روایت زندگی مردی صریح که از کسی بیم نداشت

قرار بود نشان خانه هنرمندان را به استاد پورتراب تقدیم کنیم

مجید رجبی معمار مدیرعامل خانه هنرمندان ایران در ابتدای این برنامه گفت: قرار بود که طی ماه های گذشته مراسم بزرگداشتی را برای استاد پورتراب برگزار کرده و نشان و تندیس خانه هنرمندان ایران به این چهره ماندگار موسیقی تقدیم کنیم. اما تقدیر الهی این چنین رقم خورد که ایشان از بین ما بروند.

وی ادامه داد: یکی از مسائلی که اهل معرفت خیلی به آن تاکید می‌کنند و درسی برای تک تک ماست، عمر نافع است. اینکه هر کسی برای خودش یک محاسبه داشته باشد که عمرش را چگونه گذرانده‌ است. ما معتقدیم که در روز حساب سوال می‌شود که عمرت را چگونه گذراندی؟ از جانب خیلی از بزرگان و نه فقط بزرگان اسلام هم توصیه شده که عمر انسان، مفید و نافع باشد. من در نگاهی که به زندگی این استاد بزرگ داشتم، یافته‌ام که دغدغه دائمی این استاد فرزانه هم تاکید بر عمر نافع بوده است. وی حتی چند روز قبل از مرگ آن هم در سن ۹۲ سالگی، در کنار توجه به مسائل علمی، ترجمه، تحقیقی و کار هنری به ورزش و جسمشان نیز توجه بسیاری داشتند و در طول عمرشان بسیار ساعی و فعال بودند. خداوند انشاءالله به همه اهل هنر و موسیقی که در جامعه ما هستند، عمر نافع و طولانی عطا کند.

روایتی از تشکرهای بعد از ناراحتی

محمد سریر آهنگساز و مدرس دانشگاه نیز بیان کرد: استاد پورتراب بیش از نیم‌ قرن، یکی از جریان‌های اصلی آموزش و نشر موسیقی در ایران بود. من در ۱۰ سال گذشته، سه بار در بزرگداشت‌های وی صحبت کردم و ایشان به بنده لطف داشتند و ابراز علاقه می‌کردند که صحبت کنم. ولی واقعا هیچوقت نتوانستم یک سطر از توانایی‌ها و ظرفیت‌های این هنرمند را بازگو کنم. به هر حال چند نسل از دوستان موسیقی‌دان ما مستقیما شاگرد آقای پورتراب و چند نسل هم از موسیقی‌دان‌ها از شاگردانِ شاگردهای وی بوده‌اند. به نوعی می توان گفت همه موزیسین‌ها در یک دوره‌ای در کلاس‌های وی حضور داشته اند و یا حداقل از کتاب‌هایشان استفاده کرده‌اند و به نوعی آموزش غیر حضوری دیده‌اند.

وی در تجلیل از مقام هنری پورتراب توضیح داد: استاد پورتراب شاخصه های بسیار زیادی داشتند که بنده در این مجال به چند عدد از این شاخصه ها اشاره می کنم. به اعتقاد من یکی از این شاخصه ها صراحت در اظهار نظرها بود که زنده یاد پورتراب دراین زمینه با هیچ کس تعارف نداشت به طوری که برخی از اوقات خیلی ها حتی من  از این نوع رفتار ناراحت می شدند جالب اینکه بعد از گذشت سال ها ما به این نوع رفتار حق می دادیم و از استاد به جهت چنین واکنشی تشکر هم می کردیم. یکی دیگر از ارزشمندترین مشخصه‌های استاد پورتراب، بردباری وی بود که من در این اواخر واقعا به آن ایمان آوردم.

سریر ادامه داد: آقای پورتراب هشت ماه پیش از وفاتشان زمین خورد و دستش از چند ناحیه شکست. دکتر هم  به او گفت که اگر عمل شود، فقط چند درصد احتمال زنده ماندنش وجود دارد. اما او گفت که من عمل خواهم کرد. یک روز قبل عمل جراحی  هم ما را به منزل دعوت کرد و ما را برای روزهای آتی نصیحت کرد که چه باید کنیم و چه نکنیم. به گونه‌ای که من دیگر یادم رفته بود که قرار است فردا عمل جراحی اتفاق بیفتد. این نکته برای من آموزنده‌ترین درسی بود که از وی آموختم. خوشبختانه  در آن مقطع تحت عمل جراحی قرار گرفت و جالب اینکه بعد از ۲۴ ساعت از اتاق بیرون آمد و شب با دست بسته برای کنسرت به تالار وحدت رفت.

