چرا حیوان خانگی جایگزین فرزندآوری شد؟

نزدیک به ۳۰ سال از ورود «پت»‌ها به حریم امن خانواده و فراگیر شدن این موضوع می‌گذرد؛ با گذر زمان حتی همنشینی گربه‌ها و سگ‌ها سر سفره‌ای که به برکت نان، پرروزی است و پدر و مادر حضور دارند، به مثابه اقدامی بامزه تلقی شد که گویی از خوی حیوان دوستی نشات می‌گیرد؛ غافل از این که در پس پرده این حیوان دوستی‌ها، چهارچوب خانواده است که قربانی این بحران خاموش می‌شود.

گروه زنان و خانواده خبرگزاری برنا در پرونده‌ای مفصل به منظور آسیب‌شناسی پدیده حیوانات خانگی درباره مقایسه هزینه‌های ماهانه «پت» و دلایل جایگزین کردن فرزند با حیوان خانگی به گپ‌وگفت با دامپزشکان و جامعه شناسان نشست که چکیده‌ای از این پرونده را در زیر می‌خوانید:

گردنبند ۷۰۰ میلیونی برای حیوان خانگی

پوریا نیکخو دامپزشک در گفت‌و‌گو با خبرنگار گروه زنان و خانواده خبرگزاری برنا، با بیان این که تجملات در هر حوزه و رشته‌ای وجود دارد گفت: وقتی که تجملات حتی نسبت به موبایل‌های در دست هم سرایت کرده؛ کفش نگین‌دار پای سگ جای تعجب ندارد. چه بسا در بسیاری از موارد این کفش‌ها از جنبه درمانی استفاده می‌شوند که قیمتی حداکثر ۴۰۰ هزار تومان دارد؛ با این حال تجملی‌ترین اقدامی که بین مراجعان کلینیک دیدم؛ استفاده از گردنبندی به ارزش ۷۰۰ میلیون تومان برای سگ بود.

وی سگ پامرانین را جزو پرخرج‌ترین گزینه‌های حیوان خانگی دانست و تشریح کرد: اگر سگ پامرانین به طور ماهانه از ۴ کیلو غذای خشک بهترین برند استفاده کند؛ رقمی نزدیک به بیش از ۳ میلیون تنها به خوراک این سگ در ماه اختصاص پیدا می‌کند. ۴۰۰ الی ۶۰۰ هزارتومان هزینه اصلاح موی این نژاد از سگ است که اگرچه سه ماه یک بار کفایت می‌کند؛ اما بسیاری از خانواده‌ها موی سگ خود را ماهانه اصلاح می‌کنند.

در حالی که کمبود جمعیت و جامعه سالمند یکی از بزرگترین معضلات و بحران‌های ایران شناخته می‌شود؛ از همین رو نگهداری حیوان خانگی دیگر به عنوان تصمیمی شخصی به شمار نمی‌آید؛ بلکه کنشی اجتماعی است که تاثیر آن در آینده‌ای نه چندان دور، گریبان یک مملکت را خواهد گرفت.

این دامپزشک هزینه ماهانه ۱۶ میلیون تومانی برای حیوان خانگی را در حد اغراق دانست و تصریح کرد: اگرچه در فضای مجازی، مبلغ‌های نجومی بیش از ۳۰ میلیون تومان در ماه به حیوان خانگی اختصاص داده می‌شود؛ اما در واقعیت همه چیز متفاوت است. با این حال حتی در مناطق غنی جنوب پایتخت نیز آرایشگر‌هایی هستند که تا ۳ میلیون تومان هزینه اصلاح سگ پامرانین را حساب کنند، اما به طور کلی عروسکی‌ترین اصلاح موی سگ پامرانین از ۶۰۰ الی ۷۰۰ هزار تومان فراتر نخواهد رفت.

