دلایل اختلال در تجارت ایران و ترکیه در روزهای اخیر ؛ پیامدهای افزایش مالیات بر سوخت و اجرای قانون «باک پر»

به گزارش خبرگزاری برنا از آذربایجان‌غربی، تجارت میان ایران و ترکیه، به‌عنوان دو کشور همسایه و دارای روابط تاریخی، همواره از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است. این روابط نه‌تنها برای اقتصاد داخلی دو کشور، بلکه برای جریان تجارت منطقه‌ای نیز حیاتی است ، بااین‌حال، در روزهای اخیر، اختلالاتی در مسیر تجارت بین ایران و ترکیه به وجود آمده که توجه بسیاری از فعالان اقتصادی را به خود جلب کرده است ، در این یادداشت ، به بررسی علل این اختلالات می‌پردازیم.

۱- قانون «باک پر» و تأثیر آن بر تردد کامیون‌ها دو کشور

اجرای طرح باک پر در ایران که با هدف مبارزه با قاچاق سوخت آغاز شد، اکنون با موجی از انتقادات و اعتراضات کامیون‌داران و فعالان اقتصادی مواجه شده است ، این طرح چگونه بر صادرات و اقتصاد کشور تأثیر گذاشته است؟ این طرح کامیون‌های خروجی از کشور را ملزم می‌کند تا یا باک خود را پر کنند یا هزینه‌ای معادل ۱۰۰۰ لیتر گازوئیل پرداخت نمایند. به گفته دولت، هدف از این قانون جلوگیری از قاچاق سوخت و افزایش درآمدهای مرزی است. اما در عمل، پیامدهای آن چالش‌های جدی برای رانندگان و صادرکنندگان ایجاد کرده است.

۲- افزایش مالیات بر سوخت برای ناوگان ایرانی

رانندگان ایرانی که پیش از این از تفاوت قیمت سوخت در ایران و ترکیه برای کاهش هزینه‌های خود بهره‌مند بودند، اکنون مجبورند با قیمت‌های بالای سوخت در ترکیه روبه‌رو شوند. این موضوع به‌طور مستقیم هزینه‌های حمل‌ونقل را افزایش داده و در نهایت بر قیمت تمام‌شده کالاها تأثیر منفی گذاشته است.

افزایش مالیات بر سوخت در ترکیه، یکی دیگر از عواملی است که موجب افزایش هزینه‌های لجستیکی شده است. این افزایش که به‌منظور جبران بخشی از مشکلات اقتصادی داخلی ترکیه صورت گرفته، تأثیرات خود را بر تجارت خارجی این کشور نیز نشان داده است. تجار و رانندگان ایرانی به‌ویژه در مرز بازرگان-گوربولاغ، مجبورند هزینه‌های اضافی برای سوخت پرداخت کنند که این مسئله موجب نارضایتی و کاهش انگیزه برای تجارت از طریق این مرز شده است.

۳- مشکلات مربوط به حمل‌ونقل

یکی از دلایل اصلی اختلال در تجارت میان ایران و ترکیه، مشکلات زیرساختی و لجستیکی است. شرایط جوی سخت در برخی نقاط مرزی، به‌ویژه در فصل زمستان، باعث انسداد یا کندی حرکت کامیون‌ها و قطارها شده است. همچنین، برخی گزارش‌ها از ازدحام در گمرکات و تأخیر در ترخیص کالاها حکایت دارند که این مسئله موجب افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل و کاهش اعتماد تجار شده است.

۴- نوسانات نرخ ارز

نوسانات شدید نرخ ارز در ایران و ترکیه یکی دیگر از چالش‌های جدی تجارت میان این دو کشور است ، کاهش ارزش پول ملی در هر دو کشور باعث شده که هزینه‌های واردات و صادرات به‌شدت افزایش یابد ، این نوسانات نه‌تنها برای صادرکنندگان، بلکه برای مصرف‌کنندگان نهایی نیز هزینه‌زا بوده و بر حجم تجارت تأثیر منفی گذاشته است.

۵- تغییرات در قوانین و مقررات

در هفته‌های اخیر، تغییرات ناگهانی در تعرفه‌های گمرکی و قوانین تجاری، به‌ویژه از سوی ترکیه، مشکلاتی را برای تجار ایرانی ایجاد کرده است، این تغییرات بدون اطلاع‌ رسانی کافی و در برخی موارد با هدف حمایت از تولید داخلی ترکیه اعمال شده‌اند که نتیجه آن محدودیت در صادرات برخی کالاهای ایرانی به این کشور بوده است.

