گنجی در ویرانه

به گزارش گروه خبر خبرگزاری برنا،  با یک گشت سطحی در ساختمان دوطبقه موزه دوران اسلامی حجم فراوانی از مشکلات به چشم می‌خورد. مشکلاتی که از چشم بازدیدکنندگان دور نمانده و گلایه آنها را به ماموران یگان حفاظت و تنها راهنمای موزه می‌کنند یا در دفتر یادداشتی که برای ثبت خاطرات بازدیدکنندگان است، می‌نویسند.

این موزه که در سال 1375 پا به عرصه موزه‌های کشور گذاشت در سال 1385 با هدف گسترش برخی فضاها و بازنگری بر چگونگی نمایش آثار تعطیل و پس از چندین بار قول و قرار برای افتتاح موزه و 9 سال تعطیلی، سرانجام در سال 1394 بار دیگر بازگشایی شد.

انتظار آن می‌رفت بعد از 9 سال که این موزه تعطیل بود، شرایط ایده‌آلی داشته باشد اما نتیجه بازدید «فرهیختگان» از این موزه حکایت از آن دارد که در حال حاضر وضعیت ویترین‌هایی که آثار برای نمایش در آنها قرار داده شده مناسب نیست. درزهای 11 ویترین از مجموع ویترین‌های موجود در این موزه دو‌طبقه به‌طور کامل باز است که همین امر سبب ورود هوا و گرد و خاک به داخل ویترین می‌شود. همچنین درزهای 13 ویترین دیگر به کمک نوارچسب به هم متصل شده، شیشه‌های سه ویترین ترک خورده و یکی از ویترین‌های دیواری در طبقه اول موزه به‌طور کامل فاقد شیشه محافظ است. به مشکلات فنی ویترین‌ها باید وضعیت نظافت آنها را نیز اضافه کرد. گرد و خاک موجود روی هر کدام از آنها به اندازه‌ای است که بازدید‌کنندگان روی آن به کمک رد انگشت یادگاری نوشته یا به وضعیت موزه اعتراض کرده‌اند. نکته جالب توجه اینکه قفسه‌های دیواری موزه دوران اسلامی تنها تا جایی تمیز است که دست مسئول نظافت به آن رسیده و رد دستمال به صورت یک مرز روی شیشه ویترین باقی مانده که این خود می‌تواند نشان‌دهنده کمبود امکانات یکی از اصلی‌ترین موزه‌های کشور برای نظافت باشد.

  یک نفر مسئول نظافت موزه دوران اسلامی

یکی دیگر از کمبودهای موجود در موزه دوران اسلامی که مهم‌ترین نیز به شمار می‌رود و سبب سردرگمی بازدیدکنندگان می‌شود، نبود راهنما به تعداد کافی است. در کل ساختمان دو‌طبقه موزه دوران اسلامی، روزانه ‌تنها یک راهنما برای هدایت بازدید‌کنندگان حضور دارد که آن هم به صورت داوطلبانه فعالیت می‌کند. یکی از راهنمایان داوطلب موزه دوران اسلامی درباره وضعیت موزه به «فرهیختگان» گفت: «این موزه مشکلات اساسی دارد. ویترین‌ها مشکل فنی دارند و از آن بدتر شرایط نورپردازی آنهاست، نوری که به ویترین‌های مربوط به کتاب‌ها و نسخ خطی تابانده می‌شود بسیار بیشتر از مقدار استاندارد است که سبب می‌شود به مرور این آثار از بین بروند.»

او که کارشناس ارشد پژوهش هنر است، افزود: «تنها مسئول نظافت موزه یک آبدارچی است که گاهی دستمالی هم به ویترین‌ها می‌کشد. درنهایت اینکه موزه دوران اسلامی و موزه ملی راهنمای دائم ندارد و مسئولان این موزه از دانشجویانی که رشته مرتبط با میراث فرهنگی و گردشگری دارند به صورت داوطلبانه استفاده می‌کنند.» اما نواقص موزه دوران اسلامی به این موارد محدود نمی‌شود؛ اگر به دنبال تابلو راهنما برای پیدا کردن سالن‌های مرتبط با هر دوره تاریخی بگردید با تابلو‌هایی کاغذی مواجه می‌شوید که با نوار چسب بر دیوار موزه چسبانده شده و نوشته روی آنها به حدی کمرنگ است که به سختی خوانده می‌شود. درنهایت به مجموعه این مشکلات قدیمی بودن و یک‌زبانه بودن بروشورها را نیز باید اضافه کرد، در حالی که راهنمای موزه معتقد است بیشتر بازدید‌کنندگان موزه را بعد از دانش‌آموزان، گردشگران خارجی تشکیل می‌دهند اما خبری از زبان انگلیسی در بروشورهای این موزه نیست و با وضعیت تعداد راهنماهایی که داوطلبانه در این موزه مشغول فعالیت هستند راهنمای مسلط به زبان انگلیسی کم پیدا می‌شود.

  آزمون و خطا برای ویترین‌سازی

کمبودها و نواقص موزه دوران اسلامی در حالی است که فروردین امسال، محمدرضا کارگر، مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول تاریخی و فرهنگی، اعلام کرد که برای بازگشایی مجدد موزه دوران اسلامی با توجه به فشار افکار عمومی دو راه بیشتر پیش پای سازمان نبود. بنا بر گفته او یکی از این راه‌ها چشم‌پوشی از هزینه 12 تا 14 میلیاردتومانی بود که در دولت گذشته برای بازسازی موزه مصرف شد و راه دیگر استفاده از وسایل و ویترین‌های موجود بود که مدیرکل موزه‌ها این ویترین‌ها را بسیار سنگین و غیرفنی دانست.

صحبت‌های کارگر درباره غیرفنی بودن ویترین‌های این موزه در حالی است که محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری 90 درصد این ویترین‌ها را از نظر فنی سالم دانست و در فروردین 1395 درباره بازسازی این موزه گفت: «پیمانکارانی که این پروژه را انجام دادند، هنوز تسویه نکرده‌اند و این امکان وجود دارد که هر تغییری که خواستیم اعمال شود. این ویترین‌ها تاکنون 50 یا 60 نامه بازرسی داشته اما ممکن است حین حمل‌ونقل شیشه و ویترین‌ها گوشه‌اش شکسته باشد که باید اصلاح شود.»

طالبیان با بیان اینکه سازمان بدون اعتبارات مالی وضع موجود را ساماندهی کرده است، افزود: «این ویترین‌ها حاصل تلاش ایرانی‌هاست، باید آزمون و خطا کرد تا یاد گرفت تا شاید برای موزه‌های دیگر ویترین‌های استانداردی ساخته شود. ما باید ویترین‌ساز، معمار و روشنایی‌ساز ایرانی را حمایت کنیم.»

12 تا 14 میلیارد‌تومان هزینه مادی و همچنین 10 سال زمان در دولت احمدی‌نژاد در حالی برای بازسازی موزه دوران اسلامی مصرف شده که در عمل هیچ خروجی ویژه‌ای در این موزه به چشم نمی‌خورد و سهم موزه دوران اسلامی از هزینه میلیاردی که برای ساخت و تجهیز چندین موزه کافی است، ویترین‌های قدیمی بوده که پایین بودن کیفیت فنی و ظاهری‌شان گواه هزینه بسیار کمتر از این مبلغ است. همچنین معاون میراث فرهنگی سازمان در شرایطی از آزمون و خطا در ساخت ویترین‌های این موزه صحبت می‌کند که در هر یک از آنها آثاری متعلق به قرن‌ها پیش قرار دارد که در اثر غفلت از بین می‌روند.