سناریوهای متفاوت برای سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱

به گزارش برنا؛ حسن ملکی، به اهمیت چگونگی مواجهه سازمان با آغاز سال تحصیلی جدید اشاره کرد و گفت: این یکی از مهمترین مباحث ماست زیرا زمان در این مسیر اندک است. در این مسیر باید روند حضوری و نیمه حضوری آموزش‌ها را مد نظر قرار دهیم اما اگر بنا شد که باز هم مدارس به صورت نیمه حضوری باشد، باید برنامه ریزی مناسب و عالمانه، و به موقع، در مورد مسئله داشته باشیم.

سه سناریو برای آغاز تحصیلی جدید

او افزود: در ارتباط با آغاز سال تحصیلی سه سناریو محتمل است. احتمال نخست، برگزاری مدارس و آموزش‌ها به صورت حضوری و با شرایط عادی است و تلاش اصلی نیز بر اجرای همین حالت پیش می‌رود؛ یعنی ان شاالله مدارس به صورت کاملا عادی بازگشایی می‌شوند و دانش آموزان می‌توانند در مدارس حضور پیدا کنند البته این حالت دارای شرایط و الزاماتی نظیر واکسیناسیون است که اگر برای معلمان و دانش آموزان، انجام شود، اطمینان را افزایش می‌دهد. این امر برای معلمان و دانش آموزانی که بیماری زمینه‌ای دارند، ضروری است.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ادامه داد: نکته دوم در بخش حضوری، آمادگی مدارس از جهات مختلف است که در آموزش‌های حضوری ضرورت دارد. پذیرش جامعه به خصوص والدین و خانواده‌ها مسئله دیگر است زیرا این بخش‌ها نیز باید بتوانند با خیال راحت این مسئله را بپذیرند که البته این امر، نیاز به فرهنگسازی، توجیه و اطمینان دادن به جامعه دارد. لذا اگر این لوازم فراهم شد و اوضاع کلی اجازه داد، سناریو اول در کشور شکل می‌گیرد که به لطف خداوند برنامه‌ریزی سازمان در این بخش انجام شده، و مشکل یا دغدغه خاصی در این حالت نیست.

ملکی خاطر نشان کرد: مسئله اصلی، زمانی بروز پیدا می‌کند، که ما سناریوی ترکیبی را بپذیریم و این راه حل دنبال شود. در برخی از موارد واژه ترکیبی اشتباه برداشت می‌شود؛ در حالیکه معنای درس، به معنای دو شیوه یا رویکرد آموزش است، به این معنا که ما رویکردهای سنتی را با فناورانه ترکیب کنیم و در همین آموزش‌های حضوری و معمولی نیز به کار گیریم. در واقع مسئله آموزش ترکیبی به معنای حضور و عدم حضور نیست و در حالت عادی نیز اگر بخواهیم آموزش‌های قوی تر و غنی تر رخ دهد، می‌توانیم از این بخش استفاده کنیم و ربطی به اوضاع کرونایی کنونی ندارد. البته ما امروز این واژه را با مسامحه به کار می‌بریم که به معنای حضور و عدم حضور است که البته معادل ناصحیح اما مرسوم است و اگر این معنا را بپذیریم، به این معناست که دانش آموزان در سال تحصیلی پیش رو به صورت ترکیبی حضور پیدا کنند و بخشی از هفته را در مدرسه حضور داشته باشند و بخشی را غیر حضوری بگذرانند.

او تأکید کرد: در این حالت ما باید برای این شیوه آموزش تکلیف خودمان را در برابر برنامه‌‌های درسی مدارس معین کنیم. تکلیف بخش حضوری که مشخص است اما در مورد بخش غیر حضوری، سازمان پژوهش باید بداند که برای محتوای آموزشی چه برنامه‌ای دارد؟ باید بدانیم که مواجهه علمی آموزشی و واقع بینانه ما برای حالت غیر حضوری چیست تا شرایطی کارآمد در عرصه آموزش داشته باشیم و شاهد یک هارمونی لازم با بخش غیر حضوری باشیم.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی تصریح کرد: در این حالت برای چند عنصر و مولفه باید تعیین تکلیف کنیم. در این راستا، نحوه مواجهه ما با مطالب درسی، صحبتی که با معلمان داریم و اینکه چه چیزی باید برای آنان آماده کنیم. مباحث اصلی است. قطعا این مسیر باید با سال قبل تفاوت داشته باشد زیرا امروز ما تجربه بیشتری در این عرصه داریم. در این مسیر، الگویی که ما ارائه می‌کنیم، باید متناسب با اوضاع کرونایی باشد اما نسبت به آنچه که در گذشته ارائه شده، باید عالمانه تر، پخته تر و همه جانبه تر باشد.

