لرستان پایتخت پل های تاریخی ایران زمین / نوروز ۱۴۰۲ از این شاهکارهای معماری ایران دیدن کنید

به گزارش خبرگزاری برنا از لرستان؛ استان لرستان را پایتخت پل های تاریخی ایران زمین دانسته اند وجود ۱۰۰ پل شناسایی شده در این استان سند این مدعاست  ؛ پل هایی که به دلیل موقعیت و جغرافیای خاص وپراهمیت  لرستان راه های باستانی  را به هم متصل می کرده است.

اهمیت این پل ها و راه ها آنچنان بوده که در قرون اسلامی نیز بارها توسط حکومت های  محلی بازسازی شده و گذرگاه مردم و حکام بوده اند.

وجود این تعداد پل متعدد و عظیم از ادوار مختلف تاریخی در استان نمایانگر پیوستگی گذرگاهی در دوران مختلف است.

قرارگرفتن استان لرستان از دیر باز در مسیر راههای تاریخی که علاوه بر ارتباط دو پایتخت شوش و اکباتان در دوره های متفاوت تاریخی، همواره ناحیه قدیم بابل، سپس تیسفون، بعد بغداد را به اصفهان، شوش را به بیستون و شوش را به ماسبذان برقرار می کرده و از سوی دیگر رودهای پرآب و شرایط خاص توپوگرافی در این استان، توجه به صنعت پل سازی را حایز اهمیت ساخته است.

تعداد قابل توجهی از این 100 پل متعلق به دوران اسلامی است، که از این تعداد 5 پل بزرگ گاومیشان، کشکان، کلهر، سی پله و پلدختر، هم دوره با حکمرانی ابو النجم بدر بن حسنویه بر جبال زاگرس است. بدر بن حسنویه در آغاز با توجه به حمایتهای عضدالدوله توانست برنامه های وسیع پل سازی در استان لرستان را به اجرا در آورد و در این مدت به یک باره در کنار پل های قدیمی، پل های جدیدی بنا نهاده شد که ایجاد این پل ها در استان لرستان در همین راستا و تقویت ارتباط بین ایران و بغداد بوده است.

پل های مانند پل تاریخی پلدختر، پل کلهرمعمولان، پل شاپوری، پل کشکان، پل سینره، پل گاومیشان و.... نام‌هایی شناخته شده در فضای گردشگری لرستان هستند که در تمام فصول  به ویژه  در بهار و ایام نوروز مردم شیفته سیر و سیاحت  را به سمت خود جذب می کنند.

در این مطلب  به تاریخچه چند پل جهت آشنایی با این جاذبه های گردشگری لرستان  می پردازیم:

پل باستانی پلدختر

پُلِ دُختَر از سازه‌های دوره ساسانیان است که بر روی رودخانه کشکان ساخته شده‌است.

 برخی دلیل نام‌گذاری آن را به پل‌دختر را منتسب دانستن پل به نام ایزد بانو آناهیتا می دانند. 

این پل تاریخی در ورودی شهری به همین نام در جنوب استان لرستان قرار دارد و بنای آن در قرن چهارم هجری قمری مرمت شده ‌است. این پل بی تردید در مسیر ارتباطی بین شهرهای شاپورخواست و جندی شاپور قرار داشته و از اهمیت راهبردی برخوردار بوده‌است.

ارتفاع تنها طاق برجای مانده پل ۱۸ متر از سطح آسفالت جاده و ۳۰ متر از آب رودخانه و عرض آن ۱۱٬۳۰ متر است. جهت پل شرقی، غربی و طول آن ۲۷۰ متر است.

این اثر تاریخی به شماره ۱۶۷۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

پل تاریخی گاومیشان

این پل با طولی در حدود 179/5 متر با جهت شرقی- غربی بر روی رودخانه سیمره احداث گردیده است. در ساخت این پل علاوه بر سنگ های پاکتراش و آجر، سنگ هایی در قواره آجری و کوهی در بدنه دیوارهای جانبی و همچنین سنگ های قلوه ای و شکسته به عنوان حجم پرکننده استفاده شده است.

از جمله ویژگی های خاص این پل می توان به اجرای بزرگترین طاق ایران به عرض دهانه بیش از 30 متر اشاره کرد، اجرای دهانه با این طول در معماری ایران بی نظیر بوده و اجرای آن فقط و فقط مستلزم داشتن دانش فنی و اجرایی بسیار بالایی است.

