سبز شدن غیرمنتظره قطب جنوب نگرانی جدی دانشمندان/ خزه‌ها در حال تسلط بر شبه‌جزیره یخ‌زده

به گزارش خبرنگار علمی و فناوری خبرگزاری برنا،  بر اساس یک مطالعه جدید، شبه‌جزیره قطب جنوب به سرعت در حال سبز شدن است و از سال ۱۹۸۶ تاکنون میزان پوشش گیاهی آن بیش از ده برابر افزایش یافته است. این تغییرات به دلیل افزایش دما و عقب‌نشینی یخچال‌هاست. خزه‌ها در حال تسلط بر این مناطق هستند و این موضوع نگرانی‌هایی را در خصوص کاهش تنوع زیستی و حمله گونه‌های غیر بومی به همراه دارد. دانشمندان بر لزوم انجام تحقیقات میدانی دقیق و تقویت امنیت زیستی تأکید می‌کنند.

چشم‌انداز در حال تغییر قطب جنوب

قطب جنوب که به‌خاطر مناظر یخ‌زده و تک رنگ خود شناخته می‌شود، به‌ویژه در اطراف لبه‌هایش به سرعت در حال سبز شدن است. تحلیل داده‌های ماهواره‌ای Landsat در طی ۳۵ سال نشان می‌دهد که مساحت مناطق پوشیده از گیاهان در شبه‌جزیره قطب جنوب از سال ۱۹۸۶ تاکنون بیش از ده برابر افزایش یافته است.

با عقب‌نشینی یخچال‌ها و افزایش دما، گیاهان فرصت‌های جدیدی برای رشد در این مناطق سرد پیدا کرده‌اند. پژوهشگران معتقدند که گسترش پوشش گیاهی می‌تواند تغییرات اکولوژیکی چشمگیری در شبه‌جزیره ایجاد کند و سوالاتی در مورد آینده آن مطرح کند.

پیگیری رشد پوشش گیاهی با مشاهدات ماهواره‌ای

با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای Landsat ۵ تا Landsat ۸، دانشمندان افزایش اراضی پوشیده از گیاهان در شبه‌جزیره قطب جنوب را اندازه‌گیری کردند که از ۰.۸۶ به ۱۱.۹۵ کیلومتر مربع بین سال‌های ۱۹۸۶ و ۲۰۲۱ افزایش یافته است. این روند سبز شدن پس از سال ۲۰۱۶ سرعت بیشتری گرفته است. مطالعه‌ای که در اکتبر ۲۰۲۴ در مجله Nature Geoscience منتشر شد، تحت هدایت تام رولند، دانشمند محیط‌زیست از دانشگاه اکستر و اولی بارتلت، کارشناس سنجش از دور از دانشگاه هرتفوردشایر انجام شد.

خزه‌ها و نقش در حال گسترش آنها

مطالعات میدانی پیشین در شبه‌جزیره قطب جنوب نشان داده‌اند که خزه‌ها بر مناطق سبز تسلط دارند و پوشش‌های وسیعی از آنها به شکل «فرش» یا «بانک‌های عمودی» تشکیل می‌دهند. این خزه‌ها هر ساله لایه‌های جدیدی از رشد را می‌سازند. در کار‌های قبلی، رولند و همکارانش نمونه‌های هسته‌ای گرفته‌شده از بانک‌های خزه‌ای در کنار غرب شبه‌جزیره را کربن‌گذاری کردند و دریافتند که نرخ تجمع خزه‌ها در ۵۰ سال گذشته افزایش یافته است، که نشان‌دهنده افزایش فعالیت زیستی در پی تغییرات اقلیمی است.

یافته‌های شگفت‌انگیز در گسترش پوشش گیاهی

نتایج به دست آمده دانشمندان را متعجب کرد.

 بارتلت گفت: با توجه به نمونه‌های هسته‌ای، انتظار داشتیم که سبز شدن مشاهده شود، اما نه به این مقیاس که ما گزارش کرده‌ایم» رولند گفت. ما از سرعت این روند شگفت‌زده شدیم. وقتی اولین نتایج را مشاهده کردیم، باور نمی‌کردیم.

تغییرات اقلیمی و گسترش پوشش گیاهی

شبه‌جزیره قطب جنوب یکی از سریع‌ترین مناطق گرم‌شونده روی زمین است. بیشتر یخچال‌های آن در حال عقب‌نشینی هستند. افزایش پوشش گیاهی در سال‌های اخیر با کاهش مساحت یخ‌های دریایی قطب جنوب و افزایش آب آزاد در دریا همراه بوده است. این تغییرات ممکن است شرایطی را برای رشد گیاهان فراهم کرده باشد که سؤالات جدیدی در مورد تنوع زیستی در این اکوسیستم‌های منحصر به فرد به‌وجود آورده است.

خطر گونه‌های غیر بومی

قطب جنوب دارای صد‌ها گونه بومی از خزه‌ها، جلبک‌ها، لیچن‌ها و قارچ‌ها است، اما تنها دو گونه گیاه گل‌دهنده بومی دارد. حضور انسان‌ها در این منطقه برای گردشگری و تحقیقات ممکن است باعث ورود گونه‌های غیر بومی شود. در حال حاضر، مواردی از حمله گونه‌های غیر بومی در شمال شبه‌جزیره قطب جنوب و جزایر اطراف گزارش شده است. دانشمندان بر اهمیت امنیت زیستی در آینده تأکید دارند و پیش‌بینی می‌کنند که با کاهش محدودیت‌های دمایی در اکوسیستم‌های سرد و باعرضه، این تهدیدات بیشتر خواهد شد.

دانشمندان قصد دارند دوباره به میدان بروند و تغییرات در این مناطق را دقیق‌تر بررسی کنند.

رولند گفت: ما به جایی رسیده‌ایم که بهترین نتیجه‌ای که می‌توانستیم از آرشیو‌های Landsat بگیریم را بدست آورده‌ایم. سوالات زیادی همچنان باقی مانده است؛ اینکه کدام نوع جوامع گیاهی در این مناطق جدید سبز شده وجود دارند و تغییرات ساختاری و عملکردی در اکوسیستم‌های شبه‌جزیره قطب جنوب چه خواهد بود.

انتهای پیام/