نگاه ویژه جشنواره‌های معتبر دنیا به فیلم‌های ایرانی / سینماگران ایرانی چگونه مدعی کسب جوایز معتبر سینمایی شده‌اند؟

به گزارش خبرنگار برنا، پس از موفقیت فیلم‌های عباس کیارستمی در جشنواره‌های معتبر دنیا معمولاً توجه این جشنواره‌ها به سینمای ایران معطوف به آثاری در سبک و سیاق آثار کیارستمی بود اما در سال‌های اخیر می‌بینیم که فیلم‌های موفق سینمای ایران را نمی‌توان آثاری شبیه به هم یا متأثر از سینمای کیارستمی دانست. به نظر می‌رسد نگاه جشنواره‌های مختلف دنیا به سینمای ایران تغییر کرده و به تبع آن فیلم‌های موفق ایرانی نیز دیگر صرفاً آثار هنری و یا اصطلاحاً جشنواره‌ای نیستند.

در گفت‌وگو با چند سینماگر به بررسی این موضوع پرداختیم و نگاه جشنواره‌های مختلف بر فیلم‌های سینمای ایران را مورد تحلیل و بررسی قرار دادیم که در ادامه می‌خوانید:

ابوالفضل جلیلی: مهاجران ایرانی به دورهمی‌های خود با سلبریتی‌ها می‌گویند جشنواره / برخی برای گیشه و برخی برای جشنواره فیلم می‌سازند و فقط موفقیت شخصی برایشان مطرح است

ابوالفضل جلیلی کارگردان سینما در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: هر چقدر که یک فیلم بتواند مضمون خود را در ساده‌ترین شکل بیان کند و در اذهان مختلف تأثیرگذار باشد، می‌تواند شانس بیشتری برای حضور و موفقیت‌ در جشنواره‌های مختلف داشته باشد.

جلیلی خاطرنشان کرد: اگر یک نفر آیه‌ای از قرآن را با صوتی زیبا بخواند همه گوش می‌دهند اما شاید کمتر کسی پای تفسیر همان آیه بنشیند. مردم در همه جای دنیا ظاهر زیبا با مضمونی که در ساده‌ترین شکل ممکن ارائه شود را بیشتر می‌پسندند. در جشنواره‌های مختلف دنیا نیز یک مدیر جشنواره پیش از هر چیز ابتدا به فیلمی توجه دارد که روی خودش تأثیر بگذارد، سپس به جوامعه و دنیا توجه می‌کند.

او افزود: هر فیلمی که از مصائب مظلومان جهان بگوید قطعاً تحسین می‌شود اما اگر یک فیلم از مظلومان یک کشور بگوید شائبه‌های سیاسی برای مضمون فیلم به وجود می‌آید که موضوع را خاص می‌کند و از عمومیت در می‌آورد و به همین دلیل ممکن است توجهی به آن نشود. مناسبات خاصی در جشنواره‌ها ممکن است وجود داشته باشد که یک فیلم را کنار بگذارد اما به طور کل جشنواره‌ها سعی دارند در ویترین خود همه محصولات را داشته باشند و سعی آن‌ها بر این است که از ایران نیز فیلمی داشته باشند تا مهمانانشان هم با محصولات متنوعی روبرو باشند.

کارگردان فیلم سینمایی «حافظ» در ادامه اظهار داشت: در سال‌های اخیر تعداد مهاجران ایرانی به کشورهایی مثل آمریکا یا کانادا زیاد شده و این افراد که عموماً افراد روشنفکری هم نیستند، سعی دارند در طول سال یک هفته را با سلبریتی‌ها بگذرانند و سلبریتی‌ها را در دورهمی‌های خود دعوت کرده و جایزه می‌دهند. سعی آن‌ها سپری کردن اوقات با افرادی است که شهرت دارند و به این دورهمی خود جشنواره می‌گویند. منظور من از جشنواره چنین رویدادهایی نیست؛ حتی در جشنواره‌های معتبری مثل کن هم اتفاقاتی می‌افتد که ارزشی ندارد اما همه با آن پُز می‌دهند. مثلاً در بازار فیلم کن سالن‌های سینما وجود دارد که آن‌ها را در ایام برگزاری جشنواره اجاره می‌دهند، یک ایرانی اگر یکی از سالن‌ها را برای چند سانس اجاره کند و فیلمش را در آن‌ها به نمایش بگذارد با افتخار اعلام می‌کند که فیلمش در جشنواره کن اکران شده، او دروغ نمی‌گوید اما این اکران شدن چه ارزشی دارد؟

این کارگردان در ادامه تصریح کرد: در بین فیلمسازان جوان ما این رویکرد که برای حضور در جشنواره فیلم بسازند، بسیار زیاد است. به طور کل در نسل جوان نسلی به وجود آمده که منظورشان از فیلمسازی موفقیت در جشنواره‌‌ها است. نقطه مقابل این افراد کسانی هستند که برای موفقیت در گیشه فیلم می‌سازند و هر دو گروه که شاید اکثریت سینما را در بر گرفته‌اند هیچ نگاه و رویکرد ملی در فیلمسازی‌شان دیده نمی‌شود و فقط به موفقیت و نفع شخصی خودشان فکر می‌کنند. افرادی که فکر تجاری دارند فقط پول می‌خواهند و هنری‌ها افتخار جهانی و هیچکدام توجهی به حیثیت ملی ندارد و متأسفانه اهداف کاملاً فردی است.

