کتابخانه ملی باید حمایت شود

به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری برنا، متن سخنرانی «اشرف بروجردی»، رییس کتابخانه ملی، در جشن هشتادمین سالگرد تاسیس کتابخانه ملی به شرح زیر است:

محضر گرانقدر و صمیمی حضار محترم به ویژه معاون اول محترم رییس جمهور، رییس محترم فدراسیون بین المللی انجمن های کتابداری (ایفلا)، اعضای محترم هیأت دولت، نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی، نمایندگان و سفرای محترم کشورهای فرهنگ دوست و اندیشمندان و پژوهشگران فاضل، عرض سلام و خیر مقدم دارم.

از اینکه دعوت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران را برای حضور در مراسم هشتادمین سال تأسیس کتابخانه ملی پذیرفته اید و ما را سرافراز کرده اید بسیار سپاسگزارم و حضور تک تک شما بزرگواران را در خانه دومتان گرامی می دارم و این حضور را فرصتی مغتنم می دانم وامیدوارم از قبل این مراسم نتایجی عالی در مسیر توسعه خرد و دانش در این کشور حاصل شود و منتج به گسترش عقلانیت و شناخت بدون سوء برداشت متقابل فرهنگ ها شود.

چنانکه شاعر نامدار پارسی گوی حضرت مولانا جلال الدین بلخی معروف به رومی در وصف عقل و خرد می فرماید:

فکر را ای جان به جای شخص دان  

زان که شخص از فکر دارد عقل و جان

بدون شک برگزاری چنین مراسمی صرفا یک جشن بزرگداشت نیست و اهدافی عالی در پی دارد که بازاندیشی در نقش و جایگاه کتابخانه ملی برای ایجاد توسعه و زندگی بهتر یکی از آنهاست.

آقایان، خانم ها، عالی جنابان

چنان که استحضار دارید سرزمین ایران دارای سابقه ای طولانی و صد البته درخشان در فرهنگ مکتوب و تجمیع دانش به منظور حرکت به سمت کمال است و بی اغراق ایران را می توان جزو سرزمین هایی نام نهاد که از پیشروترین کشورها در عرصه تولید، گردآوری و عرضه دانش بوده است. در ایران با تاریخی کهن و تمدنی چندهزار ساله، کتاب و کتابخانه نیز قدمتی کهن دارد. به گواه نویسندگانی چون ابن ندیم و ابومشعر بلخی، وجود کتابخانه های تخت جمشید در عصر هخامنشیان در 2500 سال پیش تا کتابخانه جندی شاپور که بزرگترین کتابخانه دنیای باستان به شمار می رفته است نشان از جایگاه والای کتاب و کتابخانه در این مرز و بوم دارد. بعد از اسلام نیز ققنوس فرهنگ ایرانی از خاکستر دو سده رکود به پاخاست و در نتیجه خدمات متقابل ایران و اسلام، بار دیگر کتابخانه رونق گرفت. کتابخانه ابوالوفای همدانی، بهاء الدوله دیلمی، نوح بن منصور سامانی یا کتابخانه ابن العمید در ری و نظایر آنها تنها نمونه هایی به خاطر مانده از صدها کتابخانه در تاریخ ایران اسلامی است. دیر زمانیث از تولد کتابخانه های ملی در جهان نمی گذرد کتابخانه هایی که وظیفه پاسداری کلیه مکتوبات ملت ها را برعهده دارند ویترین فرهنگ آن ملت به شمار می روند از این رو کتابخانه های ملی حافظ میراث فکری و هویت ملی یک ملت اند.

کتابخانه ملی ایران نیز به عنوان با قدمت ترین کتابخانه ملی در منطقه جنوب غرب آسیا مفتخر است که از یک سو به معماری برآمده از فرهنگ و سنتی دیرین آراسته است و از سوی دیگر در عرصه پژوهش و تدوین استانداردهای بومی خویش ید طولایی دارد.

کتابخانه ملی حافظ حافظه ی ملت ماست، حافظه این مرز و بوم از یکسو پا در دل تاریخ و دست نوشته های تاریخی و نسخ خطی دارد و از سوی دیگر رو به سوی آینده ای دیجیتال.

میراث و هویت ما ایرانیان در برگ برگ نسخ و دست نوشته های تاریخی مستتر است و برماست تا با گردآوری و صیانت از آنها این میراث هویتی را پاس بداریم و زمینه مطالعه این اوراق زرین را برای پژوهشگران فراهم آوریم. این تلاش برای حفظ میراث مکتوب محور فعالیت های سال جاری کتابخانه ملی بوده است و امید است که در سال های آتی بدل به سنتی نیکو شود تا وظیفه ملی این نهاد بیش از پیش جامه عمل بپوشد. حافظه ملی در حال تحول است و از فرم کاغذی به محمل های نوین در حال تغییر است اکنون بسیاری از اطلاعات تولید شده دیجیتال زاد هستند و ما به ازای کاغذای ندارند. امروز پس از هشت دهه تلاش و کوهشش در صدد هستیم تا با به کارگیری فناوری اطلاعات به سمت حفظ حافظه ملی دیجیتال ایرانیان گام برداریم از این رو لازم است با فراهم آوردن زیرساخت ها امکان گردآوری داده های تولید شده در کشور را ایجاد کنیم و از سوی دیگر با به روز رسانی و توسعه نرم افزارهای کلیدی این حوزه بتوانیم بستر ارایه خدمات بیشتر در این عرصه را فراهم آوریم.

