تاثیر مصرف نمک بر جریان خون در مغز انسان

به گزارش برنا؛ محققان "دانشگاه جورجیا" در مطالعه اخیرشان چگونگی تاثیر مصرف نمک بر سلامت مغز و ارتباط بین فعالیت نورون‌ها و جریان خون در عمق مغز را مورد بررسی قرار داده‌ و مشخص کرده‌اند.

به گفته محققان فعال شدن نورون‌ها به افزایش سریع جریان خون در آن ناحیه از مغز منجر می‌شود. این رابطه که با نام "جفت‌شدن عصبی- عروقی"(neurovascular coupling) یا "هایپرمی عملکردی"(functional hyperemia) شناخته می‌شود، با گشاد شدن رگ‌های خونی مغز که "سرخرگچه" نام دارند، رخ می‌دهد.

محققان در مطالعات پیشین مرتبط با "جفت‌شدن عصبی-عروقی"، تنها به بررسی نواحی خاصی از مغز  مانند قشر مغز پرداخته بودند اما در این مطالعه دانشمندان تصمیم گرفتند تا به طور جامع این روند که چگونه محرک‌های حسی محیطی، جریان خون را تغییر می‌دهند را بررسی کنند.

اطلاعات کمی در مورد اینکه آیا این روند بر نواحی عمیق‌تر مغز که پیام‌های حس درونی (اینتروسپشن) را دریافت می‌کنند، نیز تاثیر گذار است یا خیر وجود دارد. طی این مطالعه دانشمندان با استفاده از یک روش جدید که ترکیبی از روش‌های جراحی و روش‌های تصویربرداری عصبی پیشرفته است، این رابطه را در نواحی مغز، بررسی کردند. آنها طی این مطالعه به بررسی چگونگی عملکرد هیپوتالاموس(ناحیه عمقی مغزی که در عملکردهای حیاتی بدن از جمله نوشیدن، خوردن، تنظیم دمای بدن و تولید مثل نقش دارد) پرداختند.

از آنجا که بدن باید سطح سدیم را بسیار دقیق کنترل کند، دانشمندان ماده نمک را انتخاب کردند، چرا که تنها سلول‌های خاصی در بدن ما وجود دارند که میزان نمک در خون را تشخیص می‌دهند.

دکتر "خاویر استرن"، استاد علوم اعصاب دانشگاه جورجیا و مدیر مرکز التهاب عصبی و بیماری‌های متابولیک قلبی این دانشگاه در این باره گفت: وقتی غذای شور مصرف می‌کنید، مغز آن را حس کرده و برای اینکه سطح سدیم را کاهش دهد، مجموعه‌ای از مکانیسم‌های جبرانی را فعال می‌کند. بدن این کار را با فعال کردن نورون‌هایی که باعث ترشح "وازوپرسین" می‌شوند، انجام می‌دهد. وازوپرسین یک هورمون ضد ادرار است که نقش کلیدی در حفظ غلظت نمک در بدن ایفا می‌کند.

مصرف زیاد نمک احتمال آلزایمر را افزایش می‌دهد

برخلاف مطالعات قبلی که طی آن ارتباط میان فعالیت نورون‌ها و افزایش جریان خون مشخص شده بود طی این مطالعه دانشمندان متوجه کاهش جریان خون با فعال شدن نورون‌ها در هیپوتالاموس شدند.

استرن افزود: نتایج‌ این مطالعه ما را شگفت زده کرد، زیرا ما شاهد انقباض عروقی بودیم و این روند برخلاف چیزی است که در قشر مغز بیشتر افراد در پاسخ به یک محرک حسی رخ می‌دهد. کاهش جریان خون معمولا در مورد بیماری‌هایی مانند آلزایمر یا پس از سکته مغزی یا ایسکمی در قشر مغز مشاهده می‌شود. «ایسکِمی» در اصطلاح پزشکی به کم‌رسیدن خون به اندام یا ناحیه‌ای از بدن گفته می‌شود.

انقباض عروق به تنگ یا باریک شدن عروق خونی ناشی از انقباض دیواره عضلانی عروق به ویژه در سرخرگ‌ها و سرخرگچه‌ها اشاره دارد. این فرایند حالت عکس اتساع عروق است که به گشاد شدن عروق منجر می‌شود.

دانشمندان این پدیده را "جفت‌شدن عصبی-عروقی معکوس" (inverse neurovascular coupling) یا "کاهش جریان خون" که باعث هیپوکسی می شود، نامیدند. محققان در ادامه همچنین شاهد چندین تفاوت دیگر نیز بودند برای مثال آنها دریافتند پاسخ‌های عروقی به محرک‌ها در قشر مغز به نواحی خاصی محدود است و اتساع رگ‌ها به سرعت رخ می دهد. در هیپوتالاموس، پاسخ پراکنده بود و به آرامی در یک دوره زمانی طولانی انجام می‌شد.

استرن در ادامه اظهار کرد: وقتی مقدار زیادی نمک مصرف می‌کنیم، سطح سدیم بدن‌مان برای یک مدت طولانی افزایش پیدا می‌کند. به نظر ما هیپوکسی مکانیسمی است که توانایی نورون‌ها برای واکنش به تحریک پایدار نمک را تقویت کرده و انها را قادر می‌سازد تا برای مدت زمانی طولانی فعال باقی بمانند.

هیپوکسی یا کم‌اکسیژنی از علائم بیماری است و به معنای کاهش اکسیژن‌رسانی به تمام اندام یا بافت‌های بدن است.

اکنون دانشمندان در حال برنامه ریزی برای مطالعه جدی‌تر مکانیسم "جفت‌شدن عصبی-عروقی معکوس" در مدل‌های حیوانی هستند تا دریابند آیا این مکانیسم در آسیب شناسی فشار خون ناشی از  نمک نیز نقش دارد یا خیر.

استرن در انتها گفت: اگر نمک زیادی مصرف کنید، سلول‌های عصبی تولیدکننده وازوپرسین شما بیش از حد فعال خواهند شد و این مکانیسم می‌تواند سبب ایجاد هیپوکسی بیش از حد شود که این امر نیز می‌تواند به آسیب بافتی در مغز منجر شود. اگر این فرآیند را بهتر درک کنیم، می‌توانیم راهکارهای جدیدی را برای توقف این فعال‌سازی وابسته به هیپوکسی و شاید بهبود حال افراد مبتلا به فشار خون بالا وابسته به نمک ارائه دهیم.