تسهیل فرآیند‌ها و کاهش بروکراسی؛ حمایت عملی از زیست‌بوم نوآوری

زهرا وجدانی: صنایع نرم و خلاق یکی از حوزه‌های مهم کشور است که تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته و با مشکلات خاص خود مواجه است که بخشی از این مشکلات از طریق معاونت علمی قابل حل و بررسی است. در حال حاضر با استناد به سایت معاونت عملی ریاست جمهوری ۲۱۵۵ شرکت خلاق وجود دارد که حدود ۲۰۰ شرکت در این حوزه دانش‌بنیان هستند و از امتیازات مربوطه بهره‌مند می‌شوند، این در حالی است که برخی دیگر به خصوص در شهرستان‌ها حتی از وجود چنین حمایت‌هایی اطلاع ندارند.همچنین بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان همواره با مشکلاتی از قبیل بروکراسی اداری، دسترسی به تسهیلات مالی و اعتبارات مالیاتی و مشکلات ارزی دست و پنجه نرم می‌کنند. دراین خصوص با تورج امرایی، معاون توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری به گفت‌و‌گو پرداختیم.

امرایی در پاسخ به خبرنگار علمی برنا با اشاره به ظرفیت بالای شرکت‌های فعال در حوزه فرهنگی و صنایع نرم، تأکید می‌کند که قانون به‌طور خاص به این حوزه توجه نکرده است. او می‌افزاید: هم شرکت‌های فعال در این حوزه و هم خانه‌های خلاق، ظرفیت‌های ارزشمندی هستند که باید به‌صورت عمیق‌تر و زیرساختی به آنها پرداخته شود.

حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق

وی در ادامه اظهار دارد که در معاونت علمی، دو شیوه حمایتی برای شرکت‌های خلاق وجود دارد. نخست، حمایت از شرکت‌ها و واحد‌های خلاق که تعداد آنها حدود ۲۱۵۵ واحد است، که از این میان، کمی بیش از ۲۰۰ شرکت دانش‌بنیان محسوب می‌شوند.

امرایی در خصوص شرکت‌هایی که موفق به دریافت تأییدیه دانش‌بنیان می‌شوند، می‌گوید: واحد‌های خلاقی که دانش‌بنیان شوند، به‌طور خودکار تحت شمول قانون جهش تولید دانش‌بنیان قرار می‌گیرند و از تمامی حمایت‌هایی که برای سایر شرکت‌های دانش‌بنیان در نظر گرفته شده، بهره‌مند خواهند شد.

اما آن دسته از شرکت‌های خلاق که موفق به دریافت تأییدیه دانش‌بنیان نمی‌شوند، می‌توانند از حمایت‌های یک ستاد ویژه در معاونت علمی بهره‌مند شوند. این ستاد وظیفه تخصیص بخشی از حمایت‌ها را به این شرکت‌ها بر عهده دارد. امرایی تأکید می‌کند که شرکت‌های خلاق و دانش‌بنیان می‌توانند برای بررسی چالش‌ها و تسهیل فرآیند‌های حمایتی با این ستاد وارد گفت‌و‌گو شوند.

حمایت‌های معاونت علمی در حوزه صادرات و واردات

معاون توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان، از حمایت‌های گسترده معاونت علمی در زمینه صادرات و واردات خبر می‌دهد و می‌گوید: یکی از حمایت‌های ما معافیت از حقوق گمرکی برای شرکت‌های دانش‌بنیان است. شرکت‌هایی که در راستای نیاز‌های تحقیق و توسعه، نمونه‌سازی یا مهندسی معکوس اقدام به واردات تجهیزات و مواد اولیه کنند، می‌توانند از این معافیت بهره‌مند شوند. این فرایند از طریق سامانه‌ای که میان معاونت علمی و گمرک ایجاد شده، به‌صورت کاملاً ساده و شفاف انجام می‌شود و تاکنون شرکت‌های زیادی از آن استفاده کرده‌اند.

