«هوم بابایی» شادیانهٔ کودکان در نیمه رمضان در کاشان + فیلم

به گزارش خبرگزاری برنا از کاشان ، این رسم آئینی که در قالب ها و اشکال  مختلف و متغیر در گستره های جغرافیایی این منطقه  خوانده می شده است.شادیانه ای کودکانه است که با مشارکت بزرگسالان در شب‌های نیمه رمضان برگزار می شود. 

هوم بابایی حرکت دسته جمعی چند نفر از کودکان است که در شب‌های رمضان به ویژه سیزدهم تا پانزدهم رمضان به درب منازل همسایه ها،فامیل ها، هم محلی ها و عموم هم ولایتی ها می روند و با خواندن اشعاری طلب هدیه و پول می کنند.

برای این سنت، جلوه ها و سویه های زیر را می توان برشمرد:

۱.کلیت مراسم نوعی مشارکت دادن کودکان در جشن رمضان و‌ تشویق ایشان به اعمال و عبادات این ماه است و برای همین با شادمانی، پاداش و  کار جمعی،همراه است.

۲.شعر و‌ آهنگ «هوم بابایی»  مانند سایر گونه های فرهنگ و ادب عامه،روان و همه فهم است. با هر بهره ای از صدا می شود خواند و مفهوم هم به آسانی و صراحت به مخاطب منتقل می شود.

۳.واژه «هوم» و «هور» در کنار معانی دیگر، به معنای خورشید هم هست. خورشید انعکاس یافته در ماه کامل شب نیمه ماه که شب تاریک را روشن ساخته است. 

۴.واژه «بابا» واژه ای پر تکرار در فرهنگ ایرانی و اسلامی است که تداعی گر بزرگی، مالکیت، سرپرستی، پیشاهنگی، کسوت و.....است. در این آئین، کنار هم آمدن واژه های « هوم» و «بابا» که پس از هر بخش از آواز هوم بابایی توسط جمع، خوانده می شود؛ نوعی برکت خواهی، طلب طول عمر، بزرگی، زندگی دور از غم، درد و رنج و طلب نور و روشنایی برای صاحب منزل است.

۵. تقسیم کار بین گروه هوم بابایی(که از دو نفر تا ده، بیست نفر را شامل می شوند) و مشخص کردن سرگروه(سرخوان/مسئول/ تک خوان)، صندوق دار(کیسه دار/خزانه دار) و جمع خوانها و بعد تقسیم هدایا و وجوه جمع آوری شده بین گروه، تمرین فعالیت های اجتماعی و کار دست جمعی است.

۶.قرار دادن نام فرزند صاحب خانه(که معمولا قبل از خواندن هوم بابایی از صاحب خانه پرسیده می شود که به نام کدام فرزندت بخوانیم؟) از طرفی به دست آوردن دل صاحب خانه است که اختصاصی برای او می خوانند، از سوی دیگر شخصیت بخشیدن به فرزندی است که نام و نشان خاندان را زنده نگه می دارد و از جانب دیگر طلب سلامت و پیشانی نوشت پر توفیق برای فرزند خانواده است.

۷. شعر هوم بابایی،  گونه ها وخوانش های متفاوتی دارد امامضمون ها به هم، نزدیک است.مشهور ترین آن ها این شعر است:

امشب شب نیمه است که ما مهمانیم /هوم بابا، هوم بابا 

بر در خانهٔ ارباب جهان حیرانیم/ هوم  بابا، هوم بابا

....(نام فرزند صاحب خانه)خان شمایی/ هوم بابا، هوم بابا

بپوش بپوش نچایی/ هوم بابا، هوم بابا

نارنج دست شاهی/ هوم بابا، هوم بابا

از خونه در نیایی/ هوم بابا، هوم بابا

مردم شما را می بینند/ هوم بابا، هوم بابا

از حسرتت می میرند/ هوم بابا، هوم بابا

ده تومنی های درازیه/ هوم بابا، هوم بابا 

تو بشقاب های نطنزیه/هوم بابا، هوم بابا

یکیش رو درآر و خرده کن/ هوم بابا، هوم بابا

خرج‌بچه های درخونه کن/ هوم‌بابا، هوم بابا

تا بچه ها راضی شوند/ هوم بابا، هوم بابا

از در خونه راهی شوند/ هوم بابا، هوم بابا

۸. خواندن قرآن و ادعیه در این مراسم، پیوند و در هم تنیدگی اسلام و ایران را در سنت‌ها و آئین ها نشان می دهد.حتی در باور مردم، فلسفه هوم بابایی را برگرفته از هدیه خواستن  امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در شب نیمه رمضان از پیامبر اکرم(ص) می دانند.  سوره «شمس»که با واژه هوم هم معنایی دارد، توسط برخی گروههای هوم بابایی خوانده می شود. همچنین برخی گروه ها،اشعاری در وصف حضرت علی(ع) می خوانند.

۹.  انفاق از جلوه های بارز آئین هوم بابایی است. بخشش پول و آجیل و شیرینی و..... از سوی صاحب خانه به کودکان، سهیم‌ ساختن دیگران در بخشی از دارایی و داشته هاست که کام دیگران را شکرین می سازد.

۱۰. از مطایبه های کودکانه در این مراسم سرزنش صاحب خانه ایست که از دادن هدیه پرهیز می کنند. کودکان بعضاً در مقابل خانه  این افراد می خوانند:

این خونه پر از زغاله

صاحب خونش .....

۱۱. سنت هوم بابایی مثل خیلی از سنتهای دیگر از فراوانی و رونق گذشته فاصله گرفته و بسیار معدود تر و محدود تر از گذشته اجرا می شود.

محمد خداداد 

پژوهشگر آئینی و فرهنگ عامه

انتهای پیام