از سوی دیگر نیاز است تا با تصویربرداری دیجیتال این مکتوبات و مستندات هم به حفاظت از آنها کمک کنیم و هم با تکیه بر فناوری اطلاعات دسترس پذیری آحاد ملت و پژوهشگران اقصی نقاط کشور و جهان را به این منابع تسهیل کنیم.

کتابخانه ملی با نگاه به افق چشم انداز 20 ساله کشور در تبدیل شدن به قطب تولید دانش در منطقه، چشم انداز کلان خود را تبدیل شدن به هاب دانش یا قطب ساماندهی شبکه اطلاعات و دانش در کشور قرار داده است. کتابخانه ملی ایران برای تبدیل شدن به پل ارتباطی تولیدکنندگان و استفاده کنندگان دانش و اطلاعات می بایستی تعاملات خویش را با نهادهای دانشگاهی و پژوهشگران گسترش دهد. برای این مهم می بایستی ذخیره مخازن خویش را که امروز بالغ بر 9 میلیون منبع است برای میزبانی پژوهشگران تراز اول کشور توسعه و گسترش دهد. در همین باب کتابخانه ملی باید در مرجعیت منابع کتابخانه ای چنان عمل نماید که هر پژوهشگر در هر جای دنیا بخواهد درباره ایران، زبان فارسی، دین اسلام و به ویژه مذهب تشیع تحقیق کند و نیاز به اطلاعات مرجع این حوزه ها داشته باشد اولین انتخابش کتابخانه ملی ایران باشد. حوزه های تخصصی ایرانشناسی و اسلام شناسی پتانسیل خوبی در جذب محققان غیرایرانی دارد ولی نگاه به دسترسی به اطلاعات باید فارغ از هرگونه حساسیت سیاسی باشد و محقق داخلی و خارجی از هر طیف بتواند به اطلاعات مورد نیاز خود بدون مانع و مشکل دسترسی پیدا کند.

کتابخانه ملی در سالی که گذشت تلاش وافری داشته است تا به عنوان بازوی دیپلماسی فرهنگی دولت تعاملات فرهنگی ویژه ای را از دریچه کتاب و کتابخانه با سایر دول و ملت ها ایجاد نماید و بیش از پیش ویترین فرهنگی کشورمان را به جهانیان عرضه دارد و در خلال این تعاملات بتواند از یکسو میراث ایرانیان را جمع آوری نماید و از سوی دیگر بتواند دستاوردهای علمی- پژوهشی خویش را با ایشان به اشتراک بگذارد. عنصری که به عنوان یکی از محورهای راهبردی خویش در دستور کار فعالیت های آتی نیز حضوری چشمگیر دارد.

در یک جمله می توان گفت که کتابخانه ملی آیینه هویت ملت ایران است و اغراق نیست اگر بگوییم می تواند به عنوان موتور توسعه و پیشرفت کشور مورد حمایت دولت و مجلس محترم واقع شود و انتظار داریم نیز چنین شود.

تخصیص بودجه مناسب به منظور تکمیل منابع و اجرای طرح های توسعه سخت افزاری و نرم افزاری این سازمان مستلزم توجه وافر دولت و مجلس محترم است و هرچند تاکنون و در چند سال اخیر توجه به اندیشه و ارتقاء علمی مورد توجه دولت تدبیر و امید بوده لکن انتظار می رود در آینده با عنایت به اهمیت یافتن دوچندان نقش علم و اطلاعات در جامعه و تعداد روزافزون تحصیلکردگان این التفات و عنایت بیشتر شود.

در پایان باید اذعان داشت، شکل گیری و بقای کتابخانه ملی ایران مدیون آینده نگری و فرهنگ دوستی کسانی است که این میراث فکری و فرهنگی را علیرغم افت و خیزهای سیاسی و اقتصادی برای آیندگان حفظ کرده اند از مسئولان و مدیران گرفته تا کتابداران و همکاران اجرایی و خدماتی همه و همه در حفظ این میراث سهیم بوده اند و موفقیت های امروز را مدیون تلاش های آنان هستیم.

لازم است یک بار دیگر از همه حضار گرامی به واسطه حضور صمیمانه در این خانه صفا و صداقت تشکر و قدردانی کنم و از همه فرهیختگان و اندیشمندان تمنا دارم تا با رویکردی توسعه مدار، کتابخانه ملی را در ارتقاء فعالیت هایش در این سرزمین خردپرور یاری نمایند. همچنین از دولت محترم تدبیر و امید به واسطه حمایت های مادی و معنوی خود طی سال های اخیر تشکر و قدردانی می کنم.