در حوزه صادرات نیز معاونت علمی تعاملات مثبتی با وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) و بانک مرکزی برقرار کرده است. امرایی در این خصوص توضیح می‌دهد: بر اساس توافقات صورت‌گرفته، تعدادی از محصولات دانش‌بنیان شناسایی شده‌اند و برای این شرکت‌ها مهلت رفع تعهد ارزی به ۱۵ ماه افزایش یافته است. همچنین میزان معافیت این شرکت‌ها از تعهد ارزی به ۲۰ درصد رسیده است، درحالی‌که سایر شرکت‌ها موظف هستند صد درصد تعهد ارزی خود را رفع کنند، شرکت‌های دانش‌بنیان با ۸۰ درصد این فرآیند را انجام می‌دهند.

طبقه‌بندی شرکت‌های دانش‌بنیان و معافیت‌های مالیاتی

شرکت‌ها به سه گروه "نوآور"، "فناور" و "نوپا" تقسیم می‌شوند. امرایی در توضیح این دسته‌بندی می‌گوید: شرکت‌های دانش‌بنیان در سه دسته قرار می‌گیرند و هر سه گروه از مزایای دانش‌بنیان بودن بهره‌مند می‌شوند. تعدادی از این شرکت‌ها از معافیت‌های مالیاتی برخوردارند. به‌طور مثال، شرکت‌های کوچک و نوپا از معافیت مالیاتی ۵ میلیارد تومانی استفاده می‌کنند، درحالی‌که شرکت‌های بزرگ‌تر می‌توانند تا سقف ۱۰ میلیارد تومان از این معافیت بهره‌مند شوند.

وی در خصوص میزان معافیت‌های مالیاتی تاکید می‌کند: شرکت‌های کوچک که عمدتاً در دسته نوپا قرار می‌گیرند، از معافیت مالیاتی ۵ میلیارد تومانی بهره‌مند می‌شوند، درحالی‌که سایر شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند تا سقف ۱۰ میلیارد تومان از این معافیت استفاده کنند. اما اگر شرکت دانش‌بنیانی به سطح یک شرکت بزرگ برسد، به‌جای دریافت معافیت مالیاتی، به سمت اعتبار مالیاتی سوق داده می‌شود که سقفی ندارد، اما مشروط به تعریف یک پروژه در راستای مصادیق ماده ۱۱ قانون جهش تولید دانش‌بنیان است.

امرایی با اشاره به اهمیت این اعتبار مالیاتی خاطرنشان می‌کند: در سال جاری، ما موفق شدیم بالغ بر ۵۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار مالیاتی تحت ماده ۱۱ تصویب کنیم که ظرفیت بسیار ارزشمندی برای شرکت‌های دانش‌بنیان محسوب می‌شود.

حمایت‌های بیمه‌ای برای شرکت‌های دانش‌بنیان

یکی دیگر از حمایت‌های معاونت علمی برای شرکت‌های دانش‌بنیان، معافیت‌های بیمه‌ای است. امرایی در این باره می‌گوید:هر شرکت دانش‌بنیانی که قرارداد رسمی با ارگان‌ها یا نهاد‌های مختلف داشته باشد، می‌تواند درخواست معافیت بیمه‌ای دهد. اگر شرکت تأیید شود که قراردادش در راستای مأموریت‌های دانش‌بنیان قرار دارد، به‌طور متوسط از معافیت ۱۲ درصدی بیمه تأمین اجتماعی بهره‌مند می‌شود.

امرایی در ادامه می‌افزاید: به‌عنوان نمونه، امسال حدود ۶ همت (۶۰۰۰ میلیارد تومان) قرارداد دانش‌بنیان بررسی و تأیید شده است در نتیجه شرکت‌ها از پرداخت میانگین ۱۲ درصد حق بیمه معاف شده‌اند و دیگر نیازی به پرداخت آن به سازمان تأمین اجتماعی وجود ندارد. این فرایند کاملاً شفاف و مشخص است و یکی از مزایای مهم شرکت‌های دانش‌بنیان محسوب می‌شود و بسیاری از شرکت‌ها از آن استفاده می‌کنند.

