۴ ماه و ۵ برنامه؛ آغازی برای یک پایان

برخی مقاطع تاریخی فراتر از طول زمانی خود اهمیت می‌یابند. ماه‌های پیش‌ رو یکی از همین مقاطع تاریخی محسوب می‌شود. ماه‌هایی که باید نتیجه مقاومت مردم در برابر فشار حداکثری دولت ترامپ دیده و سهم و جایگاه شایسته ایران در معادلات در حال تغییر بین‌المللی بیش از پیش کسب و تثبیت شود. نظام دوقطبی

درحالی که چنانکه پیش از این نوشتم و باور دارم جهان از حالت قطبی به شکل منظومه‌ای تغییر خواهد کرد که این منظومه‌ها اعم از کشورهای کانونی و پیرامونی یا اتحادیه‌های منطقه‌ای خواهند بود که بنیان‌ آنها اقتصاد سیاسی است. چندین منظومه جهانی وجود دارند که برخی در حال برآمدن هستند و برخی دیگر در حال تلاش برای تثبیت و حفظ جایگاهشان در سلسله مراتب جهانی. اتفاقاً در قاره آسیا چین و هند تأثیرگذاری بیشتری خواهند یافت چنانکه هند به غول آینده اقتصادی آسیا تبدیل خواهد شد. 

بنابراین جهان در حال تغییر و تحول و جابه‌جایی قدرت‌های تأثیرگذار است و ارتقای جایگاه ایران در جهان در این سال‌ها مشخص خواهد شد. در ماه‌های اخیر بخشی از این فعل و انفعالات بین‌المللی را در انزوای دولت ترامپ حتی در جمع هم‌پیمانان سنتی خود از جمله بریتانیا دیدیم. در این نقشه بزرگ و در کشاکش این تقلای بین‌المللی که همه کشورها مرحله تازه‌ای از تلاش‌های ژئوپولیتیکی خود را برای بازتعریف جایگاه جدید خود سرعت داده‌اند، ماه‌ها و سال‌های آینده به مراتب برای ما نیز اهمیت متمایزی دارد. بحران‌هایی که در سالیان اخیر پشت‌سر گذاشتیم و بعضاً همچنان در دست و پنجه نرم کردن با پاندمی کرونا و تحریم ادامه دارد، نباید در اراده ما برای عقب نماندن از رقابت‌های جهانی تأثیر بگذارد. 

در این میان دولت به عنوان سکاندار اجرایی ایران در مدیریت منابع و پیشبرد سیاست‌ها مصمم است که با بی‌توجهی به فشارهای خارجی و حاشیه‌های داخلی، این مأموریت ملی را تا آخرین روز مسئولیت خود ادامه دهد. بدون تردید ارتقای جایگاه ایران اصلی‌ترین وظیفه دولت است علاوه بر آن دولت طبق وعده خود برنامه‌های پنج‌گانه‌ای را تدوین کرده که بنا دارد اجرای آن را با جدیت دنبال کرده و تلاش خواهد کرد زیرساخت‌های سیاسی و اقتصادی مناسبی را به منتخب ملت تحویل دهد: 

۱- رفع تحریم: 

بدون تردید عقب راندن تحریم تا آخرین روز کار دولت به‌طور مستمر ادامه خواهد یافت. ما مصمم هستیم که اجازه ندهیم تحریم‌های غیرقانونی امریکا اخلالی در حرکت ایران در مسیر توسعه و تعامل سازنده با جهان ایجاد کند اما در عین حال تلاش دولت برای رفع تحریم‌ها تا آخرین روز کاری دولت متوقف نخواهد شد. ما از رساندن و تکرار این پیام روشن به ناقضان برجام خسته نخواهیم شد که هرچقدر زمان بخواهند در اختیار خواهند داشت اما باید بدانند که هر روز تعلل بیشتر در لغو تحریم علیه ایران، نه تنها شانس احیای برجام را به عنوان اولین و آخرین راه‌حل در دسترس برای کنار گذاشتن اختلافات کمتر می‌کند بلکه آنها را از به‌دست آوردن چشم‌انداز بهتری از روابط با ایران هم دورتر خواهد کرد. 

