وضعیت برجام خیلی پیچیده شده و به سادگی سال ۲۰۱۵ نیست/ وضعیت اعمال تحریم های غیر برجامی توسط ترامپ باید مشخص شود

«کوروش احمدی»، تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی، در گفت و گو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری برنا در خصوص اظهارات اخیر وزیر امور خارجه آمریکا در مورد برجام اظهار کرد: سخنان بلینکن در مصاحبه روز چهارشنبه او اگرچه حاوی نکته جدیدی نبود، اما مهم بود چرا که در اولین مصاحبه در اولین روز کاری به عنوان وزیر خارجه این موضوع بیان شد. این سخنان در واقع تکرار اظهارات بایدن و اظهارات خود او در گذشته بود. بایدن در یادداشت خود در 13 سپتامبر در سی ان ان، همین مطالب را مطرح کرده است. اکنون که این مطالب به عنوان موضع رسمی دولت جدید تکرار شده، 4 ملاحظه در مورد آن قابل طرح است. یکی اینکه آیا این اظهارات موضع مذاکراتی آمریکا است و در جریان مذاکره امکان تعدیل آن وجود دارد یا خیر. دوم اینکه آیا این موضعی است که آمریکا بر مبنای آن با متحدان اروپایی و منطقه ای برای همآهنگ کردن مواضع کار خواهد کرد. باید دید که آیا در این پروسه هماهنگی با متحدان، تغییر و تحولی در این مواضع حاصل خواهد شد یا خیر. سوم اینکه باید دید تاثیر مخالفت شدید تهران با این مواضع آمریکا یعنی اینکه قدم اول را ایران باید بردارد،  چه خواهد بود. در مجموع اگر چه این شروع خوبی نبود اما حتما باید جای چانه زنی وجود خواهد داشته باشد و لذا باید صبر کرد و دید. اعلام موافقت دولت بایدن برای بازگشت به برجام به لحاظ تبلیغاتی ممکن است برخلاف دوره ترامپ، آمریکا را از زیر فشار و انتقاد بین المللی خارج کند و برخی تصور کنند که در شرایط جدید، ایران باید انعطاف نشان دهد. 

او گفت: در چنین وضعیتی باید دید عکس العمل ایران چه خواهد بود. در نخستین واکنش به این اظهارات بلینکن، توئیت وزیر خارجه ظریف را داشتیم اما در این مورد نیز باید ببینیم که آیا رد قاطع مطالبه آمریکا مبنی بر اینکه ایران گام اول را بردارد موضع مذاکراتی ما است یا اینکه ما حاضر به مذاکره با هدف رسیدن به یک راه حل بینابینی خواهیم بود. 

احمدی در پاسخ به این سوال که آیا آمریکا به برجام برمی گردد، خاطرنشان کرد: آنطور که از سخنان بایدن و بلینکن بر می آید دولت جدید آمریکا علی الاصول برای بازگشت به برجام اعلام آمادگی کرده است. اما شرایطی را مطرح کرده که در شکل کنونی برای تهران قابل قبول نیست.  در واقع موضع دولت بایدن بازگشت مشروط به برجام است؛ یعنی اینکه اگر ایران گام اول را برداشته و به تعهدات خود برگردد و راستی آزمایی صورت گیرد، آمریکا هم به تعهدات خود بر خواهد گشت و این یعنی اینکه آمریکا مطابق برجام تحریم ها را تعلیق خواهد کرد. 

او افزود: اما در این مورد هم ابهام وجود دارد. مسئله این است که تحریم هایی که در برجام قرار بود لغو و تعلیق شود تحریم های ثانویه مرتبط با برنامه هسته ای ایران است. اما ترامپ ظرف سه سال گذشته و در چارچوب سیاست فشار حداکثری یک سری از تحریم های مربوط به برنامه هسته ای را ذیل عناوین دیگری هم اعمال کرده است. برای مثال تحریم بانک مرکزی در زمان اوباما در رابطه با برنامه هسته ای ایران بود اما ترامپ همین تحریم را ذیل ادعای حمایت از تروریسم هم اعمال کرده و تحریم های بیشتری مانند تحریم 18 بانک ایرانی را نیز در مهر ماه گذشته اعمال کرد. 

این دیپلمات سابق ادامه داد: هنوز صحبتی از اینکه تکلیف این تحریم ها چه خواهد شد، انجام نشده است. مطابق برجام آمریکا متعهد شده که تحریم هایی را که در 2015 تعلیق کرد، تحت عنوان و بهانه جدیدی بر نگرداند و سوال اینجاست آیا آمریکا به این تعهد برجامی هم ملزم خواهد بود یا خیر. لذا احیای برجام جزییات زیادی دارد و مسئله خیلی پیچیده شده و دیگر به آن سادگی که 2015 بود نیست و در نتیجه نیاز به مذاکرات مفصلی در سطوح کارشناسی دارد.

او در خصوص شخصیت وزیر خارجه آمریکا نیز خاطرنشان کرد: وزیر خارجه آمریکا یک لیبرال انترناسیونالیست و مداخله گرا است. او مخالف سیاست انزواگرایی به نحوی که ترامپ و جناح راست حزب جمهوریخواه به آن اعتقاد دارند، است. او اعتقاد دارد که آمریکا باید در چهارچوب چند جانبه گرایی و از طریق سازمان های بین المللی مانند ناتو و سازمان ملل عمل کند. بلینکن بر آن است که آمریکا باید در مسائل بین المللی فعال بوده و سیاست این کشور با متحدان همکاری و هم آهنگی فعال داشته باشد و سیاست خارجی آمریکا در هماهنگی با متحدانی مثل اروپایی ها و متحدان منطقه ای آمریکا، تنظیم و اعمال شود. بلینکن به ائتلاف های سنتی آمریکا و ائتلاف سازی به عنوان پایه ای برای سیاست خارجی آمریکا اهمیت قائل است و اعتقاد دارد که سیاست خارجی آمریکا باید در روش و خطوط اصلی به نحوی که در بعد از جنگ دوم در دولت های دموکرات و جمهوری خواه مدیریت شده، سازمان یابد. 

احمدی در خصوص انتخاب رابرت مالی به عنوان نماینده ویژه آمریکا در امور ایران تصریح کرد: رابرت مالی آدم شناخته شده ای است. او در دولت اوباما فعال بوده و در ارتباط با ایران کار کرده و در مذاکرات برجام مشارکت داشته است. ویژگی عمده او این است که واقع گرا و واقع بین است و فکر و عمل او تحت تاثیر انواع ایدئولوژی ها نیست.۴