جلیلی در پایان تأکید کرد: اگر هدف یک فیلمساز ارائه مفهوم انسانی، معرفی و آگاهی باشد نباید موفقیت در گیشه یا جشنواره‌های مختلف جهانی برایش اهمیت داشته باشد. در گذشته با توجه به اینکه تعداد توریست‌ها در کشورمان زیاد بود مردم با افراد خارجی در تعامل بودند و دوستی داشتند اما آنقدر ما از دنیا دور شده‌ایم که خارجی‌ها برای ما تبدیل به بت شده‌اند و مدام سعی داریم خود را به آن‌ها برسانیم و مدام ناخودآگاه غرور ملی‌ خود را می‌شکنیم. همانطور که حافظ برای خوشایند کسی شعر نسرود و به جشنواره‌ها فکر نمی‌کرد، هر هنرمندی که دغدغه انسانی داشته باشد و به آگاهی فکر کند مطمئن باشد که ماندگار و جهانی می‌شود.

آنتونیا شرکا: سلیقه جشنواره‌های جهانی نسبت به فیلم‌های ایرانی تغییر پیدا کرده است

آنتونیا شرکا منتقد سینما در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: فکر می‌کنم از وقتی که فیلم «چهارشنبه‌سوری» ساخته شد و در 10 سال اخیر اتفاقات خوبی برای حضور فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های معتبر جهانی رخ داده است که نقطه عطفی در تاریخ سینمای معاصر ایران به حساب می‌آید.

شرکا خاطرنشان کرد: در سلیقه جشنواره‌های خارجی نسبت به فیلم‌های ایرانی انقلابی به وجود آمد و فیلم‌هایی مورد توجه قرار گرفت که دیگر فیلم‌های به سبک سینمای کیارستمی دوره‌شان به سر آمده و فیلم‌هایی مورد توجه قرار گرفتند که در فضای مدرن‌تری روایت می‌شدند و به سبک اروپایی نزدیک‌تر بودند. این فیلم‌ها معمولاً قصه‌هایی از طبقه متوسط شهری روایت می‌کنند و به واقعیت‌های امروزی ما نزدیک‌تر هستند.

این منتقد تصریح کرد: از جوایزی که در سال‌های اخیر سینمای ایران به دست آورده می‌توان به این نتیجه رسید که در سینمای ما هم به نسبت جوایزی که دریافت کرده، تغییراتی ایجاد شده است. امروز به دلیل انقلاب دیجیتال و دسترسی آسان‌تر به ابزار تولید فیلم‌، آثاری در طول سال ساخته می‌شود که هیچ مجوزی دریافت نکرده و ناگهان از جشنواره‌های خارجی سر در می‌آورند. امروز به دلیل این وضعیت، فیلم‌های سینمای ایران از طیف‌های مختلفی هستند و فیلم‌های موفق مثل گذشته به یک طیف مشخص محدود نمی‌شود.

شرکا در ادامه اظهاراتش تأکید کرد: دیگر مثل گذشته وزارت فرهنگ نمی‌تواند جلوی ایجاد تنوع را بگیرد و علاقه‌مندان به فیلمسازی بدون قرار گرفتن در چارچوب محدود وزارت فرهنگ فیلم می‌سازند و به جشنواره‌ها می‌فرستند و بعضاً برایشان اهمیتی ندارد که فیلمشان در ایران اکران می‌شود یا خیر.

او افزود: حضور فیلم‌های پر مخاطب ما در جشنواره‌های معتبر جهانی یک اتفاق بسیار خوب است، این فیلم‌ها را نمی‌توان صرفاً فیلم‌های سینمای بدنه دانست اما آثاری هستند که مورد استقبال مخاطبان قرار می‌گیرند. بالا رفتن سطح سلیقه عمومی در کشورمان و رشد تکنیکی در سینما باعث شده دیگر کارگردان‌ها به دو طیف جشنواره‌ای و گیشه‌ای تقسیم نشوند و حتی فیلمسازان متفاوت ما به عموم مردم نزدیک‌تر از قبل هستند.

این منتقد در ادامه با تأکید بر ارتقای سطح سلیقه عمومی مخاطبان سینمای ایران گفت: ارتقای سلیقه عمومی به این معنا نیست که همه مردم به دیدن فیلم‌های با کیفیت و خوش ساخت اهمیت می‌دهند. اتفاقاً هنوز هم فیلم‌های نازل بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند اما چند سالی است که می‌بینیم در بین فیلم‌های پر فروش سال از 5 فیلم اول حداقل یک فیلم جزو آثار با کیفیت است که به لحاظ سینمایی نیز آثار ارزشمندی هستند. اینکه فیلمسازان خاص ما فیلم‌هایی می‌سازند که مردم این آثار را درک کرده و با آن ارتباط برقرار می‌کنند اتفاق بسیار مهمی برای سینمای ما است و از به وجود آمدن طیفی از سینماگران خبر می‌دهد که آثارشان بین فیلم‌های صرفاً جشنواره‌ای و فیلم‌های ساخته شده برای موفقیت در گیشه قرار می‌گیرد.

