رضا درستکار: تلویزیون جای محبوب‌ها نیست/ رسانه ملی در خدمت یک جبهه

رضا درستکار، منتقد سینما و تلویزیون، در گفت‌وگو با خبرنگار برنا اظهار داشت: با دیدن برنامه‌هایی مثل «هفت» به راحتی می‌توان به این نتیجه رسید که مدیریت در سازمان صدا و سیما به سمت پخش و تولید برنامه‌هایی رفته که تنها مربوط به یک جناح می‌شوند و این جناح که در واقع مربوط به جبهه مخالف دولت است در قالب برنامه‌ای یک‌سویه اسب خود را زین کرده‌اند تا به قلعه دولت حمله کنند. جناح شکست‌خورده در انتخابات گذشته در تلاش است به جناح پیروز بتازد و در این تاخت و تاز همانطور که می‌بینیم هیچ عمقی وجود ندارد و در برنامه‌های سینمایی تلویزیون بعضاً شاهد موقعیت‌های طنزی هستیم که در عین مطرح کردن مسأله‌ای مهم، افراد به شدت از درون تهی هستند.

درستکار تصریح کرد: من نقدهای بسیاری به دولت روحانی در حوزه فرهنگ و هنر دارم اما افرادی که در تلویزیون می‌بینیم بسیار کوچک‌تر از موضوعات مطرح شده‌اند و در واقع در میدانی به جنگ مشغول هستند که هیچ رقیبی در آن نیست. آنها رقیب را حذف کرده و یک طرفه با آن مبارزه می‌کنند و رقیب که در این میدان نبرد، دولت است هیچ توجهی به مباحث فرهنگی و هنری ندارد و خود را در این مبارزه شرکت نمی‌دهد که در نتیجه این مبارزه را بسیار پوچ‌تر و بیهوده‌تر می‌کند چراکه نه سازمان سینمایی توجهی به این مسأله دارد و نه افرادی که قصد مبارزه دارند توان، سواد و دانش قرار گرفتن در این مبارزه را دارند.

وی افزود: سینما یک هنر جذاب است که مطرح کردن هر موضوعی از آن برای جلب توجه مخاطب نیاز به جذابیت دارد اما وقتی از افرادی فاقد جذابیت و خسته‌کننده در رفتار و گفتار استفاده می‌شود معلوم است که برنامه‌های سینمایی مورد استقبال قرار نمی‌گیرند. لازمه ورود به معبر سینما، جذابیت است و این جذابیت در کنار ادب و احترام برنامه‌ای استاندارد را می‌سازد. منظور من از ادب و احترام خنثی بودن یک برنامه نیست، هر موضوعی را با ادب و احترام می‌شود مطرح کرد و وقتی افرادی در برنامه‌ها حضور دارند که نه تنها قادر به حرف زدن نیستند، نمی‌توانند ادب و احترام را حفظ کنند، هیچ انتظاری نمی‌توان از تلویزیون و برنامه‌های سینمایی‌اش داشت.

این منتقد در ادامه گفت: در برنامه‌ای مثل برنامه «هفت» که در دست یک جبهه بودنش آنقدر عیان است که در میزگردهایش موضوعاتی مطرح می‌شود که همه افراد حاضر، در موضوع مورد بحث اتفاق نظر دارند به دنبال عدالت گشتن کاری بیهوده است و این برنامه که هر لحظه‌اش به رسوایی جبهه سازنده‌هایش تبدیل شده وقتی همه افراد پشت و جلوی دوربین با هم در مسائل اتفاق نظر دارند به یک دورهمی دوستانه و جناحی تبدیل شده که هیچ پیامی را نمی‌تواند منتقل کند. میدان بی‌عرصه‌ای که این افراد در آن خیال مبارزه دارند از درون تهی است.

