دشواری های توافق جامع پس از تفاهم در سوئیس

به گزارش خبرگزاری برنا، تابناک نوشت:  اولین دلیل این است که افشای برخی جزییات در بیانیه سوئیس، قضاوت ها پیرامون آنچه به ویژه در میان گروه های سیاسی در ایران و ایالات متحده واجد اهمیت است را ناگزیر کرد. امروز باید مذاکره کنندگان در دو طرف بیشتر از قبل ملاحظات و حساسیت های سیاست داخلی را پیش روی خود قرار دهند.

دوم؛ هرچند در نگاه اول شاهد یک بیانیه به معنای وجود یک تفاهم سیاسی میان ایران و گروه 1 +5 بودیم، با انتشار گزارش های اختصاصی وزارت خارجه آمریکا ـ که در واقع بیان مجموعه ای از آرزوهای آمریکا در ترکیب با برخی تعهدات توافق شده با ایران بود ـ نشانه هایی از اختلاف نظرهای عمیق درباره موضوعات مورد مذاکره را بر ملا کرد. تفسیرهای متفاوت ایران و آمریکا در باره موضوعات مهمی مانند نحوه لغو تحریم ها، تحقیق و توسعه و وسعت بازرسی ها، بازتاب سطوح مختلفی از انتظارات در سه ماه آینده است.

سوم؛ حمله جمهوری خواهان مخالفی که بدون آشنایی با جوهره سیاست های ایران، خواستار برچیده شدن کامل تأسیسات غنی سازی و همینطور دخالت دادن موضوعاتی مانند حقوق بشر، تسلیحات موشکی و حمایت ایران از گروه های مقاومت در منطقه هستند، اکنون اهرم فشار بیشتری دارند. از نگاه آن ها توافق نهایی هرچه باشد، شامل هیچ یک از این موارد نخواهد بود.

بنا بر نامه 367 عضو کنگره به اوباما ـ شامل جمهوری خواهان و دموکرات ها ـ محدودیت های قابل راستی آزمایی بر برنامه هسته ای ایران تا دهه ها می باید ادامه یابد. در حالی که بر اساس چهارچوب به دست آمده در سوئیس، محدودیت بر غنی سازی ایران پس از 10 سال منقضی خواهد شد.

همچنین بر خلاف انتظار آن ها، ایران اصل غنی سازی را حفظ می کند، هزاران سانتریفیوژ به کارشان ادامه می دهند و تحقیق و توسعه تکنولوژی هسته ای بر جای خود می ماند.

باراک اوباما باید با هراس ناشی از تصویب لایحه ای که دولت را موظف به اخذ تأییدیه کنگره در رابطه با توافق نهایی با ایران می کند، کنار بیاید؛ هرچند در بین این هراس و رایزنی ها برای کاهش حمایت نمایندگان دموکرات از این لایحه، می تواند امیدوار باشد که افکار عمومی آمریکا از راه حل رئیس جمهور در برابر جمهوری خواهان کنگره پشتیبانی کنند.

بنا بر نظرسنجی جدیدی که از سوی مؤسسه هارت با شرکت 806 نفر و ضریب خطای 3. 5 درصد انجام گرفته است، 61 درصد از پرسش شوندگان نسبت به توافق صورت گرفته، نگاه مثبت دارند و تنها 31 درصد مخالف آن هستند.

همچنین 65 درصد معتقدند که کنگره باید اجازه دهد، توافق به راه خود ادامه دهد و 30 درصد بر این باورند که کنگره باید مانع از انجام این توافق شود.

در ایران نیز جنجال های مشابهی در جریان است. دست کم منتقدان می دانند در پای میز مذاکرات چه انتظاراتی باید برآورده شود.

با آشکار شدن مواضع ایران در رد آنچه ایالات متحده یکجانبه در تفسیر بیانیه سوئیس انتشار داد و همزمان پافشاری ایران بر لغو یکجای تحریم ها در روز توافق و همین طور نپذیرفتن بازرسی ها از اماکن نظامی و امنیتی که هوشمندانه موازنه روانی لازم برای کاهش سطح انتظارات مذاکره کنندگان امریکایی را تدارک دید، باراک اوباما تحت فشارهای داخلی بیشتری قرار خواهد گرفت.

جمهوری خواهان او را به دلیل نشر گزارشی که هنوز مورد توافق ایران قرار نگرفته است، سرزنش خواهند کرد و شاید نشانه ای قلمداد شود در واپس نشینی رئیس جمهور امریکا از تعهداتش نسبت به جلوگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هسته ای.

یک روز پس از اعلام تفاهم سیاسی، مارک کرک سناتور جمهوری خواه و از امضا کنندگان نامه تهدید آمیز 47 سناتور به باراک اوباما، این توافق مقدماتی را با توافق چمبرلین و هیتلر مقایسه کرد. اوباما ناگزیر است به هر نحوی از رایج شدن این تلقی که رئیس جمهور تنها به دنبال رسیدن به توافق با ایران فارغ از محتوای ضمانت دهنده آن است، بگریزد و برای این منظور احتمالا مذاکره کنندگانش را تشویق خواهد کرد که فشار ها بر ایران را در هفته های پایانی مذاکرات تا سرحد ممکن افزایش دهند.

اکنون یک فشار متقابل برای مذاکره کنندگان ایرانی نیز وجود دارد. دست کم در تئوری آن ها نمی توانند بدون برچیده شدن کامل و یکجای تحریم ها، هر گونه توافقی را امضا کنند.

آن ها به خوبی می دانند که اگر نتوانند از دستاورد توافق نهایی در برابر منتقدان داخلی دفاع کنند، یک زلزله سیاسی را سبب شده اند. اکنون با این ملاحظات طرفداران دستیابی به توافق جامع با یک پرسش بنیادی رو به رو هستند؛ ایران و آمریکا چگونه می توانند ضمن رعایت ملاحظات و محدودیت های داخلی، چشم اندار دستیابی به توافق را در افق زنده نگه دارند؟ با وجود بی اعتمادی های عمیق میان دو کشور، مذاکره کنندگان باید پیش از برداشتن هر گامی، بر این موضوع تمرکز کنند که چگونه می توانند به تضمین تعهدات یکدیگر اعتماد کنند؛ حال آنکه بدون چنین اعتمادی، اعتبار تضامین تعهدات در متن توافق پیشاپیش فروپاشیده است.