شرکا در پایان اظهار داشت: امروز در جشنواره‌های جهانی نسبت به ایران یک خط‌کش مشخص برای اندازه‌گیری فیلم‌های ایرانی وجود ندارد و خوشبختانه سلیقه و انتظار جشنواره‌های جهانی نسبت به فیلم‌های ایرانی بسیار تغییر کرده است.

خسرو دهقان: حضور در جشنواره‌ها و جایزه گرفتن از آن‌ها هیچ اعتباری به سینمای ایران نمی‌دهد!

خسرو دهقان منتقد سینما در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: هر سال معمولاً فیلمی از سینمای ایران در بخش‌هایی از جشنواره‌های مطرح خارجی از جمله جشنواره‌های کن، برلین و ونیز حضور دارد و بعضاً برخی فیلم‌ها نیز موفق به کسب جایزه می‌شوند.

دهقان تصریح کرد: مدیران و برگزارکنندگان این جشنواره‌ها سعی دارند در بخش‌های مختلف یا حتی بخش اصلی خود فیلمی از سینمای ایران را انتخاب کرده و در بین آثار بگنجانند. به هر حال سینمای ایران نیز در بین دیگر کشورها یک بِرَند متفاوت به حساب می‌آید و همانطور که صاحب یک فروشگاه سعی دارد انواع محصولات با بِرَندهای مختلف را در قفسه فروشگاهش داشته باشد؛ جشنواره‌های مختلف نیز سعی دارند هر سال فیلمی از سینمای ایران در بخش اصلی یا دیگر بخش‌ها داشته باشند و به نظرم برای آن‌ها کیفیت بالا یا پایین فیلم‌ها هیچ تفاوتی ندارد.

او افزود: حضور در جشنواره‌ها و حتی جایزه گرفتن از آن‌ها نه به سینمای ایران اعتباری می‌دهد و نه اعتباری از آن کسر می‌کند. برای سینمای ایران جایزه گرفتن یا نگرفتن از جشنواره‌ها هیچ فایده‌ای ندارد و حضور فیلم‌های ما در جشنواره‌ها امروز به رسمی تبدیل شده که گویا جشنواره‌ها به آن اهمیت می‌دهند.

این منتقد در ادامه گفت: به نظر من برای جشنواره‌ها فرقی ندارد که چه کسی فیلم ساخته و فیلمش را برای آن‌ها فرستاده است؛ آن‌ها می‌خواهند از امکان حضور فیلمی از ایران استفاده کنند. البته سینمای ما می‌تواند از این رسم و این امکان به نفع خود استفاده کند و ما برای این کار شاید نیاز به یک بازنگری درباره حضورمان در جشنواره‌ها داشته باشیم.

دهقان در پایان تصریح کرد: سینمای ایران می‌تواند در تعامل با دیگر کشورها ساختار سینمایی خود را بهتر کند و بهتر است برای حضور در این فستیوال‌ها به جوانان میدان داده شود تا فیلم‌های آن‌ها مورد توجه قرار بگیرد. آینده سینمای ما به جوانان فیلمساز وابسته است و باید به آن‌ها توجه داشت؛ امیدوارم سینمای ما بتواند روزی از حضور در جشنواره‌ها استفاده کند.

عباس امینی: دلیل انتخاب فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های معتبر دنیا سیاسی نیست/ اگر «خورشید» را فیلمساز دیگری می‌ساخت محکوم به سیاه‌نمایی بود

عباس امینی کارگردان سینما در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: همیشه نگاه غلطی به فیلم‌های ایرانیِ راه‌یافته به جشنواره‌های مختلف خارجی وجود داشته که معمولاً این آثار را محکوم به سیاه‌نمایی می‌کردند یا آن‌ها را فیلم‌هایی سیاسی در مقابل حکومت جمهوری اسلامی می‌دانند اما واقعاً هیچ‌وقت این نگاه درست نبود و قطعاً دلیل انتخاب فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های معتبر دنیا نگاه سیاسی یا سیاه‌نمایی نیست.

امینی تصریح کرد: این یک تصور غلط از سوی برخی افراد در داخل کشور است وگرنه برای حضور در یک جشنواره معتبر خارجی باید فیلم در کارگردانی، تکنیک، قصه، روایت و... امتیازات بالایی داشته باشد، در غیر این صورت امکان ندارد فیلمی به جشنواره راه پیدا کند.

او افزود: فیلم سینمایی «خورشید» که امسال در جشنواره فیلم ونیز راه پیدا کرد موضوع بسیار مهم و حساس کودکان کار را مطرح کرده است. این موضوع بسیار مهم است و پرداختن به آن اهمیت دارد اما اگر فیلمساز دیگری همین فیلم را می‌ساخت محکوم به سیاه‌نمایی می‌شد و امروز همه علیه او جبهه گرفته بودند. متأسفانه برای ما خیلی مهم است که چه کسی فیلم را می‌سازد و به جشنواره می‌فرستد و اگر آن شخص مورد تأیید باشد دیگر دلیل حضورش به سیاه‌نمایی برنمی‌گردد.

