شرایط عام و خاص حمایت از اثر سینمایی

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا- یادداشت- داود حسنلو- کارشناس ارشد جزا و جرم‌شناسی؛ اثر سینمایی شامل طیف گسترده‌ای از آثار می‌شود که بین دو مسئله نمایش واقعیت بکر و تصاویر منتخب فیلمساز قرار می‌گیرند و شامل اقسام سبک از جمله داستانی، مستند و....می‌شود.

اثر سینمایی می‌تواند روی انواع حامل‌ها ضبط شود. در گذشته ضبط آثار بر روی فیلم‌های مختلفی بوده که به تدریج پیشرفت نموده تا به امروز که ضبط آثار سینمایی بر روح لوح‌های فشرده و دیسک و هاردهای ذخیره انجام می‌گیرد. پس این مسئله که اثر سینمایی روی چه حاملی ضبط شده باشد تاثیری در تعریف آن نخواهد داشت. به آثار سینمایی، فیلم نیز گفته می‌شود که علت این نامگذاری ضبط آثار سینمایی بر روی فیلم در گذشته بوده است. از مسائل چالش‌برانگیز و اختلافی بین حقوقدانان تعیین پدیدآورنده یک اثر سینمایی است. برای حمایت از یک اثر سینمایی نخست باید صاحب اثر و پدیدآورنده اثر را شناسایی نمود و بعد به حمایت از وی پرداخت و تا زمانی که راهکار درستی برای شناسایی پدیدآورنده اثر وجود نداشته باشد اختلافات بر سر این مسئله حل نخواهد شد. این اختلاف به دلیل ماهیت خاص تولید یک اثر سینمایی است که در عموم موارد نتیجه همکاری و خلاقیت گروهی از افراد و عوامل تولید می‌شود و مجموع خلاقیت‌های این افراد است که منجر به شکل‌گیری یک اثر سینمایی می‌گردد که این اثر را می‌توان محصول مشترک عوامل تاثیرگذار دانست که شامل افرادی مانند کارگردان است که وی را می‌توان مسئول اصلی اثر سینمایی و در اصل هماهنگ‌کننده‌ای معرفی نمود که دیگر عوامل تولید زیر نظر وی فعالیت می‌کنند و در نتیجه فعالیت آن‌ها یک اثر سینمایی ایجاد می‌گردد. 

تهیه‌کننده نیز وظیفه جمع کردن عوامل مختلف تولید از جمله کارگردان، تصویربرداران، مدیرتولید، بازیگران و... را بر عهده دارد. در اصل عقد قرارداد با این عوامل بر عهده تهیه‌کننده است و وی اهداف و منافع تهیه یک اثر سینمایی را می‌داند و عوامل را برای رسیدن به آن منافع هدایت و راهنمایی می‌کند. از طرفی به شخصی که توانایی ایفای نقش در برابر دوربین با رعایت تمام نکات کارگردان را دارا باشد، بازیگر گفته می‌شود.

فیلمنامه‌نویس یا نویسنده نیز در اصل اولین نفری است که در شکل‌گیری یک اثر سینمایی نقش مهمی دارد و یک اثر سینمایی بدون یک فیلمنامه مناسب و خوب هیچ نیست. از طرفی به شخصی که پشت دوربین می‌ایستد و به ثبت صحنه‌هایی یک اثر سینمایی می‌پردازد، فیلمبردار و یا تصویربردار گفته می‌شود. البته عوامل دیگری نیز در تولید آثار سینمایی دخیل هستند که از جمله این عوامل می‌توان به آهنگساز، طراح لباس، گریمور، تدوین‌گر ، تدارکات و....اشاره نمود که همگی در ایجاد یک اثر سینمایی دخیل هستند اما نقش آنها کمرنگ‌تر از دیگر عوامل است.

از طرفی حمایت از یک اثر سینمایی دارای شرایطی است و به طور قطع در صورت محقق شدن آن شرایط است که قانون از یک اثر حمایت می‌کند. این شرایط به صورت عام و خاص است که شرایط عام حمایت شامل موارد ذیل است :

-اصالت اثر : نخستین شرط برای حمایت از آثار ادبی و هنری اصالت اثر است که در ماده اول قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان ایران هم به آن اشاره شده است اما تعریف مشخصی از اصالت بیان نکرده است.

-محسوس بودن: این رکن، رکن شکلی است و نه محتوایی و به این معناست که اگر یک اثر در حد ایده و نظر باشد و به مرحله تولید و ایجاد نرسیده باشد قابل حمایت در حقوق مالکیت ادبی و هنری نیست. می‌توان عنوان داشت که شرط ورود به حمایت در حقوق مالکیت معنوی محسوس بودن است که البته این محسوس بودن با توجه به شرایط و نوع اثر دارای تفاوت است و در خصوص آثار سینمایی و سایر آثار ادبی و هنری دارای شرایط خاص خود است.

-انتشار اثر برای اولین بار در کشور: شرط بعدی، انتشار اثر برای اولین بار در ایران است.

-عدم مغایرت اثر سینمایی با اخلاق حسنه و نظم عمومی: از این موضوع به عنوان شرط حمایت استفاده نشده است اما در قوانین مختلف همانند قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت غیرمجاز می‌نمایند، جرم‌انگاری شده است بنابراین به طریق اولی حمایتی هم از این قبیل آثار صورت نخواهد گرفت.

حمایت از آثار سینمایی دارای شرایط خاصی نیز است که به قرار ذیل هستند :

-صدور پروانه ساخت: صدور پروانه فیلمسازی و چگونگی بررسی فیلمنامه بر اساس دستورالعملی که به تصویب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌رسد، خواهد بود. شورای صدور پروانه فیلمسازی موظف است بر مبنای دستورالعمل مذکور و روش‌های طراحی شده به وسیله معاونت سینمایی و سمعی، بصری که برای ارتقای کیفیت سینمای ایران و جلوگیری از سقوط کیفی، محتوایی و هنری فیلم‌های ایرانی تهیه و به تصویب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌رسد، اقدام نماید.

-صدور پروانه نمایش: بر اساس مصوبه هیات وزیران مصوب ۱۳۶۱ تمام فیلم‌ها و نوارهای ویدئو که در سینماها یا سالن‌های عمومی به نمایش گذاشته می‌شود و یا به هر نحو در معرض استفاده از عموم قرار می‌گیرد باید دارای پروانه نمایش فیلم از اداره کل نظارت و نمایش وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد و در صورت تخلف به درخواست وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی یا ادارات تابعه در شهرستان‌ها از طریق نیروهای انتظامی جمهوری اسلامی از نمایش آن جلوگیری به عمل خواهد آمد.

انتهای پیام/