فرسایش بی‌سابقه خاک در ایران/ توسعه بی‌رویه، تهدیدی برای منابع طبیعی
برنا - گروه اقتصادی؛ کارشناسان محیط‌زیست هشدار می‌دهند که فعالیت‌های عمرانی و سدسازی‌های گسترده در کشور، موجب افزایش بی‌سابقه فرسایش خاک شده و تهدیدی جدی برای منابع طبیعی و کشاورزی ایران محسوب می‌شود.
شیما قاسمی منش: خاک، یکی از منابع حیاتی برای پایداری اکوسیستم‌ها و توسعه پایدار کشورهاست. اما در سال‌های اخیر، افزایش پروژه‌های عمرانی، ساخت جاده‌ها در مناطق کوهستانی، چرای بی‌رویه دام و سدسازی‌های گسترده، باعث تشدید فرسایش خاک در ایران شده است. به گفته کارشناسان، این روند در صورت ادامه، پیامدهای جبران‌ناپذیری برای محیط‌زیست، کشاورزی و منابع آبی کشور به دنبال خواهد داشت.
طبق گزارش‌های منتشرشده، نرخ تولید خاک در مناطق خشک و نیمه‌خشک بسیار پایین است. در حالی که در مناطق استوایی هر ۱۰۰ سال یک سانتی‌متر خاک تولید می‌شود، در ایران این فرآیند ممکن است هزار سال طول بکشد. این در حالی است که فرسایش خاک در برخی مناطق کشور چندین برابر میزان تولید آن برآورد شده است.
اخیرا محمود عرب خدری، معاون اسبق پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری به خبرنگار برنا گفته بود که در مناطق کوهستانی، احداث جاده‌ها سبب جابه‌جایی هزاران متر مکعب خاک می‌شود و این موضوع به یکی از عوامل اصلی تخریب خاک تبدیل شده است.
یکی از مهم‌ترین عوامل تشدید فرسایش خاک، پروژه‌های سدسازی است. ساخت سدهای متعدد در کشور، موجب قطع حقابه تالاب‌ها و دشت‌ها شده و این مسئله به افزایش پدیده فرسایش بادی در مناطق خشک دامن زده است. علاوه بر این، سدسازی‌های گسترده در کشورهایی مانند ترکیه روی سرشاخه‌های دجله و فرات، منجر به کاهش ورودی آب به ایران و تشدید بیابان‌زایی شده است.
معاون اسبق پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری تأکید کرد: مدیریت و پیشگیری، مهم‌ترین راهکار برای مقابله با فرسایش خاک است. انتظار می‌رود دستگاه‌های دولتی در زمینه حقابه دشت‌ها و تالاب‌ها توجه بیشتری داشته باشند و پس از احداث جاده‌ها، تثبیت اراضی را انجام دهند.
از سوی دیگر، ساخت جاده‌ها در مناطق کوهستانی، بدون در نظر گرفتن استانداردهای تثبیت خاک، عاملی دیگر در تسریع فرسایش محسوب می‌شود. در بسیاری از موارد، پس از احداث جاده‌ها، عملیات تثبیت اراضی انجام نمی‌شود که این امر به رانش زمین و تخریب خاک منجر می‌شود.
لزوم اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از فرسایش خاک
کارشناسان تأکید دارند که مدیریت منابع خاک و پیشگیری از فرسایش، باید در اولویت سیاست‌های توسعه‌ای کشور قرار گیرد. در این راستا، رعایت استانداردهای زیست‌محیطی در پروژه‌های عمرانی، تأمین حقابه تالاب‌ها و دشت‌ها و اجرای طرحهای آبخیزداری می‌تواند نقش مهمی در کاهش تخریب خاک ایفا کند.
با توجه به شرایط اقلیمی ایران و روند فزاینده فرسایش خاک، لازم است برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای حفظ این منبع ارزشمند صورت گیرد. در غیر این صورت، در آینده‌ای نه‌چندان دور، کشور با بحران‌های زیست‌محیطی و کشاورزی جدی‌تری مواجه خواهد شد.
انتهای پیام/
نظر شما
پیشنهاد سردبیر
پرونده ویژه