کارگردان فیلم سینمایی «هندی و هرمز» در ادامه اظهاراتش گفت: ما فیلم‌های بسیار خوب و قصه‌گویی داشتیم که در جشنواره‌های مختلف جوایزی کسب کرده و حضور افتخارآمیزی داشته‌اند اما برخی از این آثار با ارزش در داخل کشورمان به سیاه‌نمایی محکوم شده‌اند. اگر بخواهیم فیلم‌هایی را با برچسب سیاه‌نمایی مورد هجمه خود قرار دهیم بهتر است نگاهی به فیلم‌های انتقادی فرانسه و ایتالیا داشته باشیم که سیاه‌ترین فیلم‌ها درباره کشور خودشان را ساخته‌اند و در کشورشان با برخوردهای مشابه در کشورمان مواجه نشده‌اند.

امینی در ادامه درباره فروش موفق برخی فیلم‌های پر افتخار سینمای ایران در سال‌های اخیر گفت: فیلم‌های موفقی مثل آثار اصغر فرهادی که جوایز بسیاری کسب کرده‌اند طی سال‌های اخیر در گیشه سینماها نیز حضور موفقی داشته‌اند. به نظر من دلیل فروش بالای این فیلم‌ها به جنبه سرگرم‌کننده بودنشان برنمی‌گردد بلکه موفقیتی که فیلمساز کسب کرده و حرفی که در فیلمش مطرح می‌شود به جذابیت‌های آن برای دیدن افزوده است. به نظر من استقبال از آثار اصغر فرهادی حمایت از یک تفکر است که اتفاقاً استقبال ارزشمند و درستی است؛ این استقبال به ما می‌فهماند که سلیقه مخاطب ایرانی در سال‌های اخیر رشد داشته است.

او افزود: امروز می‌توان مخاطبان سینمای ایران را به دو بخش تقسیم کرد؛ برخی فیلم‌های با کیفیت را دنبال می‌کنند و همچنان قشری وجود دارد که صنعت سینمای ایران هر روز با فیلم‌های ضعیف و نازلی که می‌سازد سلیقه آن‌ها را نازل‌تر می‌کند؛ در واقع امروز مخاطبان سینمای ایران به دو قطب تقسیم شده‌اند.

این کارگردان در پایان تأکید کرد: هر فیلمسازی آرزو دارد فیلمش دیده شود و وقتی در سینمای داخل جایی برای او و تفکرش وجود ندارد طبیعتاً توجهش به جشنواره‌های خارجی جلب می‌شود و امکان دیده شدن را در این جشنواره‌ها دنبال می‌کند تا شاید در کنار موفقیت بتواند فیلمش را به اکران جهانی برساند. از آنجا که ما همه چیز را سیاسی می‌بینیم متأسفانه جشنواره‌های خارجی برای ما تعریف عجیبی دارند که با تعریف واقعی‌شان در همه جای دنیا متفاوت است.

کریم امینی: موفقیت فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های بی‌ارزش برای سینمای ایران یک سم خطرناک است

کریم امینی کارگردان و بازیگر سینما در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: سلیقه‌ جشنواره‌ها با هم متفاوت است و جشنواره‌هایی مثل کن، ونیز و برلین هر کدام سیاست و نگاهی متفاوت دارد و البته هر سال هم به واسطه تغییر هیأت داوران نگاه‌ها و سلیقه‌های متفاوتی بر هر جشنواره حکم‌فرما است اما به طور کل شاید 20 جشنواره بین‌المللی در دنیا وجود داشته باشد که بتوان حضور و موفقیت در آن‌ها را افتخار دانست.

امینی افزود: فیلم‌های کوتاه من در جشنواره‌های متعددی در دنیا حضور داشته و به خوبی می‌دانم تعداد جشنواره‌های دنیا که بعضی از آن‌ها تنها چند دوره برگزار می‌شوند بسیار زیاد است و طبیعی است که یک فیلم ساخته شود و به صدها جشنواره ارسال شده و در نهایت توسط یکی از جشنواره‌ها پذیرفته شود اما این حضور هیچ ارزشی ندارد. آنچه که ارزشمند است جشنواره‌هایی است که در دنیای سینما تأثیرگذار هستند و فیلمسازان مهم ما از جمله عباس کیارستمی، اصغر فرهادی، وحید جلیلجوند، مجید مجیدی و... از این جشنواره‌ها جایزه گرفته‌اند.

این کارگردان خاطرنشان کرد: از آنجا که مجید مجیدی با فیلم «خورشید» به سبک و سیاق خود برگشته توانست در جشنواره فیلم ونیز حضور موفقی داشته باشد. این حضور و جایزه گرفتن بسیار ارزشمند است اما متأسفانه اخبار بسیاری که درباره حضور فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های مختلف می‌خوانیم تنها یک پروپاگاندا برای فیلمساز است و هیچ ارزشی ندارد. جشنواره‌های محلی و دورهمی‌های بسیاری هستند که هر سال فیلم‌های زیادی را در قالب جشنواره جهانی نمایش می‌دهند و هیچ ارزشی ندارند.