هرچند ما اطمینان داریم که دولت امریکا هیچ راه منطقی جز بازگشت به برجام و رفع کامل تحریم‌ها پیش روی خود ندارد اما بنا به مسئولیت دولت در پاسخگویی به مردم، رفع تحریم‌ها یکی از مهمترین اولویت‌های دولت باقی خواهد ماند. 

این البته مسیری آسان و هموار نیست. یکی از این موانع که ریشه در دخالت دادن سیاست‌های داخلی و رقابت‌های انتخاباتی به حیطه مأموریت‌های تغییرناپذیر ملی در مانع‌زدایی از توسعه کشور دارد، عده‌ای دوگانه‌ای تازه اما بی‌معنا میان خنثی کردن تحریم و رفع تحریم را به فضای گفت‌وگوی سیاسی جامعه سرایت داده‌اند و توجه نداشتند که نه تنها این دوگانه هیچ نسبتی با واقعیت‌های اداره کشور ندارد بلکه دولت در چهار سال گذشته با در پیش گرفتن هر دو جنبه فوق از هیچ تلاشی برای تسهیل معیشت مردم فروگذار نکرده است. خطر این دوقطبی‌سازی تنها تحریف واقعیت پیرامون شیوه‌های مؤثر در گشودن زنجیرهای بسته شده بر اقتصاد ملی و چشم‌انداز رشد و توسعه اقتصادی نیست بلکه در غیریت‌سازی یکی از این ابزارها در برابر دیگری است؛ گویی که عده‌ای تنها قرار است به خنثی کردن تحریم بپردازند و دیگران کاری جز انجام آن یکی ندارند. هرچند که این دوگانه روی کاغذ و در حین شعارها و مجادله‌های انتخاباتی کارآیی داشته باشند، در اداره دولت و کشور که متوقف به شعارها و فضاسازی‌های تبلیغاتی نیست، جایی ندارد.

هر دولتی در آینده به موجب انتظار مردم و رأی‌دهندگان که انتظار دارند دولت‌های منتخب هیچ شانسی را برای بهبود دادن زندگی آنها از دست ندهند، ناچار است که ضمن تلاش برای کم اثر کردن تحریم‌ها، همچنان به تقلای دیپلماتیک برای رفع تحریم‌ها نیز بپردازد؛ چنانکه دولت دوازدهم چنین کرده است. از این‌ رو، مسئولیت خنثی کردن و توأمان رفع کردن تحریم‌ها، رسالتی انقطاع‌ناپذیر در طول زمان و در امتداد جابه‌جایی دولت‌هاست.

به این ترتیب، تاختن بر استراتژی رفع تحریم درحالی که دولت آینده از هر جناح و با هر رویکردی گریزی از آن نخواهد داشت، در بدترین حالت یک خودزنی سیاسی و در بهترین حالت خود یک ریاکاری آشکار است. به همان ترتیب، نادیده گرفتن آن دسته از سیاست‌های اقتصادی که هدف از آن خنثی کردن اثر تحریم‌هاست، به هیچ‌وجه گویای واقعیتی نیست که دولت بعدی در مسیر آن قرار خواهد گرفت. 

