هر روز تأخیر؛ یک قدم عقب‌ماندگی در هوش مصنوعی

زهرا وجدانی: هوش مصنوعی دیگر فقط یک واژه علمی یا مفهومی آینده‌نگرانه نیست؛ این فناوری به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره، کسب‌وکار‌ها و تصمیم‌گیری‌های کلان تبدیل شده است. در شرایطی که جهان با سرعتی خیره‌کننده به سمت استفاده گسترده از هوش مصنوعی پیش می‌رود، کشور‌های مختلف تلاش می‌کنند با سرمایه‌گذاری در این حوزه، جایگاه خود را در اقتصاد جهانی تثبیت کنند. ایران نیز با وجود چالش‌هایی، چون تحریم‌ها، نبود زیرساخت‌های مناسب و ضعف در بهره‌برداری از دانش تولیدشده، فرصت‌های زیادی برای پیشرفت دارد. در گفت‌و‌گو با هانی پرهیزگار، مدیرعامل شرکت چمران دیجیتال در مالزی، نگاهی داشته‌ایم به مسیر حرفه‌ای او، وضعیت فعلی و آینده هوش مصنوعی در ایران و راهکار‌هایی برای برون‌رفت از وضعیت موجود.

فرصت‌ها و چالش‌های هوش مصنوعی از نگاه مدیرعامل شرکت چمران دیجیتال در مالزی

هانی پرهیزگار، متخصص علوم کامپیوتر و هوش مصنوعی، در حال حاضر مدیرعامل شرکت چمران دیجیتال در مالزی است. این شرکت با تمرکز بر هوش مصنوعی، بازاریابی دیجیتال و توسعه نرم‌افزار‌های هوشمند، به دولت مالزی و شرکت‌های بخش خصوصی خدمات فناوری ارائه می‌دهد و در استرالیا و اندونزی نیز شعبه دارد. همچنین این نابغه مازندرانی، از سرآمدان هوش مصنوعی در آسیای جنوب شرقی مدتی است؛ دانش آموزان، مدیران ارشد و وزرای کابینه دولت مالزی را برای استفاده از ابر سامانه دستیار هوش مصنوعی آموزش می‌دهد.

وی در گفت‌وگویی با خبرنگار علمی برنا، از مسیر حرفه‌ای خود، وضعیت ایران در حوزه هوش مصنوعی و فرصت‌هایی که این فناوری برای آینده ایجاد می‌کند، صحبت کرده است.

تحصیل در مالزی؛ شروع مسیری جدید

این متخصص رایانه و هوش مصنوعی در خصوص تصمیم خود برای تحصیل در مالزی می‌گوید: «وقتی سربازی‌ام تمام شد، تصمیم گرفتم برای ادامه تحصیل به خارج از کشور بروم. مالزی یک کشور مسلمان بود و با توجه به مشورت‌هایی که گرفتم، به این نتیجه رسیدم که این کشور انتخاب خوبی است. در نهایت، دوره‌های لیسانس، فوق‌لیسانس و دکترا را در مالزی گذراندم.»

پرهیزگار رشته علوم کامپیوتر را در دوره لیسانس انتخاب کرده و در فوق‌لیسانس روی حقیقت افزوده کار کرده است. پایان‌نامه دکترای او طراحی یک بازی هوشمند برای کودکان مبتلا به بیش‌فعالی و کم‌توجهی (ADHD) بوده که از هوش مصنوعی بهره می‌برد.

ورود به عرصه تبلیغات دیجیتال و توسعه نرم‌افزار

پس از تحصیل، او وارد حوزه تبلیغات دیجیتال شده و از فناوری‌های نوین برای بهبود عملکرد کسب‌وکار‌ها استفاده کرده است. به گفته او، هوش مصنوعی می‌تواند فرآیند‌های یک سازمان را به‌صورت دقیق‌تر و سریع‌تر انجام دهد و با کمک به آنالیز داده‌ها، مدیران را در تصمیم‌گیری یاری کند. پرهیزگار معتقد است: «یکی از مهم‌ترین کاربرد‌های هوش مصنوعی، بهینه‌سازی تصمیم‌گیری و اتوماسیون فرآیندهاست که باعث افزایش بهره‌وری می‌شود.»