او افزود: فیلمسازی چون عباس کیارستمی که خود یک سینمای جدا و متفاوت با آثارش خلق کرده می‌تواند در جشنواره‌های مهمی چون کن، برلین و ونیز جایزه بگیرد یا فیلمسازی چون اصغر فرهادی است که می‌تواند در برلین، کن و اسکار حرفی برای گفتن داشته باشد.  حضور در بخش جنبی جشنواره‌هایی مثل ونیز، کن و برلین از حضور در بخش اصلی و جایزه گرفتن در بسیاری از جشنواره‌های بی خاصیتی که در سال نمونه‌های زیادی از آن‌ها را می‌بینیم با ارزش‌تر است.

کارگردان فیلم سینمایی «گربه سیاه» در ادامه تصریح کرد: ما فیلمسازانی چون عباس کیارستمی در تاریخ سینمایمان داریم که خود یک دنیای متفاوت و سینمایی خاص را خلق کرده‌اند، شهرام مکری را هم می‌توان از این دست فیلمسازان دانست. خلق یک دنیا و جریان فکری متفاوت بسیار ارزشمند است و جشنواره‌ها هم به آن اهمیت می‌دهند. به نظر من کیارستمی خود به تنهایی یک سینما است و فیلم‌های او درسی برای فیلمسازان است اما در عین حال فیلمسازانی چون اصغر فرهادی داریم که علاوه بر جلب توجه جشنواره‌ها می‌توانند نگاهی به سلیقه مخاطب داشته و او را هم درگیر کنند. من به شخصه به این سینما علاقه دارم و برایم ارزشمند است. فیلمی که بتواند هم جشنواره‌ها و هم مخاطبان را مجذوب خود کند به مراتب فیلمی کامل‌تر و قابل دفاع‌تر است.

امینی تأکید کرد: متأسفانه شکل‌گیری بی رویه جشنواره‌های فصلی و بی ارزش باعث شده هر سال فیلم‌های بسیاری تنها با هدف دستیابی به جوایز این جشنواره‌ها ساخته شده و در نتیجه به مطرح شدن فیلمساز و شکست تهیه‌کننده منجر می‌شود. این جوایز بی ارزش نباید به فیلمسازانش امتیاز بدهد و باید با آگاهی نسبت به این موفقیت‌ها برخورد کرد. متأسفانه در رسانه‌های کشور هر روز اخبار بسیاری درباره موفقیت فیلم‌ها در جشنواره‌های مختلف می‌شنویم که حتی نام جشنواره‌اش را اگر در اینترنت جستجو کنیم به زحمت می‌توانیم نشانی از آن پیدا کنیم.

این کارگردان در ادامه اظهاراتش، خاطرنشان کرد: هر فیلم در ابتدا باید شعاع مخاطبان خود را مشخص کند و بعد نگاهی به جشنواره داشته باشد. اگر یک فیلم با عشق و علاقه ساخته شود خودش راه خود را پیدا کرده و دیده می‌شود. حضور فیلمسازان فیلم کوتاه ما در جشنواره‌های مختلف برای آن‌ها می‌تواند انگیزه‌بخش باشد اما این موضوع را باید درباره فیلم‌های بلند جدی گرفت. باید جلوی این افتخارآفرینی‌های بی ارزش گرفته شود. یک فیلمساز با موفقیت‌های بی‌ارزشی که در جشنواره‌های بی‌ارزش کسب کرده صاحب اعتباری در داخل کشور شده و بازیگران ما که معمولاً سواد و دانش شناخت جشنواره‌ها را ندارند فریب خورده و با این فیلمسازان همکاری می‌کنند. بیشتر شدن حضور فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های رده پایین نه تنها افتخاری برای ما ندارد که بسیار مضر است و مثل یک سم در سینمای ما عمل می‌کند و کم‌کم شاهد ظهور فیلم‌های شکست‌خورده بسیاری هستیم که بدون هیچ کیفیتی در جشنواره‌های مختلف جایزه می‌گیرند.

امینی در پایان گفت: جشنواره‌های معتبر دنیا دیگر با سیاه‌نمایی فیلم‌های ایرانی فریب نمی‌خورند و این فیلم‌ها را صرفاً برای داشتن این ویژگی نمی‌پذیرند. بدون شک هر فیلمی که در جشنواره‌ای موفق شده ارزش‌های فرمی، تکنیکی و محتوایی داشته و به دلیل همین ارزش‌ها توانسته موفق عمل کند. فیلمسازانی چون کیارستمی هیچ‌گاه نباید به سیاه‌نمایی محکوم شوند، عباس کیارستمی فیلمساز بزرگی است که سینمای ما مدیون او است.