چالش‌های بروکراسی و تلاش برای کاهش فرآیند‌های اداری

یکی از مسائل مطرح‌شده در حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، انتقاداته به پیچیدگی‌های اداری و بروکراسی موجود در فرآیند‌های اجرایی است. امرایی ضمن اذعان به این چالش، عنوان می‌کند: متأسفانه در برخی بخش‌ها بروکراسی اداری می‌تواند مانع از استفاده آسان شرکت‌ها از حمایت‌ها شود. ما در معاونت علمی تلاش می‌کنیم تا در مواردی که خودمان متولی این فرآیند‌ها هستیم، اصلاحات لازم را انجام دهیم. همچنین اگر فرآیند‌های پیچیده مربوط به نهاد‌های دیگر باشد، حتماً با آنها وارد تعامل می‌شویم تا روند‌ها تسهیل شوند.

به گفته امرایی، یکی از دغدغه‌های اصلی شرکت‌های دانش‌بنیان این است که در میان حجم بالای کاغذبازی، نمی‌دانند در نهایت چه اقداماتی باید انجام دهند و در برخی موارد حتی منصرف می‌شوند.

معاون توسعه شرکت‌های دانش بنیان می‌گوید: برای رفع این مشکل، ما خوشبختانه در معاونت علمی و معاونت توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان تقریباً تمامی فرآیند‌ها را از طریق سامانه‌های آنلاین انجام می‌دهیم. سامانه دانش‌بنیان برای درخواست‌های ارزیابی و بررسی مجدد راه‌اندازی شده است و همچنین برای اعتبار مالیاتی، سامانه "اعتبار ۱۴" (www.etebar۱۴.ir) در نظر گرفته شده است.

مدت زمان بررسی درخواست‌های دانش‌بنیان

امرایی درباره مدت‌زمان لازم برای بررسی درخواست‌ها بیان می‌کند:فرآیند‌ها بسته به نوع درخواست زمان متفاوتی دارند. برای برای مثال، اگر شرکتی بخواهد تأییدیه دانش‌بنیان دریافت کند، فرایند ارزیابی به‌طور متوسط بین ۳۰ تا ۴۰ روز طول می‌کشد. البته با اصلاحاتی که انجام داده‌ایم، این زمان اکنون به ۱۰ تا ۱۵ روز کاهش پیدا کرده است.

وی خاطرنشان می‌کند که سایر درخواست‌ها نیز عمدتاً به‌صورت روتین و از طریق سامانه‌ها انجام می‌شود. بنابراین، انتظار اینکه یک درخواست ماه‌ها در انتظار پاسخ بماند، منطقی نیست. به‌طور کلی، اکثر درخواست‌ها حداکثر ظرف یک ماه بررسی و پاسخ داده می‌شوند، مگر در موارد خاص که نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد.

بر اساس مصاحبه با معاون توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان معاونت علمی، این معاونت تسهیلات و اقدامات موثری شامل معافیت‌های گمرکی، تسهیلات صادراتی، معافیت‌های مالیاتی و بیمه‌ای برای بهبود و تسهیل فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان ارائه کرده است. همچنین با توسعه سامانه‌های آنلاین و کاهش مدت‌زمان بررسی درخواست‌ها، تلاش کرده است تا فرآیند‌ها را برای شرکت‌های دانش‌بنیان تسهیل کند.

با این حال، بروکراسی اداری، دسترسی به تسهیلات مالی و اعتبارات مالیاتی، و مشکلات ارزی همچنان از چالش‌های اصلی این شرکت‌ها محسوب می‌شوند.

حال باید دید که معاونت علمی تا چه حد به وعده‌های خود جامه عمل می‌پوشاند و چه میزان از این گفته‌ها به مرحله اجرا می‌رسد، زیرا ارزیابی عملکرد این نهاد در آینده، تعیین‌کننده مسیر رشد و پیشرفت و آینده‌ای روشن برای زیست‌بوم دانش‌بنیان کشور خواهد بود.

انتهای پیام/