فقر ؛ جامه تازه بر تن زنان

 به گزارش خبرنگار خبرگزاری برنا، فقر بدون تردید یکی از ریشه‌ای‌‌ترین مسائل بشر است،از آن دست مشکلات که تا انتهای حیات بشر ادامه دارد. می‌توان گفت فقر و مشکلات اقتصادی در هر جامعه ای وجود دارد و همیشه مسؤلان هر دولت وحکومت را برای مبارزه طلبیده، اما آنچه که امروزه اندیشمندان و کارشناسان حوزه  اجتماعی را به  فکر خود مشغول کرده است سیر صعودی فقر در میان زنان مخصوصا سرپرست خانوار و خود سرپرست است.

آنان معتقدند؛ سهم زنان از فقر بیشتر از مردان است، زیرا زنان در سیستم های تصمیم گیری حوزه های اقتصادی جایگاهی ندارند و بیشتر به عنوان نیروی کار مورد استفاده قرار می گیرند، مخصوصا در کشورهای در حال توسعه که میل زیادی برای جهانی شدن در اقتصاد دارند و هزینه های بسیاری  را برای این امر می پردازند.

82 درصد زنان سرپرست خانوار بیکارند!

چندی پیش معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده اعلام کرد: طبق آمار ۸۲ درصد از زنان سرپرست خانوار بیکار هستند و زنان بیشتر از مردان در معرض فقر قرار دارند.شهیندخت مولاوردی معتقد است زنان از قابلیت‌ها و امکانات لازم برای توانمندی و کاهش فقر برخوردار نیستند که دلیل آن وجود موانع فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در راه توسعه و پیشرفت وضعیت زنان است.

در لغت زن سرپرست خانواده به زنی اطلاق  می شود که حضور منظم یک مرد را در زندگی آنان شاهد نیستیم و  یا در صورت داشتن آن زوجه  توانایی اداره زندگی  را ندارد و این زن است که تمامی مشکلات خانواده را برطرف می کند و به نوعی نان آور می شود در واقع این زنان علاوه بر نقش مادر و همسری ایفاگر نقش پدری نیز هستند.

به گفته مولاوردی 2میلیون و 500هزار زن سرپرست خانوار در کشور زندگی می کنند. زنانی  که تمامی مشکلات خانواده را به تنهایی به دوش می کشند، آن هم در زمانه ای که مردان برای  تأمین مایحتاج خانوداه و امرار معاش به مشکل  برمی خورند.

به گفته مسؤلان کمیته امداد امام خمینی (ره) حدود یک میلیون از این خانواده ها تحت سرپرستی این نهاد قراردارند، یعنی 40 درصد که به گفته معاون رئیس جهمور در امور زنان 82 درصد آنان بیکار و فقط 18درصد دارای شغل هستند و مابقی با مستمری و کمک های دولتی گذران زندگی می کنند.

زنان امروز، زنان دیروز نیستند

آذر یلدا، جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی در این باره به خبرنگار برنا گفت: در بحث زنانه شدن فقر باید این نکته را در نظر گرفت که چرا با وجود  پیشرفت های جامعه در عرصه های مختلف ما شاهد فزونی یافتن فقر در جامعه زنان هستیم؟ زنان امروز جامعه ایران متفاوت از زنان در گذشته هستند، سبک زندگی در آنان تغییر کرده و همچنین سطح توقعات مدنی آن ها نیز بالارفته. زنان ایرانی امروز پا به پای مردان در عرصه های مختلف فعالیت می کنند،سطح تحصیلات در این قشر از جامعه نسبت به گذشته بیشتر شده و ما شاهد هستیم که درصد حضور زنان در رقابت های تحصیلی مثل کنکور در مقاطع مختلف از مردان پیشی گرفته است.»

وی افزود:«مردان مانند گذشته  با شاغل بودن زن در بیرون از خانه مشکلی ندارند و در بعضی مواقع زن را تشویق به کار کردن در خارج از منزل می کنند تا بتوانند ازپس هزینه های زندگی برآیند که همین امر باعث شده نقش زنان در خانواده تغیر کند و فقط  در نقش همسری و مادری ظاهر نشوند.

این جامعه شناس اضافه کرد: متأسفانه مردان امروزه خودشان را موظف به تأمین مایحتاج خانه و خانواده نمی دانند و خواستار شاغل بودن زن هستند  در بسیاری از موارد شاهد هستیم یکی از شروط ازدواج برای گروه بسیاری از مردان اشتغال زن است که البته از طرفی هم  خواهان یک کدبانو تمام عیار در منزل هستند.پس هنگامی که زن نمی تواند از عهده تمامی کارهای منزل برآید، اختلافاتی بین او و همسرش به وجود می آید که در بسیاری از موارد این اختلاف ها منجر به طلاق می شود بعد از طلاق همین زن ها، زن سرپرست خانوار و خود سرپرست می شوند که به تنهایی مشکلات خانواده را به دوش می کشند و ناگفته نماند چون اغلب مردان بعد از طلاق میلی به نگهداری از فرزندان ندارند و سرپرستی از آن ها به زنها می سپارند.

وی با اشاره به تعریف زنان سرپرست خانوار  گفت: این گروه از زنان به دو دسته تقسیم می شوند. دسته اول زنانی هستند که ازدواج کرده اند و  سرپرست خانوار هستند.یعنی بنا به دلایلی مانند فوت، طلاق و از کارافتادگی همسرشان را از دست داده اند و گروه دوم همسر و زنانی که هرگز ازدواج نکرده اند و سرپرست خانواده هستند. اغلب آن ها  پدر و یا سرپرست خود را از دست داده اند و مجبور هستند، خودشان نیازهای روزمره زندگی را برطرف کنند. 