محمدرضا مصباح: کیفیت آثار سینمای بدنه ایران رو به رشد است / فیلم‌های اجتماعی ایران در جشنواره‌های جهانی مورد توجه قرار می‌گیرد

محمدرضا مصباح تهیه‌کننده سینما در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: امروز جشنواره‌ها سلیقه و نگاهشان نسبت به سینمای ایران تغییر کرده و اگر در گذشته فیلم‌هایی با ویژگی‌هایی مشخص مورد توجه این جشنواره‌ها قرار می‌گرفت امروز با توجه به نزدیک شدن فضای فیلمسازی ایران به سینمای اروپا فیلم‌های اجتماعی ما نیز مورد توجه این جشنواره‌های قرار گرفته و بعضاً حتی فیلم‌های پرمخاطب اجتماعی نیز از جشنواره‌های مختلف جایزه می‌گیرند.

مصباح تصریح کرد: به واسطه ارتباطات وسیع و شناخت آدم‌ها از شرایط اجتماعی و فرهنگ کشورهای مختلف سلایق به هم نزدیک شده و دنیا در عرصه فیلمسازی و سینما به سمت یک همرنگی و یکدستی حرکت می‌کند. قطعاً فضای مجازی در شکل‌گیری این ارتباطات و این نزدیکی دیدگاه کمک کرده است؛ امروز فیلمسازان ما از اتفاقاتی که در کشورهای دیگر رخ می‌دهد در لحظه مطلع می‌شوند و این وضعیت در همه جای دنیا وجود دارد.

او افزود: به نظرم امروز سلیقه مخاطبان سینمای ما رشد داشته و جشنواره‌ها نیز به این جمع‌بندی رسیده‌اند که فاکتورهای ارزیابی‌شان به سمت آثاری برود که مخاطبان وسیعی دارند و تنها فیلم‌های هنری با فضا و نگاه خاص را مورد توجه قرار ندهند و فیلم‌های بزرگ، بیگ پروداکشن و مخاطب‌پسند هم در بین آثار منتخب‌شان قرار می‌گیرد.

تهیه‌کننده فیلم سینمایی «پوست» در ادامه اظهار داشت: این نگاه در جشنواره فیلم فجر ما نیز وجود دارد. اگر نگاهی به فیلم‌های منتخب جشنواره فجر داشته باشید متوجه می‌شوید که اکثر فیلم‌های جایزه گرفته در گیشه نیز موفقیت‌های بسیاری کسب کرده‌اند.

این تهیه‌کننده خاطرنشان کرد: با وجود اینکه فیلم‌های موفق ما در جشنواره‌های مختلف جهانی در کشورمان نیز اکران خوبی دارند و در گیشه موفق هستند همچنان فیلم‌هایی وجود دارند که فقط برای موفقیت در گیشه ساخته شده‌اند و البته من مخالف وجود این فیلم‌ها نیستم؛ به هر حال سینما نیاز به درآمد دارد و باید سلایق مختلف را مورد نظر داشت تا اقشار مختلف به سینما بروند.

مصباح در ادامه اظهاراتش تأکید کرد: به نظر من در سال‌های اخیر ساختار فیلم‌های سینمای بدنه ما بهتر شده و این وضعیت در سریال‌های شبکه نمایش خانگی نیز وجود دارد. البته برخی آثار در شبکه نمایش خانگی بسیار بی‌کیفیت و ضعیف هستند اما در نگاهی کلی می‌توان به این نتیجه رسید که تغییرات مثبتی در سینمای ایران در راستای رشد کیفی آثار اتفاق افتاده است.

کاوه سجادی‌حسینی: امروز سینمای بدنه ما هم در جشنواره‌های معتبر جهانی حضور دارد / سلیقه پخش‌کننده‌ها باعث شده بسیاری از فیلم‌های خوب به جشنواره‌ها راه پیدا نکنند

کاوه سجادی‌حسینی کارگردان سینما و تلویزیون در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: آسیبی جدی که سینمای ایران در عرصه بین‌الملل و حضور فیلم‌ها در جشنواره‌های مختلف می‌بیند ناشی از سلیقه پخش‌کننده‌های ایرانی است. پخش‌کننده‌های بین‌المللی ما دارای نگاه و سلیقه‌ای هستند که با سلیقه خودشان فیلم‌ها را انتخاب کرده و به جشنواره‌ها می‌فرستند.

سجادی‌حسینی تصریح کرد: فیلم‌‌های بسیاری هستند که می‌توانند با حضور در جشنواره‌های مختلف دنیا موفقیت کسب کنند اما به دلیل سلیقه پخش‌کننده‌ها به هیچ جشنواره‌ای ارسال نمی‌شوند و این فیلتر به وجود آمده طبیعتاً باعث می‌شود همه فیلم‌های راه‌یافته به جشنواره‌های معتبر دنیا از سینمای ما شبیه هم باشد؛ در برخی مواقع هم نام فیلمساز است که باعث می‌شود فیلم به جشنواره راه پیدا کند.