از زاویه‌ای دیگر حیوانات خانگی، معنای حیوان بودن خود را از دست داده و در قالب و معانی مختلفی پدیدار می‌شوند؛ خطاب قرار دادن این حیوانات تحت عنوان «بچه» عملکردی ورای سرگرمی و پر کردن اوقات فراغت است. در موقعیتی که اغلب صاحب‌های حیوانات خانگی از حیوان به عنوان عضوی از خانواده یاد می‌کنند؛ زنگ هشدار ارتباط احساسی و عاطفی و همچنین دلبستگی روحی به حیوان به صدا در می‌آید.

نیکخو با اشاره به هزینه‌های ازدواج و فرزندآوری افزود: شاید تفاوت هزینه‌های صرف شده برای کودک و حیوان خانگی از جمله موانع فرزندآوری باشد؛ به عبارت دیگر وقتی لباس سگ در بالاترین قیمت خود از ۳۰۰ الی ۴۰۰ هزارتومان فراتر نمی‌رود، اما لباس کودک زیر یک میلیون تومان پیدا نمی‌شود؛ طبیعی است که خانواده از این خرج‌ها بهراسد. در مقایسه‌ای دیگر بهترین برند شیشه شیر سگ تنها ۲۰۰ هزار تومان است در حالی که شیشه شیر کودک زیر ۵۰۰ هزار تومان چنگی به دل نمی‌زند.

فرار از مسئولیت فرزندپروری با نگهداری «پت»

مطابق با آخرین آمار تعداد حیوانات خانگی در ایران حدود ۶ تا ۸ میلیون عدد برآورد شده و به عبارت دیگر از هر ۱۰ ایرانی یک نفر حیوان خانگی دارد. بخش عمده‌ای از این آمار مربوط به سگ و گربه است که محبوب‌ترین حیوانات خانگی در کشور محسوب می‌شوند.

رضا حسین‌خانی مددکار اجتماعی خانواده حیوان خانگی را آسیبی برای خانواده دانست و ادامه داد: آسیب ناشی از نگهداری حیوان در موقعیتی مشخص می‌شود که یکی از زوجین که از سفر بازمی‌گردد و به حیوان خانگی بیش از اعضای خانواده، ابراز دلتنگی می‌کند و حتی این حیوان را غرق در بوسه‌هایی می‌کند که حق همسر و فرزند خود است. به این ترتیب فرزند، همسر و تمامی ابعاد خانواده تحت تاثیر «پت» قرار می‌گیرند.

تعداد سگ و گربه‌های شناسنامه‌دار در تهران نیز پا را از حد و گلیم خود فراتر برده‌اند؛ براساس برخی گزارش‌ها، به ازای هر ۱۰ نفر تهرانی، یک سگ شناسنامه‌دار و به ازای هر ۱۴ نفر، یک گربه نگهداری می‌شود.

این مددکار اجتماعی خانواده با اشاره به آسیب شناسی و دلایل عدم فرزندآوری خانواده‌های نگهدار حیوان خانگی افزود: اگرچه معضلات اقتصادی از جمله بزرگ‌ترین موانع فرزندآوری به شمار می‌آید؛ اما بسیاری از خانواده‌ها نیز از باب تربیت کودک، وضعیت تحصیل، خدمت سربازی، ازدواج و جریانات جهیزیه نگرانی دارند؛ به عبارت دیگر بسیاری از زوجین به جای قبول کردن مسئولیت فرزند، تن به نگهداری از حیوانی می‌دهند که فعالیت و سرگرمی کمتری نسبت به کودک می‌طلبد و اوج دردسری که دارد؛ فقط به مریضی ختم می‌شود و نه آسیب‌هایی که ممکن است بعد‌ها گرفتارشان شود.

در موقعیتی که اغلب صاحبان حیوانات خانگی از حیوان به عنوان عضوی از خانواده یاد می‌کنند؛ زنگ هشدار ارتباط احساسی و عاطفی و همچنین دلبستگی روحی به حیوان به صدا در می‌آید.

