بررسی وضعیت بازار حبوبات و چالش‌های تأمین و واردات

سید عبدی افتخاری دبیر انجمن حبوبات در نشست خبری با اصحاب رسانه، با اشاره به مشکلات اخیر در بازار حبوبات اظهار داشت: افزایش قیمت این محصولات در سال جاری به چند عامل اصلی وابسته بوده است. 

وی خروج حبوبات از تالار یک و ارز نیمایی را یکی از دلایل این افزایش قیمت دانست و تأکید کرد: در صورت انجام واردات بر مبنای روال طبیعی، تنظیم بازار بهتر انجام می‌شد.

افتخاری تصریح کرد: حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از نیاز کشور به حبوبات از تولید داخلی تأمین می‌شود و مابقی از طریق واردات تأمین می‌گردد. با اینکه سهم واردات در تأمین نیاز کشور بین ۲۰ تا ۳۰ درصد است، اما این میزان در حفظ قیمت و تنظیم بازار نقش قابل‌توجهی دارد.

مشکلات اعتباری تجار و تأخیر در تخصیص ارز

وی همچنین به مشکلات تجار در زمینه اعتبارات سال ۱۴۰۲ اشاره کرد و گفت: در حالی که برخی تجار بخشی از پرداخت‌های خود را انجام داده‌اند و کالاهایشان را وارد بازار کرده‌اند، هنوز برخی اعتبارات سال گذشته پرداخت نشده است. بسیاری از تجار نیز که طی دو ماه اخیر خریدهای خود را انجام داده‌اند، موفق به دریافت ارز نشده‌اند. برخی از این کالاها حتی به گمرکات کشور رسیده‌اند، اما هنوز ارز آن‌ها تخصیص نیافته است.

دبیر انجمن حبوبات با انتقاد از روند تخصیص ارز، خواستار تسریع در پرداخت ارز ترجیحی ۱۴۰۲ به تجار شد که کالاهای آن‌ها ثبت سفارش شده و در مسیر ورود به کشور قرار دارند.

افتخاری همچنین از بخشنامه اخیر وزارت جهاد کشاورزی انتقاد کرد و گفت: بر اساس این بخشنامه، کسانی که ۲۰ درصد زیر قیمت بازار می‌توانند کالا وارد کنند، ظرف سه روز باید اعلام آمادگی کنند. اما این تصمیم فاقد پشتوانه کارشناسی است و با رویه‌های معمول وزارت جهاد که پیش از هر تصمیمی با صنف مربوطه مشورت می‌کند، مغایرت دارد.

وی در ادامه خاطر نشان ساخت: جلسات متعددی در انجمن حبوبات برگزار شده و جمع‌بندی اعضا این است که این تصمیم جهاد کشاورزی کارشناسی‌شده نیست. ما مکاتباتی با وزارت جهاد انجام داده‌ایم و درخواست جلسه داده‌ایم، اما متأسفانه هنوز پاسخی دریافت نکرده‌ایم.

احتمال افزایش قیمت و ورود شرکت‌های خاص به بازار

وی همچنین هشدار داد: کمبود کالا در بازار می‌تواند منجر به افزایش قیمت شود. در حالی که پیش‌تر وعده داده شده بود که ۶۰۰۰ تن سهمیه برای واردات لوبیا در نظر گرفته شود، اما به‌جای اجرای این تصمیم، جهاد کشاورزی بخشنامه‌ای صادر کرده که بر اساس آن، هر شرکتی که بتواند ۲۰ درصد زیر قیمت بازار کالا عرضه کند، می‌تواند واردات انجام دهد.

دبیر انجمن حبوبات همچنین از ورود برخی شرکت‌های خاص به این فرآیند انتقاد کرد و گفت: پس از اینکه مشخص شد دو شرکت خاص پیشنهاد عرضه کالا ۲۰ درصد زیر قیمت بازار را داده‌اند، جهاد کشاورزی برای جلوگیری از واگذاری امتیاز به این دو شرکت، اعلام عمومی کرده که هر شرکتی می‌تواند در این فرآیند شرکت کند. اما این تصمیم‌گیری عجولانه باعث شده که تعداد شرکت‌های متقاضی به ۳۰ شرکت برسد و بازار را با چالش جدیدی مواجه کند.

لزوم تناسب قیمت حبوبات با هزینه‌های تولید برای حمایت از کشاورزان

ناصر مرادی، عضو هیئت‌مدیره انجمن حبوبات در ادامه این نشست، با اشاره به اهمیت تناسب قیمت حبوبات با هزینه‌های تولید، اظهار داشت: اگر قیمت بازار برای کشاورز صرفه اقتصادی نداشته باشد، او دیگر تمایلی به تولید این محصولات نخواهد داشت. بنابراین، برای حفظ و افزایش تولید داخلی، قیمت‌ها باید متناسب با نرخ تورم افزایش یابد تا کشاورزان انگیزه لازم برای کشت بیشتر داشته باشند.

وی تأکید کرد: بررسی روند تولید در سال‌های گذشته نشان می‌دهد که هر زمان قیمت یک محصول مناسب بوده، سطح زیر کشت آن افزایش یافته است و بالعکس، اگر قیمت‌ها پایین باشد، کشاورز ترجیح می‌دهد محصولی دیگر را جایگزین کند.

افزایش تقاضای حبوبات در سبد غذایی خانوار

مرادی با اشاره به تغییرات در سبد غذایی خانوار، خاطرنشان کرد: در سال گذشته، به دلیل افزایش قیمت گوشت و دیگر منابع پروتئینی، تقاضا برای حبوبات افزایش یافته است. این تغییر در الگوی مصرف نشان می‌دهد که نقش حبوبات در تأمین پروتئین مورد نیاز خانوارها پررنگ‌تر شده است.