ملکی ادامه داد: دانش آموز، والدین و محیط اجتماعی مسائل دیگری هستند که در این عرصه باید به آن توجه کنیم. برنامه درسی کرونایی به معنای ساماندهی این مولفه‌ها در یک الگوی یک پارچه است.

سناریوی غیرحضوری

او درباره برگزاری غیر حضوری مدارس، گفت: شکل سوم یا سناریوی بعدی، برگزاری غیر حضوری مدارس به صورت کامل است که البته محتمل به شمار می‌رود کما اینکه در 24 ساعت گذشته، بخش‌های بسیاری از کشور، قرمز اعلام شدند لذا تا پایان مردادماه باید این الگوها در دفاتر مختلف آماده شود اما الگویی که ارائه می‌‌شود، باید نشان دهد که در دوره‌های تحصیلی چگونه بروز و ظهور پیدا می‌کند؟

تولید برنامه درسی کریمانه

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، ادامه داد: ما باید برای این برنامه ریزی تلاش کنیم تا شرمنده کودکان و دانش آموزان نشویم. باید دانش آموزان در این نظام تکریم شوند و کرامت ذاتی آنها حفظ شود لذا نیازمند تولید برنامه درسی کریمانه هستیم البته من در قابلیت کارشناسی سازمان، تردیدی ندارم و معتقدم امکان اجرای عالمانه این بخش هست زیرا ظرفیت بسیار بالاست اما در این عرصه نیازمند مدیریت درست هستیم.

در بخش دوم، حجت الاسلام حمید محمدی، مشاور عالی رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، شرایط را دشوار و پیچیده خواند و گفت: من فکر می‌کنم که بار اصلی وزارت آموزش و پرورش را این سازمان باید تحمل کند و برای آن برنامه داشته باشد.

او افزود: پیش بینی‌‌ها این است که حتی با یک ماه تاخیر امکان رساندن واکسن هست و برنامه ریزی‌ها بر حضور انجام شده و واکسیناسیون قرار گرفته است لذا اگر واکسن کارآمدی داشته باشد، روی شکل حضوری می‌توان حساب کرد البته ممکن است که در مناطق خاصی، امکان برگزاری غیر حضوری را داشته باشیم.

مشاور عالی رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی ادامه داد: سال گذشته کتاب الکترونیکی تولید شد اما امسال متناسب با تغییرات و تحولات، لازم است که همان کتاب بازبینی شود زیرا کار ارزشمندی است. یکی از اقدامات دیگر تولید نرم افزارهای تعاملی است زیرا به صورت کلی به این نوع نرم افزارها برای تمرین و ممارست دانش آموزان نیاز داریم.

حجت الاسلام حمید محمدی خاطر نشان کرد: کاری که در فضای مجازی انجام شد، تحسین برانگیز است و تکمیل آن با این نرم افزارهای تعاملی می‌تواند، نقطه اوج باشد لذا من فکر می‌کنم سازمان به عنوان مهمترین و حساس ترین ماموریت خود، به این مبحث نگاه کند و بر نرم افزارهای تعاملی که امکان نقش آفرینی دانش آموز را دارد و صرفا گیرنده نیست، تاکید داشته باشیم زیرا در نرم افزارهای تعاملی دانش آموز امکان نقد، ارزیابی و حتی تولید یا بازخورد را دارد لذا شاه بیت تمام اقدامات می‌تواند در کنار کتاب های درسی همین امر باشد.

در ادامه این جلسه، محمد ابراهیم محمدی، مدیر کل انتشارات و فناوری آموزشی، به تجربیات سال گذشته اشاره کرد و گفت: تجربه سال گذشته اقتضا می‌کند که کار را با طمانینه دنبال کنیم لذا لازم است که یک شیوه نامه جامع را در این راستا آماده کنیم تا همه شئونات در آن دیده شود. نکته دیگر این است که ضمانت اجرایی برای این شیوه نامه نیز تدوین شود تا امکان تخطی، از هیچ سمتی در آن نباشد.