درستکار خاطرنشان کرد: برنامه‌ای که قرار است درباره سینما و هنر باشد قطعاً نیاز به برخوردی محترمانه با موضوع دارد. همانطور که گفتم این احترام به معنای خنثی بودن و محافظه‌کاری نیست بلکه برخورد با موضوعات باید علمی باشد و در عین حال برنامه نیاز به جذابیت دارد و وقتی نمی‌توانند جذابیت بیافرینند، قطعاً برنامه‌ بسیار ضعیف می‌شود. مسأله دیگر محتوا است، به این معنی که مخاطب پس از دیدن برنامه باید با محتوایی مواجه شده باشد که او را درگیر کند. وقتی مسائل مطرح شده در برنامه کاملاً جناحی است و چند نفر دور هم جمع شده تا به جبهه مقابل بتازند، مخاطب به راحتی توهین شدن به شعورش را حس می‌کند و در واقع هیچ محتوایی وجود ندارد که مخاطب را درگیر خود کند. دوستان در برنامه‌های تلویزیونی به خصوص در برنامه «هفت» از جناحی دفاع می‌کنند که در سینما وجود خارجی ندارد. وقتی در سینما اصلی‌ترین کار فیلمسازی است و این جبهه فعالیتی در این زمینه ندارد دلیل این حرف‌ها را دیگر نمی‌فهمم. برخی مواقع در میزگردها اصلاً مخاطبان نمی‌توانند متوجه شوند که موضوع درباره چیست. بهتر است عوامل برنامه «هفت» قبل از هر میزگرد درباره موضوع صحبت و اطلاع‌رسانی کنند.

وی افزود: در بحث نقد فیلم، دست‌اندرکاران این برنامه باید بدانند که نقد فیلم را اگر بخواهیم به یک پرنده تشبیه کنیم، نقد دو بال برای پرواز و اوج گرفتن دارد، یکی از این دو بال آشنایی به مباحث تئوریک است. منتقد باید به مباحث فنی و تئوریک آشنایی داشته باشد و همچنین بال بعدی نقد تسلط به زبان و بیان درست مباحث است. ما در برنامه‌ها می‌بینیم منتقدان معمولا در یکی از این دو مسأله دچار مشکل هستند. در تلویزیون شاهد حضور منتقدانی هستیم که قدرت انتقاد ندارند و برخی نیز دچار خودبزرگ‌بینی هستند و همه اینها مانع شکل‌گیری فضای نقد می‌شود و مبحث به درستی مطرح نمی‌شود.

این منتقد تصریح کرد: شخصی که برنامه سینمایی در تلویزیون می‌سازد و تنها قصدش دفاع از جبهه‌اش است کاش حداقل به این موضوع فکر کند که جبهه‌اش نیز باید جایی برای دفاع داشته باشد، متأسفانه رسانه‌ای با عنوان رسانه ملی را برای یک جبهه به کار برده‌اند و می‌بینیم به شدت از درون تهی هستند و حتی جسارت مطرح شدن بحثی خلاف اعتقادشان را ندارند. همه برنامه‌های مطرحی که در تلویزیون درباره سینما می‌بینیم در تصرف عده‌ای باندباز باقی ماندهاند.

درستکار در ادامه اظهار داشت: وقتی تلویزیون با حذف شخصی مثل عادل فردوسی‌پور به وضوح مخالفتش با افراد محبوب را نشان می‌دهد خود را در جهت منفورپروری قرار می‌دهد و می‌بینیم که تلویزیون ما دیگر جای افراد محبوب نیست. رسانه اگر رسانه ملی باشد باید وحدت به وجود بیاورد و وقتی افرادی به شدت کینه‌جو و خودخواه و نفرت پراکن در آن فعالیت می‌کنند چنین امر مهمی غیر ممکن است. برخی افراد شاید اینگونه تصور کنند این یک روش ضدنتیجه‌گرایی است اما چنین تصوری وقتی نتیجه را می‌بینیم خنده‌دار است.

وی در پایان تصریح کرد: بخش اعظمی از این اتفاقات به دلیل بی‌توجهی دولت است. اگر دولت به فرهنگ توجه کند بدون اینکه نیازی به فشار آوردن به افراد باشد باسوادها قطعاً اجازه ابراز وجود به افراد بی‌سوادی که می‌بینیم را نمی‌دهند. نیروهایی که امروز در تلویزیون درباره سینما صحبت می‌کنند و مثلاً اصرار دارند که سینمای ما باید سینمای دینی باشد نمی‌دانند که برای رسیدن به این مهم، باید اول سینما را بلد باشند. فکر می‌کنند با چند شعار که راه نقد آثار و رفتارهایشان را می‌بندد می‌توانند به هدف خود برسند. آنها فقط با این کار بی‌سوادی را رواج داده و گروه‌های متخصص را نابود می‌کنند و نه تنها به سینمای دینی نمی‌رسند که کاملاً نتیجه‌ای عکس آن حاصل می‌شود.