وی همچنین به وضعیت قیمت عدس در مقایسه با سایر حبوبات اشاره کرد و گفت: عدس در سال‌های اخیر کمترین تورم را در بین حبوبات داشته که دلیل آن تأمین این محصول از طریق واردات و تثبیت قیمت آن بر اساس نرخ ارز بوده است.

عضو هیئت‌مدیره انجمن حبوبات در ادامه به مشکلات تولید و تأمین لوبیا اشاره کرد و توضیح داد: در برخی سال‌ها، واردات لوبیا به میزان لازم انجام شده و قیمت این محصول متعادل بوده است. اما امسال، به دلیل سرمازدگی و آفت‌زدگی گسترده در مزارع استان فارس – که یکی از مراکز اصلی تولید لوبیای چیتی است – بیش از ۵۰ درصد محصول از بین رفته و باعث کاهش عرضه شده است.

وی افزود: انجمن حبوبات دو تا سه ماه پیش هشدار داده بود که احتمال کمبود لوبیا وجود دارد و پیشنهاد داده بود که برای جلوگیری از افزایش قیمت، واردات در زمان مناسب انجام شود. اما با تأخیر در ورود کالای خارجی، بازار دچار کمبود شد و قیمت‌ها افزایش یافت.

مرادی بر ضرورت برنامه‌ریزی دقیق برای واردات و تنظیم بازار تأکید کرد و گفت: تمین ۳۰ درصد از نیاز بازار از طریق واردات، نقش مهمی در تعادل قیمت‌ها دارد. اگر این بخش به‌موقع انجام شود، بازار داخلی نیز تحت تأثیر قرار گرفته و از افزایش بی‌رویه قیمت‌ها جلوگیری خواهد شد.

عضو هیئت‌مدیره انجمن حبوبات، در خصوص وضعیت بازار و تقاضای حبوبات در ایام ماه رمضان اظهار داشت:معمولاً مصرف‌کنندگان خرید خود را برای این ماه از قبل انجام می‌دهند و در اواسط ماه رمضان دیگر خرید عمده‌ای در این حوزه صورت نمی‌گیرد. بنابراین، مشکل خاصی از نظر تأمین و عرضه در این بازه زمانی وجود ندارد.

وی همچنین به روند مصرف حبوبات در طول سال اشاره کرد و گفت: پس از ماه رمضان، میزان تقاضا کاهش می‌یابد و بازار تا ایام محرم و صفر که دوباره شاهد افزایش مصرف خواهیم بود، در حالت متعادل قرار می‌گیرد.

مرادی در ادامه افزود: پیش‌بینی می‌شود تا زمان اوج مصرف بعدی، یعنی در ماه‌های تیر و مرداد، محصولات جدید داخلی به بازار عرضه شوند و از این نظر، مشکل خاصی در تأمین نیاز مصرف‌کنندگان نخواهیم داشت.

عضو هیئت‌مدیره انجمن حبوبات در پایان بر اهمیت برنامه‌ریزی دقیق در حوزه تولید و عرضه حبوبات تأکید کرد و گفت: با توجه به الگوی مصرف سالانه، باید برای تنظیم بازار در زمان‌های پیک مصرف، اقدامات لازم را از قبل انجام داد تا کمبود و نوسان قیمتی در بازار ایجاد نشود.

مشکلات واردات و تأثیر کالاهای فصلی بر بازار؛ هشدار بازرس انجمن حبوبات کشور

ارشاد طالبی، بازرس انجمن حبوبات کشور در ادامه این نشست، در خصوص تأثیر قیمت کالاهای فصلی بر بازار و مشکلات واردات اظهار داشت: یک کالای فصل قبلی تأثیر مستقیمی بر قیمت دارد. امروز اگر بخواهیم به‌عنوان واردکننده در روسیه خرید کنیم، با چانه‌زنی و مذاکره برای بازار ایران، قیمت بین ۱۳۰۰ تا ۱۴۰۰ دلار خواهد بود. این قیمت مربوط به سال گذشته است و این کالاها برای نگهداری طولانی‌مدت نیاز به سمپاشی مکرر دارند که بر کیفیت تأثیر می‌گذارد. کیفیت سیب‌زمینی نیز به‌دلیل این شرایط کاهش یافته است.

طالبی افزود: قیمت در روسیه اکنون به ۱۲۵۰ تا ۱۳۰۰ دلار نیز رسیده است، درحالی‌که در دوره‌ای بین ۱۲۰۰ تا ۱۳۰۰ دلار نوسان داشت و امکان خرید وجود داشت. اما طبق قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، اگر بدون ثبت سفارش کالایی را به گمرکات وارد کنیم، این اقدام قاچاق محسوب می‌شود.

وی ادامه داد: در برخی موارد، واردکنندگانی که حمل‌ونقل بین‌المللی انجام داده‌اند، با مشکلاتی مواجه شده‌اند. حتی اگر کالای وارداتی دارای حق تقدم در ثبت سفارش و بارنامه باشد، ممکن است قاچاق تلقی شود. در چنین شرایطی، تا زمانی که تجار سهمیه دریافت نکرده‌اند، امکان خرید داخلی در کشور محدود است.

بازرس انجمن حبوبات کشور تأکید کرد: یکی از اعتراضات ما به وزارت مربوطه این است که قبل از باز شدن سهمیه‌ها، تفاوت زمانی باید مورد توجه قرار گیرد. در زمان آقای نوذری نیز پیشنهاد شد که امضای طلایی حذف شود تا همه چیز شفاف شود. اکنون که سامانه‌ای برای این فرآیند طراحی شده است، باید بررسی کنیم که آیا این سامانه کارایی لازم را دارد یا خیر.

انتهای پیام/