۶- تحریم‌ها و فشارهای خارجی

یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار، تحریم‌های اقتصادی و فشارهای خارجی به ایران است که بر توانایی تجار ایرانی در استفاده از سیستم‌های بانکی بین‌المللی و انتقال پول اثر منفی گذاشته است ، هرچند ترکیه تلاش کرده تا راهکارهایی برای دور زدن تحریم‌ها بیابد، اما فشارهای خارجی بر آنکارا نیز در این زمینه محدودیت‌هایی ایجاد کرده است.

۷- مشکلات دیپلماتیک

روابط دیپلماتیک ایران و ترکیه در برخی مقاطع دچار تنش شده و این مسئله بر فضای تجاری میان دو کشور سایه انداخته است. هرچند مقامات رسمی دو طرف بارها بر اهمیت روابط تجاری تأکید کرده‌اند، اما گاه اختلافات سیاسی و ژئوپلیتیک تأثیرات منفی خود را بر اقتصاد نشان داده است.

۸- تأخیر در گمرک و صف‌های طولانی

تأثیرات قوانین جدید و افزایش مالیات بر سوخت، خود را به شکل تأخیرهای طولانی در ترخیص کالاها و صف‌های چندکیلومتری کامیون‌ها در پایانه مرزی نشان داده است. رانندگان گزارش داده‌اند که گاه مجبورند روزها در صف منتظر بمانند تا بتوانند وارد خاک ترکیه شوند یا از آن عبور کنند. این تأخیرها نه‌تنها زمان تحویل کالا را به‌شدت افزایش داده، بلکه منجر به فاسد شدن برخی کالاهای حساس و از بین رفتن بخشی از محموله‌ها شده است.

۹- اعتراضات و نارضایتی رانندگان

رانندگان ایرانی بارها اعتراض خود را نسبت به این قوانین ابراز کرده‌اند و برخی حتی از ادامه فعالیت در این مسیر مرزی خودداری کرده‌اند. این وضعیت، زنجیره تأمین کالاها را مختل کرده و تجار دو کشور را با چالش‌های جدی روبه‌رو کرده است. برخی از اتحادیه‌های حمل‌ونقل در ایران نیز خواستار مذاکره مقامات ایرانی و ترکیه‌ای برای حل این مشکل شده‌اند.

۱۰- پیامدهای اقتصادی

اختلال در پایانه مرزی بازرگان-گوربولاغ نه‌تنها بر حجم تجارت میان ایران و ترکیه تأثیر منفی گذاشته، بلکه بر تجارت منطقه‌ای نیز اثرگذار بوده است. این مرز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شریان‌های ترانزیتی، نقشی کلیدی در انتقال کالا به اروپا ایفا می‌کند و هرگونه تأخیر یا اختلال در آن می‌تواند به افزایش هزینه‌های منطقه‌ای منجر شود.

راهکارها و چشم‌انداز

برای حل این بحران، لازم است هر دو کشور اقداماتی در جهت بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل، تثبیت نرخ ارز، شفافیت در قوانین و مقررات، و تقویت همکاری‌های دیپلماتیک انجام دهند. همچنین، تقویت پیمان‌های پولی دو‌جانبه و ایجاد کانال‌های مالی مستقل می‌تواند بخشی از مشکلات ناشی از تحریم‌ها را کاهش دهد.

در نهایت، تجارت میان ایران و ترکیه به دلیل موقعیت استراتژیک و ظرفیت‌های بالای اقتصادی دو کشور، همچنان از اهمیت بالایی برخوردار است. اما تحقق این ظرفیت‌ها نیازمند همکاری‌های مستمر و حل چالش‌های موجود است.

ایران می‌تواند با پیشنهاد تسهیلات ویژه در مرزهای خود یا امتیازاتی در سایر زمینه‌ها، ترکیه را به کاهش سخت‌گیری‌های اخیر تشویق کند و همچنین، ایجاد تسهیلات مالی برای رانندگان ایرانی و تجار می‌تواند بخشی از فشارهای ناشی از هزینه‌های اضافی را کاهش دهد.

انتهای پیام