وی خاطر نشان کرد: زنان سرپرست خانوار که تعدادشان هم کم نیست متأسفانه از سطح سواد بسیار بالایی برخوردار نیستند، به همین دلیل مجبور  به فعالیت در  شغل هایی  مانند کارگری و یا خدماتی  هستند. این مشاغل دستمزد چندانی ندارد.پس نمی توان انتظار داشت مشکلات اقتصادی آن ها برطرف شود،علاوه بر این زنان بعد از مدتی باتوجه به فعالیت  در کارهای سخت دچار مشکلات فیزکی می شوند که همین برای دولت در زمینه های درمانی هزینه های فراوانی را  در بر  دارد.ازطرفی هم باید به یادمان باشد  این زنان بسیار آسیب پذیر هستند زیرا مانند سایر زنان جامعه دارای یک ثبات در زندگی نیستند. پس نباید انتظار یک زندگی سالم و معمول را از گروه داشته باشیم، زیرا اکثر آن‌ها در محیط های ناامن مشغول به کار می شوند  که خودش می تواند بسترساز بسیاری از اتفاقات و رفتارهای مجرمانه در جامعه باشد. همین امر باعث رشد جرم  در جامعه می شود.

آذر یلدا با اشاره به بحث آسیب شناسی این گروه از جامعه باید گفت: اغلب این زنان احساس ناخوشایندی نسبت به زندگی دارند. زیرا آنان از نبود پشتوانه های محکم عاطفی و اقتصادی رنج می برند که همین امر باعث می شود آنان دچار اوضاع نابسامان روحی و روانی شوند و به بیماری هایی مثل افسردگی، پرخاشگری و اضطراب های کاذب مبتلا شوند.

وی به جایگاه دولت در این امر اشاره کرد و افزود: دولت به عنوان یک نهاد اجرایی باید برای این گروه از زنان تسهیلات ویژه ای را در نظر بگیرد،باید به آن ها مشاغل زود بازده را آموزش بدهد تا این گروه از زن ها بتوانند به یک حداقل ثبات در اقتصاد خانواده تحت سرپرست خود برسند . اگر سایه فقر از سر زنان کم شود، می توان جامعه پویا و سالم تری داشت،زنان یکی از ارکان های اصلی هر جامعه هستند خانواده با حضور زن شکل می گیرد .

دولت به اشتغال زنان کمک کند

مریم یوسفی،جامعه شناس نیز دراین باره به خبرنگار برنا گفت: در کشور ما زنانی وجود دارند که به اصطلاح خود سرپرست نامیده می شوند،زنانی که شوهر دارند ولی عملاً تأمین اقتصاد خانواده و معاش آن بر روی دوش آنهاست. زنانی که غالباً شوهرانشان معتاد هستند،مشکلات حرکتی دارند و یا شغل مناسبی ندارند. این زنان غالباً با آبرو زندگی می کنند و در سخت ترین مشاغل مشغول به کارهستند که به واقع این زنان در فقر به سر می برند.

این جامعه شناس نیز با اشاره به جایگاه دولت در این امر گفت: دولت برای خروج از این بحران باید  اقدامات ویژه ای انجام دهد،اقداماتی نظیر دادن یارانه مخصوص و آموزش دادن مهارت های زندگی در زمینه های اقتصادی. قطعا چنین آموزش های می تواند تاثیرات بسیاری بر روی کیفیت زندگی آن ها داشته باشد.دولت باید برای زنان سرپرست خانوار کارآفرینی کند.

سازمان‌های مردم نهاد در کنار دولت هستند

اگرچه بسیاری معتقدند؛ دولت باید برای زنان اشتغال‌زایی کند، اما در بسیاری از جوامع توسعه یافته، سازمان های مردم نهاد  در ایجاد اشتغال برای زنان به دولت کمک می‌کنند.  مدیر موسسه مطالعات و تحقیقات زنان در این باره معتقد است: دولت نباید به سازمانهای مردم نهاد حوزه زنان صرفاً به عنوان بازوان کمکی تکیه کند، چرا که این سازمانها می توانند مغز متفکر دولت باشند و به عنوان اتاق فکر به دولت و دستگاههای اجرایی طرح و ایده بدهند. یکی از مهمترین معضلات جامعه امروزی موضوع اشتغال به ویژه در حوزه زنان است که دولت می تواند با اعتماد به سازمانهای مردم نهاد، بسیج اشتغال زایی را در کشور فراهم کند.

مدیر موسسه مطالعات و تحقیقات زنان با اشاره به نقش سازمانهای مردم نهاد در دنیا، گفت: در حال حاضر دنیا به سمتی حرکت می کند که حاکمیت مردم از طریق سازمانهای غیردولتی است. به طوریکه این سازمانها به عنوان شرکای کاری و اجتماعی دولتها محسوب می شوند و با توجه به علاقه و تخصصی که دارند  می توانند کارها را با کیفیت و با هزینه کمتر انجام دهند.

در انتظار کمک

هرچند حوزه زنان کارشناسان و صاحب نظران بسیاری دارد، اما به نظر می رسد با این تفاصیلی که گفته شد، این گروه از زنان سرپرست خانوار نگران آینده مبهمی هستند که پیش رو دارند. دوری از اجتماع، افسردگی و نداشتن امید تنها گوشه ای از آسیب هایی است که به اینگونه از زنان می رسد.آنها هر روز با مشکلات ریز و درشت دست و پنجه نرم می کنند. مشکلاتی که بارها درباره آنها صحبت شده است اما به نظر می رسد هنوز هیچکس نتوانسته راه حلی برای آن پیدا کند.