او افزود: هر فیلم خوبی که دارای نگاه، حرف و زبان مختص به خود است باید راه خود را پیدا کند اما در سینمای ما به خصوص برای فیلمسازان جوان‌تر یا فیلمسازان مستقل این امکان بسیار کم است و راهی که آن‌ها باید برای رسیدن به جشنواره‌های معتبر جهانی طی کنند، بسیار سخت است. سینمای مستقل ما همانطور که امروز از اکران بر پرده سینماها حذف شده‌ است از حضور در جشنواره‌ها نیز حذف می‌شود.

این کارگردان در ادامه گفت: این شرایط تنها به سینمای ما مربوط است، در هیچ جای دنیا سلیقه پخش‌کننده‌ها اینقدر بر انتخاب فیلم‌ها برای حضور در جشنواره‌ها موثر نیست و در کشور ما علاوه بر همه مشکلاتی که وجود دارد، تحریم‌ها مشکلات را بیشتر کرده و دلیل دیگری بر این وضعیت است. در سال‌های اخیر فیلم‌های اصغر فرهادی که موفقیت‌های بسیاری در جشنواره‌ها کسب کرد توانست سلیقه‌ها برگرداند و دیگر مثل گذشته نیست که فقط یک دسته مشخص به جشنواره‌ها راه پیدا کنند.

کارگردان فیلم سینمایی «بوفالو» در ادامه با اشاره به تأثیر قدرت پخش‌کننده‌‌ها در موفقیت آثار سینمایی، اظهار داشت: یک پخش‌کننده حرفه‌ای قطعاً بر موفقیت یک فیلم تأثیرگذار است. اگر یک فیلم تنها از طریق سایت آپلود شود و پخش‌کننده در جشنواره حضور نداشته باشد تا فیلم را به مسئولان آن معرفی کند، طبیعی است که احتمال موفقیتش به حداقل برسد. جشنواره‌ها هم به نظر من ملاک و معیار مشخصی برای انتخاب فیلم‌ها ندارند، در جشنواره فیلم کن که شاید معتبرترین رویداد سینمایی جهان است، یک سال فیلمی قصه‌گو جایزه می‌گیرد و سال بعد یک فیلم هنری و متفاوت.

او افزود: در همه جای دنیا یک سری فیلمساز وجود دارند که فقط برای حضور و موفقیت در جشنواره‌ها فیلم می‌سازند. این نگاه در کشورهای مختلف وجود دارد و حتی برخی فیلمسازان روی موج جشنواره‌ها حرکت کرده و به رویکرد آن‌ها توجه دارند. مثلاً در کشور رومانی دو فیلمساز خوب کریستین پویو و کریستین مونجیو فیلم می‌سازند که پویو هیچ‌گاه توجهی به جشنواره‌ها نداشته اما به نظر من مونجیو فیلمسازی است که به جشنواره‌ها و موفقیت در آن‌ها توجه دارد.

سجادی‌حسینی در پایان گفت: امروز حتی فیلم‌های سینمای بدنه ما هم در جشنواره‌های مختلف جهانی حضور دارند؛ فیلم‌های پرفروشی که قبلاً کمتر آن‌ها را در جشنواره‌ها می‌دیدیم اما اینکه همیشه قدرت در انتخاب فیلم‌ها برای راه یافتن به جشنواره‌ها تأثیرگذار است تنها مربوط به کشور ما نمی‌شود. سال گذشته یک مصاحبه از برادران داردن می‌خواندم که خبرنگار از آن‌ها پرسیده بود، چرا فیلم شما به اسکار فرستاده نشد و آن‌ها هم به این نکته که قدرت در دست آن‌ها نیست اشاره کردند و اینکه فیلم را جناحی انتخاب می‌کند که قدرت را در دست دارد. این وضعیت در همه جای دنیا به اشکال مختلف وجود دارد و تنها مربوط به سینمای ما نمی‌شود اما در کشور ما علاوه بر این مسائل مشکلات بسیاری وجود دارد که مثلاً یکی از این مشکلات حتی به خود فیلمسازان برمی‌گردد. من در بین فیلمسازان فیلم کوتاه دیده‌ام که به جشنواره ایمیل زده و می‌گویند که فلان فیلمساز بنا بر دلایلی نباید در جشنواره باشد و این ایمیل‌ها قطعاً امتیازات منفی برای یک فیلمساز خواهد بود. متأسفانه یک فیلم ایرانی مراحل بسیار سختی را باید برای رسیدن به جشنواره‌های معتبر دنیا طی کند که معمولاً موفق نیستند و یا زمان امکان ارسال فیلم به پایان می‌رسد یا فیلم کلاً هیچ راهی برای رسیدن به جشنواره‌ها پیدا نمی‌کند.

شهرام خرازی‌ها: تاریخ مصرف فیلم‌های کیارستمی به پایان رسیده است

شهرام خرازی‌ها، عضو انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: عباس کیارستمی خط‌شکن جشنواره‌های خارجی معتبر بود و با فیلم‌هایش برای ایران افتخار آفرید. او فصل نوینی در سینما گشود اما هیچ کدام از آثارش را نمی‌توان فیلم بلند سینمایی داستانی استاندارد تلقی کرد. آنچه او بر پرده نشاند نه به سینمای داستان‌گو تعلق داشت نه به سینمای مستند بلکه ملغمه‌ای بود از فیلم کوتاه، تله فیلم و فیلم نیمه بلند که آن‌ها را به عنوان فیلم سینمایی به خورد مخاطبین می‌داد.