چالش حذف مشاغل و اهمیت آموزش

مدیر عامل شرکت هوش مصنوعی چمران در مالزی در ادامه به چالش‌های هوش مصنوعی اشاره می‌کند: «یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، حذف برخی مشاغل است. اگر آموزش به‌درستی انجام نشود، بسیاری از افراد بیکار می‌شوند. باید آموزش نیروی انسانی را جدی بگیریم وگرنه با سرعت زیادی از رقبا عقب می‌مانیم.»

وضعیت ایران؛ فاصله بین علم و عمل

این جوان نوآور در مورد وضعیت ایران در زمینه هوش مصنوعی می‌گوید: «ایران از نظر تولید علمی در رتبه ۱۵ جهانی قرار دارد، اما از لحاظ تولید کاربردی رتبه ما ۹۵ است. یعنی دانش داریم، اما نتوانسته‌ایم از آن به‌درستی بهره ببریم.» او به حرکت‌هایی مانند پروژه‌های دانشگاهی به طور مثال دانشگاه امام حسین اشاره می‌کند که توانسته‌اند استارتاپ‌ها و منابع دولتی را در این حوزه فعال‌تر کنند، اما تاکید دارد که زیرساخت‌ها و سیاست‌گذاری‌ها هنوز نیاز به اصلاح و تقویت دارند.

تحریم‌ها، نبود زیرساخت و فقدان داده باز

یکی از موانع مهم توسعه هوش مصنوعی در ایران، تحریم‌ها و محدودیت دسترسی به نرم‌افزار‌ها و داده‌های جهانی است. پرهیزگار می‌گوید: «داده‌های باز یا Open Data برای توسعه هوش مصنوعی حیاتی هستند، اما ایران به دلیل تحریم‌ها نمی‌تواند به این منابع دسترسی داشته باشد. نرم‌افزار‌های مورد نیاز برای تحلیل داده هم تحت تحریم هستند و همین مسئله، مانع بزرگی برای پیشرفت محسوب می‌شود.»

راهکار‌های همکاری با شرق

با این وجود، این فعال فناور راه‌حل‌هایی را نیز پیشنهاد می‌کند: «تحریم‌های آمریکا در شرق وجود ندارد. ما با شرکت‌هایی مثل هواوی همکاری داریم که خودش هم تحریم است و می‌تواند به ما کمک کند. دولت مالزی ابتدا زیرساخت‌ها را ساخت، سپس داده‌های باز را ایجاد کرد و حالا از اپلیکیشن‌ها حمایت می‌کند. ایران هم می‌تواند این مسیر را طی کند.»

آینده ایران در هوش مصنوعی؛ فرصت محدود، سرعت بالا

این متخصص رایانه و هوش مصنوعی تاکید می‌کند که فرصت ایران برای جبران عقب‌ماندگی در حال محدود شدن است: «اگر همین حالا زیرساخت‌ها را درست کنیم، می‌توانیم با توجه به استعداد‌های انسانی، عقب‌ماندگی را جبران کنیم. اما سرعت پیشرفتدر دنیا بسیار بالاست و هر روزی که اقدام نکنیم، فاصله‌مان با جهان بیشتر می‌شود. اگر متوقف بمانیم، عقب می‌مانیم.»

هوش مصنوعی نه تنها یک فناوری پیشرفته، بلکه ابزاری برای تحول در ساختار‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشورهاست. گفت‌و‌گو با پرهیزگار نشان می‌دهد که ایران در حوزه دانش، ظرفیت خوبی دارد، اما نبود زیرساخت، محدودیت‌های ناشی از تحریم و ضعف در بهره‌برداری عملی از این دانش، کشور را از فرصت‌های جهانی دور نگه داشته است.

با این حال، اگر برنامه‌ریزی درست، ایجاد زیرساخت‌های فناورانه و استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی به‌ویژه در شرق آسیا در دستور کار قرار گیرد، می‌توان مسیر پیشرفت را با سرعت طی کرد. اما این مسیر نیازمند اقدام فوری و تصمیم‌گیری‌های راهبردی است، چراکه زمان برای جبران عقب‌ماندگی بسیار محدود شده و آینده متعلق به کشور‌هایی است که زودتر به سمت هوش مصنوعی حرکت کنند.

انتهای پیام/