، افزود: قرارداد ipc قبل از برجام مطرح شد با این عنوان که قراردادها را چنان جذاب می کنیم که شرکت های بزرگ نفتی در شرایط تحریم هم به ایران بیایند. این رویکرد نقطه ضعف ماست و باعث سدءاستفاده طرف خارجی می شود و ما باید بگوییم به شما نیاز نداریم؛ همانطور که نشان داده ایم.

شمس اردکانی، نایب رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران نیز با بیان اینکه طبق قانون، ملی شدن صنعت نفت «برای سعادت ملت ایران» باشد، گفت: در زمان ملی شدن صنعت نفت نه تنها عوام که خواص هم از صنعت نفت جهان خبر نداشتند؛ چنانکه عربستان و ونزوئلا وارد شدند و تصور غلط احتیاج دنیا به نفت ایران را داشتند و نتیجه آن، سقوط مصدق و بازگشت به قرارداد کنسرسیوم بود و عملا تفاوتی با قرارداد دارسی نداشت.

او ادامه داد: بعد از دولت مصدق چنان بازار اشباع شده بود که ایران تا ۱۹ ماه نتوانست نفت بفروشد. از سویی دیگر ما باید ریشه یابی کنیم که چرا به خارجی ها نیاز داریم؟ ما در دهه های اخیر در قبال منابع هیدروکربنی جفا کردیم و سرمایه ها و منابع خود را از بین بردیم. عده ای عوامانه این منابع را درآمد می دانند؛ درحالیکه سرمایه است. ما باید بهترین تکنولوژی را بیاوریم و برداشت بهینه و حداکثری و با رعایت موازین فنی از میادین داشته باشیم.

این کارشناس انرژی افزود: وقتی ما سرمایه های خود را مصرف کرده ایم؛ ورشکست شدیم. به میادین نفت و گاز و نسل آتی بدهکاریم و شرعا حق نداریم وقتی بدهکاریم، صدقه دهیم.  

منتقدان قرارداد توتال اگر توانایی کافی داشتند، فاز 17 را توسعه می‌دادند

به عقیده شمس اردکانی ما سرمایه را هدر داده ایم، تکنولوژی لازم را هم نداریم و در نتیجه نیروی انسانی خود را هم ضایع می کنیم. امروز مهندسان و متخصصان ما بیکارند. اینکه می گویند ۱۷ فاز را خودمان انجام داده ایم دروغ است. پس چرا از قطر عقب افتادیم؟ این دروغ کسانی است که می خواهند بگویند ما کار را برعهده می گیریم. یک فاز پارس جنوبی روزانه ۲ میلیون دلار میعانات و ۲ میلیون گاز داریم. بنابراین وقتی ما سرمایه خود را ضایع می کنیم؛ دنیا می گوید با سرمایه ما چه می خواهید بکنید؟ می شد با همان قرارداد بیع متقابل کار کرد و فرصت را از دست نداد.

نایب رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران با اشاره به قرارداد ایران و توتال گفت: طبق این قرارداد یک سکوی ۲۰ هزار تنی در داخل ساخته خواهد شد که هر ۱۰۰۰ تن آن یک میلیون اشتغالزایی دارد.  از سویی دیگر طبق قرارداد ۱۲ و نیم درصد درآمد برای خارجی هاست.  

وی تاکید کرد: هیات نظارتی قرار است بر این قرارداد نظارت کند. کارشناسان این هیات چه کسانی هستند؟ کدام یک حقوق انرژی خوانده اند؟ خارجی ها در این قراردادها عمروعاص هستند؛ ابوموسی اشعری ها را به میدان نفرستیم. کدامیک از این افراد می توانند یک قرارداد حتی به فارسی بنویسند؟

