عیاری: "فرار از تله" فیلمی از جنس موج نوی سینما ایران است

به گزارش خبرگزاری برنا، این فیلم در راستای سلسله جلسات "مرور سینمای کلاسیک ایران " به نمایش درآمد و مورد تحلیل قرار گرفت.

در ابتدای این نشست که با حضور جمعی از اعضای انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی و دست اندکاران کهنه کار این فیلم برگزار شد، طوسی ضمن برشمردن ویژگی هایی از آثار مرحوم جلال مقدم علت علاقه عیاری به آثار وی علی الخصوص"فرار از تله" را جویا شد.

کارگردان "خانه پدری"  سخنان خود را این چنین آغاز کرد:«"فرار از تله" در زمانی که فیلمفارسی یکه تازی می کرد در سینمای ایران درخشید، شاید این ویژگی به دلیل فاصله گرفتن از سینمای صرف روشنفکری باشد. حتماً این فیلم نقص هایی هم دارد ولی مرحوم جلال مقدم با تکیه بر سینمای بدنه آن زمان توانسته فیلم خوبی را ارائه دهد. وجه غالب این فیلم سینما است در عین حال وارد وجوه احساسی نمی شود و خودنمایی نمی کند. نکته دیگر اینکه "فرار از تله" فیلمی دو پاره است که بخش اولیه آن رئالیستی و بخش دوم اکشن و پلیسی است».

عیاری افزود:«شروع خیره کننده فیلم با آن تیتراژ حساب شده و پایان بندی فوق العاده در همان بار اولی که فیلم را دیدم توجهم را جلب کرد و بسیار موفق عمل کرده است. ولی شخصاً آن صحنه های پخش شدن پول را نمی پسندم همچنین بنظرم حرف هایی که درباره عدالتخواهی میان مرتضی (بهروز وثوقی) و کریم (داود رشیدی) رد و بدل می شود کاربرد خاصی ندارد و شاید زاید به نظر برسد«.

کارگردان "آن سوی آتش" در بخش دیگری از صحبت های خود عنوان کرد:«من در آثارم تعمداً از جلال مقدم تأثیر نگرفته ام ولی ممکن است تأثیراتی که فیلم های او از جمله "فرار از تله" بر ذهن من گذاشته اند در فیلم هایی مثل "آن سوی آتش" به چشم بخورد. مرحوم مقدم به معنای واقعی کلمه انسانی زمینی بود و این مشخصه در فیلم هایش قابل مشاهده است. او سعی نمی کرد بیش از ظرفیت فیلم، پیام یا مفهومی را برای مخاطب در نظر بگیرد و به همین دلیل فیلم او سال ها پس از ساخت همچنان دیدنی است».

عیاری ادامه داد:«به گمانم جریان موج نوی سینمای ایران بیشتر از فیلمی مثل "فرار از تله" نشأت می گیرد و فیلم هایی مثل "جنوب شهر" و "شب قوزی" این سینما را نمایندگی می کنند اما این آثار به جریانی ماندگار بدل نشدند. فیلمی مثل "فرار از تله" به نیت متفاوت بودن ساخته نشده بلکه مقدم میخواست فیلمی خوب و آبرومند برای مردمی بسازد که درگیر تماشای فیلمفارسی بودند«.

کارگردان "بودن یا نبودن" ادامه داد:«از مشخصه هایی که در موج نو دیده می شود و در این فیلم هم وجود دارد می توان به عدم سوء استفاده از احساسات تماشاگر و بازی نگرفتن خرد مخاطب اشاره کرد. این ویژگی ها در "فرار از تله" و فیلم دیگر جلال مقدم یعنی "پنجره" دیده می شود و مبین شرف فیلمساز است. من سرسپرده سینمایی هستم که ارتباطی بی واسطه با تماشاگر داشته باشد و مخاطب را فریب ندهد» .

عیاری افزود:»استفاده خوب جلال مقدم از فضاسازی های شهر دزفول باعث شده این فیلم یک هویت کلی را در بر داشته باشد. درواقع او لوکیشن را به خدمت می گیرد تا مفهوم مورد نظر خود را بیان کند. اما همچنان در مورد پایان بندی تأکید می کنم که اتفاقات موجود در این فیلم را که از جنس سینمای فرانسه است، نمی توانم بپذیرم. بنظرم زوایای دوربین اغراق شده هم چندان به دل نمی نشیند اما در مقابل صحنه ای که کریم و جلال با هم هستند و به دلیل لال بودن جلال دیالوگی بینشان مطرح نمی شود بسیار خوب از آب درآمده است».

در ادامه درباره شخصیت جلال مقدم بحث هایی مطرح شد که عیاری در این خصوص گفت:«در مملکت ما، همه رهاشده هستیم، هیچ استعدادی جدی گرفته نمی شود و در مقاطعی شاید دست به خودزنی بزند. منهم نمونه دیگری از این رهاشدگی هستم در صورتیکه باید شرایط به گونه ای باشد که به من اجازه کم کاری ندهد اما اینگونه نیست. یک مورد مشابه دیگر از این رهاشدگی در سینمای ایران مرحوم فریدون گله است که ویژگی هایی از این دست در زندگی او هم قابل مشاهده است».

کارگردان "بیدار شو آرزو" افزود:«چند سال پیش قرار بود با مرحوم جلال مقدم مصاحبه ای داشته باشم که به دلیل تعلل من میسر نشد. بعدها با شبح او مصاحبه ای کردم که این مصاحبه خیالی آنقدر طولانی و قطور شد که آقای هوشنگ گلمکانی پیشنهاد کرد آن را به عنوان یک کتاب چاپ کنیم».

در بخش دیگری از نشست عیاری درباره موسیقی این فیلم که توسط مرحوم مرتضی حنانه ساخته شده، عنوان کرد:«حجم موسیقی در فیلم زیاد است ولی در عین پر حجم بودن موسیقی زیبایی دارد که در جشنواره سپاس همان سال در کنار موسیقی متن "داش آکل" ساخته اسفندیار منفرد زاده قرار گرفته و موفق به کسب جایزه شد».

در پایان این نشست حاضران پرسش هایی در مورد فیلم مطرح کردند که عیاری به آنها پاسخ داد.