با وجود این همانندی دو جناحی در تعقیب میان دو راه به هم گره خورده خنثی‌سازی و رفع تحریم، دیگر اتلاف وقت و موکول کردن پیشبرد هر کدام از آنها به دوران پس از برگزاری انتخابات نمی‌تواند معنایی داشته باشد و موفقیت در رفع و تضعیف اثر تحریم‌ها امتیاز منحصر به فردی نیز به هیچ‌کدام از جریان‌های سیاسی نخواهد داد. البته این به معنای تعجیل در پذیرفتن یا ارائه پیشنهادهای دیپلماتیک ناپخته و غیرمنصفانه نیست اما همین‌طور سیاسی کردن یک امر ملی نباید موجب تأخیر غیرضروری و وقت‌کشی در پیگیری راه‌حل‌هایی باشد که درصد قابل اعتنایی از شانس موفقیت برای کاستن هرچه سریعتر از آلام مردم را به همراه دارد. 

۲- حوزه سلامت و درمان:  

حوزه سلامت با تمرکز بر کرونا از جمله برنامه‌های اصلی و مستمر دولت خواهد بود. واردات بیش از ۲۰ میلیون واکسن خریداری شده و تلاش برای به ثمر رساندن تولیدات داخلی که به طور مستقل یا با مشارکت خارجی در حال انجام هستند دنبال خواهد شد. در این خصوص علاوه بر کشور کوبا با دو کشور تولیدکننده نیز مذاکراتی صورت گرفته است. مراقبت و پیشگیری از گسترش و قطع زنجیره ویروس کرونا و واکسیناسیون عمومی و تمهید برای درمان بموقع و مؤثر بیماران از برنامه‌های این حوزه است. 

۳- افزایش تولید و تثبیت بازار:  

مسأله بعد تثبیت بازار و تلاش برای کاهش اثر تحریم‌ها بر زندگی مردم است. در این جا به اطلاع مردم می‌رسانم که نه تنها دولت هیچ برنامه‌ای برای افزایش قیمت‌ها بخصوص در مورد کالاهای اساسی تا پایان کار خود نخواهد داشت بلکه برای کاهش قیمت‌های کاذب برنامه نظارتی سختگیرانه‌تری را در دستور کار خود دارد. 

در این راه، تاکنون ۶ میلیارد دلار از بودجه تخصیص برای تأمین کالاهای اساسی اختصاص یافته است. از مجموعه ۱۰۰ قلم کالای ضروری بیش از ۲۰ قلم کالای اساسی در دو مورد مرغ و روغن دچار اختلال در توزیع شده‌اند که تصمیمات ستاد اقتصادی تولید در هر دو مورد افزایش یافته و در صورت نیاز واردات صورت گرفته و برنامه متعادل کردن بازار به سرعت انجام خواهد شد. 

در دولت‌های یازدهم و دوازدهم تعداد ۲۹۰ طرح مهم در حوزه صنعت و معدن با مجموع سرمایه‌گذاری ۲۶۵۲ هزار میلیارد ریال و اشتغال ۸۵۱۲۶ نفر به بهره‌برداری رسیده است. 

از این تعداد ۲۸ طرح طی ده ماهه سال ۱۳۹۹ راه‌اندازی و بیش از ۱۱ هزار شغل نیز در سال ۹۹ ایجاد شده است که می‌توان به طرح‌هایی چون شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس، مجتمع صنایع آلومینیوم جنوب، سنگ آهن گهر زمین، مجتمع جهان فولاد سیرجان، خودروسازی مدیران، مجتمع کشتی‌سازی و صنایع فراساحل ایران، پالایش نفت لاوان، خودروسازان راین، مجتمع جهان فولاد سیرجان و ذوب‌آهن پاسارگاد اشاره کرد. 

۴- اتمام پروژه‌های زیرساختی برای زندگی آینده ایرانیان: 

در برنامه چهارم اتمام پروژه‌های زیرساختی تمهید شده و اقدام برای تداوم این پروژه‌ها برای آیندگان در دستور کار دولت است. این پروژه‌ها آثار عظیمی بر سال‌های بعد بر زندگی آینده ایران و ایرانیان خواهد داشت. دولت معتقد است همچنان باید شرایطی به وجود آورد تا دولتی فارغ از تحریم و آماده جهش تولید و اقتصاد را به منتخب بعدی ملت تحویل دهد. در همین راستا براساس رهنمودهای  مقام معظم رهبری برای سال ۱۴۰۰ برنامه‌ای  چهارماهه در قالب یک برنامه یک‌ساله در دستور کار خود قرار داده است که بتواند تسهیلگر ادامه برای دولت بعد هم باشد. 

