آیا هند از چابهار می‌رود؟

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری برنا، حدودا یک سال پیش بود که با تفاهم و قراردادهای همکاری که میان ایران و هند صورت گرفت، قرار شد هند وظیفه توسعه و مدیریت بندر شهید بهشتی چابهار در جنوب شرقی ایران را بر عهده بگیرد اما حالا به نظر می رسد، این همکاری ها تحت تاثیر سیاست های خصمانه «دونالد ترامپ»، ریاست جمهور ایالات متحده آمریکا، علیه ایران و تحریم های اقتصادی قرار گرفته است.  

با اینکه هند باید تا پایان سال آینده ۲۰۱۹ میلادی بندر شهید بهشتی چابهار را مدیریت کرده و به توسعه زیرساخت های لازم آن بپردازد، اما به نظر می رسد به شدت تحت تاثیر سفر اخیر «نیکی هیلی»، سفیر ایالات متحده آمریکا در سازمان ملل متحد، به هند قرار گرفته است.  

تحلیلگران بر این باورند، هند در یک وضعیت دشوار و دوراهی قرار گرفته است چراکه از طرفی تحت فشارهای اقتصادی وارده از سوی آمریکا بخاطر همکاری با ایران و خرید نفت از این کشور قرار می‌گیرد و از سویی دیگر، ایران یکی از بزرگترین تامین کنندگان نفت برای هندوستان به شمار می رود و کاهش واردات نفت از آن می تواند ضربه بزرگی به اقتصاد و حوزه انرژی این کشور وارد کند.  

قرارداد همکاری میان ایران و هند برای مدیریت و توسعه بندر چابهار پس از دیدار تاریخی روسای بلندپایه دو کشور به دعوت ناندا مودی، نخست وزیر هند از حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، در ماه مه سال ۲۰۱۶ میلادی  صورت گرفت.  

نخست وزیر هند در این دیدار وعده داد که در بندر شهید بهشتی چابهار ۵۰۰ میلیون دلار سرمایه گذاری خواهد کرد. چابهار برای هندوستان اهمیت زیادی دارد و نقطه اتصال این قدرت نوظهور اقتصادی با بازارهای هدفش در کشورهای آسیای میانه و در مراحل بعد هم با شرق اروپا و منطقه قفقاز است.

البته هند برای اتصال به بازارهایش در آسیای میانه و قفقاز، از بنادر پاکستان هم می‌تواند استفاده کند اما چابهار چه به لحاظ سیاسی و چه به لحاظ اقتصادی از بنادر پاکستان برای هند باصرفه‌تر و مطمئن‌تر است. بنابراین اهمیت ژئوپلوتیکی و جغرافیایی بندر چابهار ایران موجب شده است که هند برای توسعه و مدیریت این منطقه آزاد تجاری سرمایه گذاری های هنگفتی کرده و با ایران در این خصوص همکاری کند.

ایران و هند، در واقع در سال 1391 برای گسترش بندر چابهار که پیش بینی می شود تا 10 میلیارد دلار هزینه داشته باشد به توافق رسیده بودند اما تحریم‌های کشورهای غربی و در راس آنها آمریکا علیه تهران به ویژه از طریق استفاده ابزاری از شورای امنیت سازمان ملل، موجب کندی روند اجرای این پروژه شده بود.

هدف اولیه این پروژه این بود تا چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران واقع در قلب مَکُّرانِ بلوچستان و در فاصله 645 کیلومتری جنوب زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان، مبداء دالان ترانزیتی بین جنوب و شرق و جنوب و شمال باشد و با اتمام راه آهن چابهار و زاهدان و سپس زاهدان و سرخس، این بندر بتواند از طریق دریای عمان و دریای خزر و خاک ایران به نقطه اتصالی بین کشورهای مختلف از جمله کشورهای حوزه اقیانوس هند، جنوب خلیج فارس و جنوب آسیا با افغانستان، کشورهای آسیای مرکزی، قفقاز، روسیه و شرق اروپا تبدیل و زمینه اولیه توسعه این سه کشور اصلی شود.

علیرغم احتمالات موجود درباره خروج هند از بندر چابهار «محمد راستاد»، مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی، در این باره گفت: بر خلاف برخی شایعات موجود هندی‌ها با قدرت حضور خود در بندر چابهار را پیگیری می‌کنند. در حال حاضر کار حضور آنها در این بندر به مراحل پایانی خود رسیده است. در برنامه‌ریزی‌های ابتدایی بنا بود که از نیمه ماه ژوئن سال میلادی جاری هند در این بندر فعالیت خود را آغاز کند و با تاخیری بسیار محدود این اتفاق اجرایی خواهد شد.

مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی درباره چرایی به وجود آمدن این تاخیر توضیح داد: مسئله باقی مانده، بحث ایجاد هماهنگی میان بانک‌های ایران و بانک‌های هندی بود که نیاز به پیگیری‌هایی بیشتری دارد. آخرین وضعیت پیگیری‌ها نشان می‌دهد که طرف هندی مسائل مربوط به بانک‌های خود را حل کرده و در زمانی کمتر از یک ماه آینده به طور رسمی، بهره‌برداری موقت هند از بندر چابهار آغاز شود.