او افزود: به نظر می‌رسد که در آموزش غیر حضوری، نسبت به برخی دروس بی توجهی شد، لذا این نگرانی وجود دارد که درس‌های انسانی، در اولویت گذاری کمرنگ‌تری دیده شوند که باید برای آن راهکار ارائه کرد.

محسن باهو، مشاور فناوری سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی نیز گفت: پیامی که طی این دو سال کرونایی وجود دارد، این است که ماهیت مولفان و متغییرها تغییر کرده است و اگر قرار باشد بر سنت گذشته، برنامه‌ها و اقدامات و سیاست‌های اجرایی را تنظیم کنیم دچار غفلت و غافلگیری می‌شویم.

او افزود: پیشنهاد من این است که مولفه‌های اصلی را رصد کنیم و نحوه ارتقای تاب آوری مولفه‌ها در شرایط مختلف را بررسی و تبدیل به یک نظام عملیاتی کنیم تا بدانیم در مواجهه با شرایط چه کنیم.

حسین سوزنچی، مدیرکل دفتر تألیف کتاب‌های درسی آموزش عمومی و متوسطه نظری نیز در ادامه به طرح پیشنهادات و نکاتی پرداخت و گفت: یکی از نکات مهم در آموزش سال پیش رو، مناطق محروم و دور افتاده است که معمولا کم جمعیت هستند. در واقع این مناطق امکان فاصله گذاری اجتماعی وجود دارد. یعنی با یک رصد کردن، می‌توان دستورالعمل‌های مشخصی ارائه کرد تا در نقیصه کمبود امکانات فناورانه، بتوانیم پوشش درست داشته باشیم.

افشار بهمنی، مدیرکل دفتر تألیف کتاب های فنی و حرفه ای و کاردانش در ادامه بر لزوم آسیب شناسی اقدامات سال گذشته تاکید کرد و گفت: قبل از هر کاری لازم است که به آسیب شناسی اقدامات سال گذشته بپردازیم اما در بحث دروس مهارتی، فنی و کارگاهی از آنجایی که ماهیتا مهارتی است و غیر از عمل به مهارت، نمایش یا تسهیل به مهارت کاری نمی‌توان کرد، ناگزیریم تمام تلاش خود را بکنیم که این آموزش‌ها به سمت حضوری برگزار شدن برود و سناریوی نخست را تسهیل کنیم. بسیاری از رشته‌های ما با تعداد اندکی از هنرجویان برگزار می‌شود و تعداد اندکی از رشته‌ها پرجمعیت هستند و امکان فاصله گذاری اجتماعی وجود دارد کما اینکه سال گذشته در وضعیت غیر قرمز نیز مجوزی برای برگزاری حضوری هنرستان‌ها صادر شد لذا با توجه به این گزاره‌ها باید به ابعادی که اشاره کردید یعنی آماده کردن مدارس و محیط اجتماعی بپردازیم.

علی محبی، قائم مقام رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی نیز در ادامه جلسه گفت: ما با توجه به رسالت و برنامه‌ای که داریم، موظف به طراحی، تدوین برنامه‌های درسی، اشاعه و ارزشیابی این بخش هستیم لذا باید از رفتن به وادی اجرای برنامه درسی خودداری کنیم.

او در ادامه بر لزوم پژوهش در عرصه برنامه اجرایی سال گذشته تاکید کرد و افزود: در حوزه برنامه درسی محتوا، ارزشیابی، معلمان، نقش دانش آموزان و والدین، پژوهش‌هایی انجام دهیم تا بتوانیم یک ارزیابی درست در این بخش داشته باشیم و مشکلات را بتوانیم با توجه به اقدامات سال گذشته بررسی کنیم و بر مبنای آن به یک آسیب شناسی در راستای ارائه برنامه درسی مناسب دست پیدا کنیم.

حسن ملکی نیز در بخش پایانی جلسه بر لزوم توجه به زمان در راستای برنامه ریزی درسی دوران کرونا، تاکید کرد و گفت: لازم است که برای برنامه ریزی درسی برای کرونا زمان را مد نظر قرار دهیم و نهایتا تا پایان مردادماه کار آماده در این عرصه داشته است.