گسترش شاهراه‌های اطلاعاتی و زیرساخت‌های حمل و نقل و اتصالات ژئوپلیتیک و قرار گرفتن در مسیرهای جهانی (سند ۲۵ ساله با چین در همین راستاست)، پروژه‌های عظیم انتقال آب از خلیج فارس به مرکز و جنوب کشور با تأکید بر تأمین آب سیستان و بلوچستان، توسعه میادین نفتی و تأکید بر پروژه‌های پایین دستی حوزه نفت و گاز و بهبود وضع کشاورزی از جمله این پروژه‌های مهم محسوب می‌شود.  

۵- انتخابات سالم و پرشور: 

در اقدام پنجم دولت تمام تلاش خود را به کار خواهد بست تا یک انتخابات پرشور، سالم و رقابتی برگزار کند. انتخابات متضمن افزایش سرمایه اجتماعی و حل مسائل داخلی کشور و هم متضمن ارتقای جایگاه ایران در منطقه و جهان است. 

انتخابات و صندوق‌های رأی در نقشه کلان خود عبارت از تعیین سرنوشت ملی است اما در سطحی خردتر چیزی نیست جز زندگی روزمره هر شهروند ایرانی که می‌خواهد از این حق خود برای تضمین برخورداری از همه حقوق قانون اساسی و ترجمه آن در زندگی جاری و در قالب بهره‌مندی از آزادی، رفاه و امنیت استفاده کند. امیدواریم که به منظور اطمینان دادن به مردم برای دستیابی به این هدف عالی انتخاباتی، شرایطی مهیا شود تا همه تنوع‌های دیدگاهی و برنامه‌ای در این انتخابات حضور داشته باشند. 

هرچند که متأسفانه جریان‌هایی برای مأیوس کردن مردم از صندوق رأی آغاز به کار کرده‌اند و به اقدامات خود شتاب تازه‌ای داده‌اند؛ تلخ‌تر آن‌که هم از خارج و هم از داخل به‌طور ناخودآگاه به شیوه‌هایی برخی از مطالب را بیان می‌کنند که احساس اینکه نتیجه برآمده از صندوق رأی تأثیری در سرنوشت جامعه ندارد القا شود، اما دولت در برابر چنین یأس‌پراکنی‌ها سکوت نخواهد کرد. 

البته در این مسیر، دولت نمی‌تواند بدون همراهی روشنفکران، فعالان اجتماعی و دانشگاهیان به مسئولیت خود در یادآوری و تأکید بر اصل جمهوریت و از جمله بازخوانی ریشه‌ها و ضرورت‌های مشارکت حداکثری در انتخابات گام مؤثری بردارد. به این ترتیب دولت در کنار همه بازیگران اجتماعی و سیاسی، دلسوزان ایران و در چارچوب مواضع بیان شده رهبری معظم مبنی بر مشارکت حداکثری مردم تلاش همه‌جانبه‌ای خواهد داشت. 

اگرچه تا پایان کار دولت فقط چهار ماه باقی مانده اما با این حجم از مأموریت‌هایی که دولت برای خود تعریف کرده، این چهار ماه، چهار ماهی پرمشغله و بی‌استراحت برای همه مسئولان دولتی خواهد بود. دولت آماده است که ماه‌های پایانی تصدی خود و ماه‌های آغازین سال جدید را با نیرویی مضاعف از هر زمان دیگری تا به حداکثر رساندن امید مردم و درخشاندن دوباره ایران در سال‌های پیش‌ رو، هم به پایان برساند و هم آغاز کند.