عده ای که ژست توانمدی به خود گرفته‌اند رانت‌خوار هستند

به عقیده شمس اردکانی عده ای با غوغا میدان دار کار شده اند. ما باید سازمان رگولاتوری داشته باشیم و کار ما را نظارت کند. تکنولوژی و سرمایه با هم ادغام هستند. در ایران عده ای که ژست توانمندی به خود گرفته اند، رانت خوار هستند و هم فساد می آفرینند و هم فساد را گسترش می دهند. الان نظارت جدی نیست. چون همان کسانی که قرارداد را بسته اند؛ مدعی نظارت هم هستند. رگولاتوری توسط خود سازمان و رانت خواران فسادآفرین است. نفر اصلی کرسنت از ایران فرار کرده است. او مسئول مخابرات صدام در کویت بود؛ اما چشم خود را بستند. او بعنوان مدیرعامل کشتیرانی عربی گرای کشتی های ما را به عراق می داد! چرا با او قرارداد بستند؟

 او تصریح کرد: رانت خواهان کسانی هستند که وسط می پرند و می گویند ما می توانیم. بعد از فاجعه خصولتی، رانت خواهی اختصاصی را شاهدیم و در بخش انرژی انباشت سرمایه نداریم. نماز بدون وضو و طهارت نمی شود. ریشه رانت را باید بسوزانیم. ما باید مقدمات را فراهم کنیم که در تامین منافع ملی خود دچار تحریم نشویم.

او در بخش دیگری از گفته های خود اضافه کرد: نمی شود ما کاری کنیم که همه دنیا در خیمه نتانیاهو بروند و بگوییم منافع ملی را تامین کرده ایم. در نهضت ملی شدن نفت هم عده ای برای وجهه خود منابع کشور را بر باد دادند و قراردادی بدتر از دارسی حاصل شد. منافع ملی ما این نیست که در میدان گازی مشترک کشوری کوچک برنده شود که هیچ جایی در تاریخ و تمدن بشر ندارد. برای تامین منافع ملی باید عقلانیت برجام را تعمیم دهیم؛ نه آنکه شعار دهیم و خود را رستم بپنداریم.

اردکانی با تاکید براینکه اگر ما سرمایه های خود را ضایع کنیم؛ منافع ملی را بر باد داده ایم، ادامه داد: چین مگر مواضع و حزب و فرهنگ خود را رها کرد؟ اما سرمایه خارجی جذب کرد و درآمد سرانه را بالا برد. باید اجازه دهیم وزیری که از مجلس رای آورده؛ برنامه های خود را پیش ببرد.

در بخش دیگری از این گفتگوی تلویزیونی اصغر ابراهیمی اصل، معاون سابق وزیر نفت و مهمان تلفنی برنامه گفت: کاری که توتال می خواهد انجام دهد ایرانی ها می توانند انجام دهند. همان کسانی قرارداد توتال را امضا کردند که کرسنت را امضا کردند. در فازهای ۲ و ۳ که توتال انجام داد و راه قطر برای برداشت حداکثری را باز کرد.

به گفته او پتروپارس هیچ مشکلی ندارد؛ اما وزیر نفت گفتند پتروپارس را آوردیم که کار یاد بگیرد. قرارداد با توتال خلاف قانون اساسی و غیرفنی است. ۱۰ نکته را رهبری به آقای رییس جمهور نوشتند که هیچکدام در این قرارداد رعایت نشد.

معاون وزیر نفت در دولت دهم با بیان اینکه توتال به جهت مأموریتی خاص به ایران آمده است گفت: مأموریت توتال حداکثر کردن بهره برداری قطری ها از پارس جنوبی است.

ابراهیمی اصل با بیان اینکه الگوی IPC خلاف قانون اساسی بوده و به مصحلت کشور نیست گفت: توتال حداقل ۱۲ میلیارد دلار سود می کند.

وی با بیان اینکه ویژگی IPC این است که اول نافذ می شود بعد برای تایید در اختیار مقامات کشور قرار می گیرد گفت: قراردادهای IPC قدرت شرکت ملی نفت ایران را در حد یک شریک کوچک برای خارجی ها پایین می آورد.