این اثر در سوم اسفند ماه 1377 به شماره 2222 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

پل کلهر

پل کلهر/کلهرت یا معمولان در شهرستان پلدختر واقع شده است. این پل در محور مستقیم شرقی- غربی دارای 4 پایه است. که در مسیر مستقیم رودخانه ساخته شده اند. طول پل در محور مستقیم حدود 91 متر بوده و سطح گذر آن نیز حدود 7/60 متر است. بنا بر کتیبه نصب شده بر بدنه غربی پل، سازنده پل کلهر را بدر بن حسنویه و شروع ساخت آن را 374 ه.ق معرفی می نماید.

در مورد طاق های پل کلهر باید گفت که معماران آن دوره با دستیابی به پوشش دهانه ای بزرگ به عرض 26 متر شاهکار بزرگی را آفریده اند، ایجاد فضاهای سبک سازی با ساخت دهلیزهای دو طبقه پل کلهر نشان می دهد که پل سازان قدیمی در ساخت پل بسیار از هم الهام گرفته اند. مهندسی خاص این پل ها باعث شده مرحوم آیت الله زاده شیرازی خلق این اثر و سازه ساختمانی را از نقطه نظر سرمایه گذاری، نیروهای انسانی و تکنولوژی آن هم در محدوده یک نسل، شگرف و تعجب آور توصیف نماید.

پل کشکان

این پل در محوری مستقیم به طول 285 متر و راه عبور 8 متر دو کناره شرقی و غربی رودخانه کشکان را به یکدیگر مرتبط نموده، طول کلی آن با انضمام پایه های فرعی و با احتساب دنباله پل حدود 340 متر است. با توجه به شیب عمومی زمین، ارتفاع 30 متری پل، در کرانه شرقی به 16 متر در انتهای غربی کاهش یافته است. بنابراین پل کشکان با 12 دهانه طاق یکی از مرتفع ترین و بزرگترین پل های تاریخی ایران محسوب می شود که صرفاً عملکرد ارتباطی داشته است.

اجرای طاق به عرض بیش از 27 متر و همچنین انتخاب محل احداث این پل و تفاوت ارتفاعی بین دو سرپل از عوامل مهم و قابل توجه در اجرای نقشه آن بوده، بدون شک سازنده پل کشکان، شناخت دقیقی از عرض طغیانی رودخانه داشته است. وی با انتخاب بیشترین محل گدار رودخانه همیشه خروشان کشکان مصونیت پل را در مقابل دوره بازگشت سیل تضمین نموده است. در کنار این پل تاریخی بقایایی از چهار پل تاریخی مشهود بوده که با توجه به نوع مصالح و شکل این پایه ها احتمالا متعلق به دوره ساسانی است.

ساخت پل کشکان طبق کتیبه نصب شده بر کرانه شرقی آن در سال 389 شروع و بعد از 10 سال به اتمام می رسد. این پل به شماره 335 و در تاریخ 20 بهمن ماه 1318 با نام پل رودخانه کشکانرود در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

پل سی پله

این پل بر روی رودخانه سیمره و در غرب بخش سرطرحان از توابع شهرستان کوهدشت واقع شده است. پل در وضعیت اولیه دارای 5 دهانه، به طول 110 متر و با راه عبور 7/65 متر بوده، که اینک تنها دو دهانه از آن باقی مانده، همچنین ارتفاع متوسط پل از سطح بام تا روی صخره های میانی حدود 13 متر برآورد می شود.

در خصوص تاریخ گذاری این پل تاریخی کاظم ملازاده در کتاب بناهای عامه المنفعه نوشته است: «اطلاع دقیقی در خصوص تاریخ ساخت بنا در دست نیست. والفرام کلایس با توجه به شباهت معماری آن با پل کشکان- مربوط به 389ﻫ .ق- آنها را همزمان می داند (...)» همانطور که اشاره شد با توجه به شباهت هندسه و نوع طاق های این پل تاریخی و روش اجرای آنها ساخت پل در دوره بدر بن حسنویه دور از ذهن نخواهد بود.

این پل تاریخی در 25 اسفند ماه 1379 به شماره 3511 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. 

انتهای پیام