منشور حقوق شهروندی راهنما و راهگشای تدوین قوانین در آینده است

خبرگزاری برنا: رونمایی از منشور حقوق شهروندی در پاییز گذشته علاوه بر آنکه بحث‌هایی پیرامون چرایی انتشار مفاد آن و یا تازگی یا عدم تازگی مفاهیم تأکید شده درون آن داشت از یک منظر دیگر نیز قابل تأمل بود. خبر رونمایی از منشور حقوق شهروندی به وسیله ارسال پیامک به مردم اطلاع‌رسانی شد و همراه این پیامک فایل متن منشور نیز ارسال شد. این کار از دو بعد قابل بررسی بود. آیا ارسال فایل متن منشور حقوق شهروندی منجر به آن شده‌است که مشترکان تلفن همراه آن را بازکرده و احیاناً مطالعه کنند؟ آیااین اقدام در راستای عمل به اعمال حاکمیتی  برای روشنگری و آشنایی مردم بوده‌است؟

شاید این انتقاد مطرح باشد که ارسال پیامک راه مناسبی برای اطلاع‌رسانی آن هم اطلاع‌رسانی در زمینه مسأله مهمی چون حقوق شهروندی نبوده‌باشد. به ویژه آنکه بسیاری از مردم از جمله خود من که کارم مرتبط با حقوق و مسائل حقوقی است اصلاً این فایل را در گوشی تلفن همراه خود اجرا هم نکردیم که ببینیم چیست و حاوی چه مطالبی است.

اما باید گفت نفس این عمل خوب است و صرفاً نباید به دنبال اثرات آنی آن در بین مردم و حتی مسئولان بود. تجربه دیگری در این زمینه مطرح است و آن اینکه وقتی آیت‌الله هاشمی شاهرودی از رعایت حقوق شهروندی سخن گفته بود همان زمان اثر مشهودی از این توصیه و این سخن نمود نداشت اما چندسال بعد وقتی آیین‌دادرسی کیفری جدید برای اجرا در سال ۱۳۹۲ ابلاغ شد شاهد مفاد متعددی از آن بودیم که به حقوق شهروندی و حقوق بشر توجه داشت و اگر این قانون آیین‌دادرسی به خوبی اجرا شود می‌توانیم اثر سخنان چندسال قبل یک مسئول عالی‌رتبه قضایی را در عمل شاهد باشیم.

در مورد منشور حقوق شهروندی هم با وجود آنکه متخصصان امر بر این نکته تأکید داشتند که موضوعات جدیدی را شامل نمی‌شده‌است و از قوانین مختلفی گزینش شده‌است ولی به صورت یک مجموعه خوب گردآوری شده که در آینده می‌تواند راهگشا و راهنمای تصویب و تدوین بسیاری قوانین مترقی جدید باشد.

به نظر من آنچه در شرایط کنونی جوامع به ویژه با شبکه‌های ارتباط جمعی جدید  محکوم به تغییرات و پیشرفت هستند و این تغییرات اجتماعی شامل تغییرات حقوقی هم خواهد شد.  بنابراین  انتظار می‌رود در آینده شاهد راهگشایی و راهنمایی این منشور برای بهبود و ارتقاء وضعیت حقوق شهروندی یا همان مباحث حقوق بشری باشیم.  اما اینکه این اثر مشخصاً چه زمانی و در چه موعدی نمود پیدا کند طبیعتاً بستگی به مولفه‌های دیگری دارد. این مولفه‌ها نیازمند تغییرات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است و بدون این تغییرات نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که حقوق شهروندی تحقق پیدا کند. برای نمونه بسیاری از حقوق شهروندی به مسائل شهری و شاخص‌های مربوط به آن وابسته‌است. بنابراین تا این مولفه‌های شهری بهتر نشود و مسائل اجتماعی  متأثراز آن ارتقاء پیدا نکند نمی‌توانیم انتظار بهبودی داشته باشیم.  ضمن آنکه باید به این نکته توجه داشته باشیم که تغییرات اجتماعی و تاریخی به آرامی رخ می‌دهند و نباید انتظار سرعت در تحولاتی  از جنس تحقق حقوق شهروندی داشته باشیم. با این حال به نظر می‌رسد  دولت و به مفهوم عام آن حاکمیت راه‌های بسیاری برای روشنگری در زمینه آشنایی مردم با حقوق شهروندی از جمله استفاده از رادیو و تلویزیون به عنوان رسانه‌های جمعی دارد که به مراتب از ارسال پیامک تاثیرگذارترند که باید از آن‌ها بهره لازم را برد.