خرازی‌ها تصریح کرد: کیارستمی قصه‌گویی در سینما را بلد نبود اما همین نقطه ضعفش در سینمای قهرمان زده و اکشن روز دنیا، ناگهان به چشم آمد و گل کرد و او هم بلافاصله از فرصت استفاده کرد و با ساخت فیلم های متعدد توانست بلند آوازه شود.

او افزود: شاید فیلم های جشنواره پسند کیارستمی روزگاری مطرح و به اصطلاح در بورس بودند اما امروز دیگر در سینمای جهان اعتبار قبلی خود را از دست داده و نه تنها از مد افتاده اند بلکه تاریخ مصرف‌شان هم به اتمام رسیده است.

وی گفت: در دهه هفتاد در پی موفقیت‌های جشنواره‌ای آثار کیارستمی، تب تقلید از این فیلمساز بالا گرفت و شمار زیادی از کارگردان‌های ایرانی کوشیدند تا به تأسی از او و تقلید از فیلم هایش، نظر جشنواره های خارجی را به خود جلب کنند اما هیچ یک  کیارستمی نشدند.

این منتقد فیلم یادآور شد: بعد از کیارستمی این اصغر فرهادی بود که با فیلم‌هایش موج تازه‌ای از سینمای قصه گو را در سینمای ایران به راه انداخت و رگ خواب جشنواره های خارجی را به دست آورد. او فیلم‌های خوبی ساخت که بر خلاف آثار سینمایی کیارستمی، بسیار پربیننده  و در برقراری ارتباط با مردم موفق بودند. نوار موفقیت های فرهادی همچنان ادامه دارد و او امروز یکی از بهترین های سینمای ایران و مایه افتخار یک کشور است.

عضو انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران اظهار داشت: نسل جوان تازه از راه رسیده فیلمسازان ایرانی دنباله روی کیارستمی نیستند، آن ها در پی کشف مفاهیم تازه‌ای در سینما برآمده، ایده‌های بکری دارند و در تبدیل این ایده‌ها به تصویر بسیار موفق اند.

شهرام خرازی‌ها بر این اعتقاد است: نسل جدید فیلمسازان ایرانی، جهان جدیدی را در فیلم‌های خود می‌آفرینند که مسبوق به سابقه نبوده است. آن‌ها ثابت کرده‌اند که می‌توانند به زبان مستقلی دست یابند و به واسطه این زبان با تماشاگران در اقصی نقاط دنیا ارتباط برقرار کنند.

این منتقد فیلم متذکر شد: در دهه های هفتاد و هشتاد سیاه نمایی به قصد کسب جایزه از فستیوال‌های خارجی مد بود و در دستور کار برخی فیلمسازان قرار داشت اما در دهه اخیر با درایت دولت تدبیر و امید و سیاستگذاری صحیح وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دیگر مثل گذشته شاهد سیاه نمایی مطلق در فیلم های ایرانی ارسالی به فستیوال های فرنگی نیستیم و این فیلمسازان ایرانی مقیم خارج هستند که تحت تابعیت دیگر کشورها اقدام به سیاه نمایی علیه ایران می کنند.

خرازی‌ها حضور سینمای ایران در جشنواره های خارجی را بسیار ضروری می داند. او معتقد است: برخی از مردم دیگر کشورها، ایران را عمدتا به خاطر سینمایش می شناسند چه بسا اگر صنعت تولید فیلم نداشتیم همچنان برای جمعیت قابل توجهی از دیگر نقاط جهان همچنان سرزمین ناشناخته ای بودیم.

این کارشناس ارشد مدیریت رسانه گفت: روزگاری فقط آثار روشنفکری سینمای ایران در برنامه فستیوال های خارجی گنجانده می شدند اما در سال های اخیر شاهدیم که فیلم های متعلق به سینمای بدنه و آثاری که پل بین تجارت و هنر محسوب می گردند نیز از جایگاه نسبتا خوبی در این جشنواره ها برخوردارند.

خرازی‌ها در ادامه تأکید کرد: سینما یک ابزار ارتباطی و یکی از قوی ترین ابزارهایرسانه ای مدرن برای صدور دستاوردهای  انقلاب اسلامی به سراسر دنیا است و نباید اسلحه سینما در ایران بدون فشنگ بماند.سینمای ایران به همت جوانان تازه از راه رسیده و خلاق پوست انداخته و هر سال شکوفاتر از سال های قبل، در عرصه جهانی می درخشد.

او در انتها به نقش کلیدی تهیه کنندگان و سرمایه گذاران در موفقیت  جهانی سینمای ایران اشاره کرد و گفت: حتی اگر سرمایه گذار فاقد دانش و تبحر حرفه ای در عرصه سینما باشد، نفس عملش قابل تقدیر است زیرا سرمایه صرف شده بر اعتبار و افتخار سینمای ایران در عرصه بین الملل خواهد افزود.