وی گفت: به نظر من استاد پورتراب یکی از اسطوره‌هایی بود که تمام زندگی خود را در جهت منفعت جامعه فدا کرد. من واقعا یاد این بزرگوار را گرامی می‌دارم و  باز هم می گویم که جایش در بین ما خالی است. به هر حال امیدوارم شاگردانی که این هنرمند تربیت کرده‌ حداقل یک مقداری به رفتار استاد پورتراب جامه عمل بپوشانند.

پورتراب به ما آموخت خودمان را جدی نگیریم

لوریس چکناوریان آهنگساز و رهبر ارکستر پیشکسوت موسیقی نیز در این برنامه با اشاره به ویژگی های پرشمار زنده یاد پورتراب بیان کرد: زمانی که بزرگوارانی پیش از من سخنرانی می‌کردند من نشسته بودم و به این فکر می‌کردم که آیا فکر بودن و نبودن در این دنیا وجود دارد که شکسپیر می‌گوید بودن و نبودن؟ به نظر من نبودن وجود ندارد. هیچ‌چیز در این دنیا گم‌ نمی‌شود، سر سوزن هم گم نمی‌شود. بعضی مواقع ما آن را می‌بینیم و بعضی مواقع نمی‌بینیم، همانطور که فرشته‌ها را ممکن است ببینیم و یا ممکن است نبینم. استاد پورتراب هم از نظر من  واقعا یک فرشته بود و من از  این هنرمند خیلی چیزها یاد گرفتم.

وی افزود: آقای پورتراب کسی بود که من ار او آموختم، آدم واقعا نباید خودش را جدی بگیرد. آدم کسی نیست و چیزی ندارد که خودش را جدی بگیرد زیرا هر چه داریم از خداوند می‌رسد و به او برمی‌گردد. استاد پورتراب هرآنچه که حس می‌کرد را می‌گفت و از هیچ‌ چیزی بیم نداشت. درستش هم همین است که آدم صادقانه همه چیز را بگوید. ممکن است ما الان او را نبینیم اما همانطور که گفتم، هیچ‌ چیز در این دنیا گم‌ نمی‌شود. آقای پورتراب هم گم نشد و همین حالا در اینجا نشسته است. الآن ما ایشان را نمی‌بینیم اما روزی خواهیم دید چون هیچ چیز گم نمی‌شود.

چکناوریان تاکید کرد: استاد پورتراب، دل بزرگی داشت، او ثروت داشت ولی ثروتش برای خودش نبود. او هر چه از علم و مال دنیا داشت را به شاگردانشان می داد.  ما دیگر همچین کسی را در میانمان نداریم اما باز هم می‌گویم که استاد پورتراب همچنان در بین ما هستند و درخت پورتراب همچنان میوه می‌دهد.

زندگی من مدیون استاد است

محمد میرزمانی رییس هیات مدیره خانه موسیقی هم ضمن بیان خاطراتی از نحوه آشنایی با زنده یاد پورتراب گفت: تمام ابعاد آقای پورتراب را همه می‌شناسد و می‌دانند که بزرگترین بُعد وی، بعد علمی است. ما این حجم از کتاب، مقاله، اثر، ترجمه و وسعت شاگرد را از هیچ‌کس دیگر سراغ نداریم. اما یک جمله می‌خواهم بگویم که شاید باورتان نشود. آقای چکناواریان هم فرمودند که آقای پورتراب به خیلی‌ها کمک کردند اما من زندگی‌ام را مدیون آقای پورتراب هستم. من حمایت وی را از سال ۵۳ تا همین حالا احساس می‌کنم به طوری که حتی پس از مرگ استاد، حمایت‌ها و زنده بودن او را احساس می کنم.  

وی افزود: حدود چند سال پیش ما با روسا و مدیران ارشد یکی از سازمان‌های دولتی جلسه‌ای داشتیم که در آن جلسه تسلط آقای پورتراب روی اسما قرآنی برای من بسیار جالب توجه بود. چند سال پیش هم شورای استفتا دفتر مقام معظم رهبری از بعضی از هنرمندان دعوت کرد که در آنجا درباره موسیقی صحبت کنند. جناب آقای پورتراب هم در آن جلسه حضور داشتند. بعد از آن جلسه، آقای پورتراب یک مقاله تدوین کردند تا جایگاه موسیقی را در جمهوری اسلامی تثبیت کنند و برای من خیلی جالب بود که  شناساندن موسیقی به شورای استفتا دفتر مقام معظم رهبری تا این اندازه  برای این هنرمند مهم است.

اجرای چند قطعه موسیقایی به هنرمندی پویان آزاده، میلاد عمرانو، اجرای کوارتت زهی از ساخته های استاد پورتراب، پخش کلیپی از زنده یاد پورتراب و اجرای قطعه شعری کوتاه توسط پری زنگنه و پیانو نوازی نگین سریر از جمله برنامه های بزرگداشت زنده یاد پورتراب بود.