هزینه‌های نگهداری از پرندگان سقف ندارد

محمدمهدی فتاحی دامپزشک پرندگان در گفت‌و‌گو با خبرنگار زنان و خانواده خبرگزاری برنا مخارج پرندگان را ظرفی دانست که اگرچه کف دارد، اما سقف ندارد و تصریح کرد: اگرچه هزینه نگهداری پرندگان از ۱۰۰ الی ۲۰۰ هزار تومان شروع می‌شود؛ ۳۰۰ الی ۴۰۰ هزار تومان نیز هزینه معقولی است که برای نگهداری باکیفیت یک پرنده در نظر گرفته می‌شود. با این حال بسیاری از صاحبان پرندگان دست به مخارج ۳ الی ۴ میلیونی می‌زنند که عددی غیر الزامی به شمار می‌آید.

وی با اشاره به بیشترین خرجی که مراجعان برای پرندگان خود می‌کنند گفت: با توجه به این که همواره حلقه‌ای مکتوب حاوی اطلاعات پرنده و صاحب پرنده به پای پرنده آویخته می‌شود؛ در بسیاری از موارد از حلقه‌هایی به جنس طلا برای این پرندگان استفاده می‌شود. این در حالی است که این حلقه به تنهایی خرج زیادی ندارد و اغلب به عنوان شناسنامه پرنده به کار گرفته می‌شود.

انگار که این خرج‌های نجومی و غیر ضروری برای حیوانات نسبت به فرزندآوری اولویت دارد؛ با این حال به راحتی مشخص شد که مسائل اقتصادی نقش آنچنانی در سر باز زدن خانواده‌ها از فرزندآوری ایفا نمی‌کند؛ دست کم در خانواده‌هایی که «پت» جای فرزند را پر کرده است.

 «پت»ها نتیجه ارتباطات ناکام هستند

عباس نعیمی جورشری جامعه شناس با اشاره به فیلم «شب‌های روشن» اظهار کرد: در بخشی از این فیلم که برداشتی آزاد از همین رمان اثر فئودور داستایفسکی بود؛ دیالوگی مبنی بر «وقتی در پیدا کردن شخصی که می‌خواهی، شکست می‌خوری؛ خسته می‌شوی و در لحظه‌ای از خود می‌پرسی که من چرا باید به کسی نیاز داشته باشم؟ وقتی می‌توانم بدون هیچ سوءتفاهمی با خودم صحبت کنم و از همین رو خودم را درک کنم.» وجود داشت که لحظه‌ای تاریخی رقم می‌خورد. انسان در این لحظه انتخاب می‌کند تنهایی خود را با گلدان، حیوان، کتاب یا انسان پاسخ دهد.

نعیمی جورشری با بیان این که تنهایی انسان از جنبه اختیار یا اجبار متفاوت است افزود: زمانی که انسان با این تنهایی مواجه می‌شود؛ همچنان که در فیلم «لئون حرفه‌ای» نیز در اوج فرآیند یک جنایت، شخصیت اصلی فیلم، گلدان خود را رها نمی‌کرد که از جمله انتخابات انتزاعی به شمار می‌آمد؛ حیوان خانگی نیز در پاسخ به تنهایی انسان نسبت به گیاه برتری دارد. چرا که اگرچه گیاه، زنده است، اما شتابان نیست؛ این در حالی است که حیوان هیجانات خود را با حرکت و با لیسیدن ابراز علاقه می‌کند و از همین رو بیش از گیاه به انسان نزدیک است.

گفت‌و‌گو با دامپزشکان و آگاهی از مخارج غیرضروری «پت»‌ها نشان داد که عوامل اقتصادی چندان دلیل محکمی برای جایگزین کردن حیوان به جای فرزند نیستند؛ از سوی دیگر همچنان که در دنیای سینما به عناوین مختلف به تصویر کشیده شده، انسان پس از شکست‌های عاطفی متعدد از دنیای اجتماعی خود گریخته و به پناه‌هایی انتزاعی از قبیل گیاه یا حیوان و کتاب می‌شتابد. زنگ «موج تنهایی» که در عصر مدرنیته، بیش از پیش به صدا درآمده؛ جنبه ترس برانگیز جهان را بیشتر از همیشه به رخ می‌کشد.

انتهای پیام/