ترور و وحشت در جمهوری آذربایجان بحران سیاسی را به اوج رسانده است

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری برنا به نقل از خبرگزاری رویترز، پلیس جمهوری آذربایجان یک فرد محلی را بابت حمله به المار ولی‌اف، شهردار شهر گنجه، واقع در شمال غربی این کشور بازداشت کرده است. ولی‌اف سوم ژوئیه مقابل دفترش به ضرب گلوله زخمی شد.

مقام‌های وزارت کشور جمهوری آذربایجان می‌گویند فرد مظنون به نام یونس صفروف با یک گروه شبه‌نظامی با استدلال برقراری حکومت دینی در جمهوری آذربایجان که سکولار است، ارتباط دارد و با شبه‌نظامیان در سوریه آموزش دیده است. آنها منابع این اطلاعات را معرفی نکردند.

اما برخی از ساکنان گنجه، دیدگاه این وزارتخانه از تحولات را به چالش کشیدند. به گفته آنها صفروف برای گرفتن انتقام از سوءرفتارهای ولی‌اف علیه ساکنان گنجه و بی‌احترامی او به عقاید دینی مردم وارد عمل شده بود. اکثر ساکنان جمهوری آذربایجان را مسلمانان شیعه تشکیل می‌دهند.

در پی بروز خشونتی نادر علیه مقام‌های رسمی در این کشور واقع در ناحیه قفقاز جنوبی، دو افسر پلیس حین درگیری‌ها در اعتراضات بر سر دستگیری صفروف به ضرب چاقو کشته شدند و گزارش‌های غیر رسمی حاکی از آن است که ضرب و شتم او در بازداشت در دهم ژوئیه به خشونت کشیده شد.

به گفته سکنه، مقام‌های جمهوری‌ آذربایجان به شدت برای جلوگیری از انتشار اخبار اعتراضات تلاش می‌کنند. تا دو روز بعد از آن سرویس‌های دیتای تلفن‌های همراه در گنجه مسدود شد و دسترسی آنها به شبکه‌های اجتماعی دشوار شد. پلیس می‌گوید چهار فرد متهم به ارتباط با سازمان‌های مذهبی رادیکالی در عملیات‌های پس از ترور ناکام و اعتراضات کشته شدند. همچنین ۶۱ تن بازداشت و متهم شدند و برای ۱۳ تن دیگر حکم جلب صادر شده است.  

جمهوری آذربایجان، کشوری با حدود ۱۰ میلیون جمعیت که ساکنان آن را عمدتا مسلمانان تشکیل می‌دهد، از زمان استقلال از شوروی در ۱۹۹۱ با نفت و گاز طبیعی ثروتمند شده است. اعتراضات به ندرت رخ می‌دهد و فورا سرکوب می‌شود. اما در حالی که پول به سوی باکو روانه می‌شود، مخالفان الهام علی‌اف، رئیس‌جمهوری آذربایجان می‌گویند تعداد اندکی از مزایای این ثروت نفتی برخوردار می‌شوند، خصوصا مردمی که خارج از پایتخت هستند و دولت او را به سرکوب حقوق بشری و فرونشاندن دموکراسی متهم می‌کنند.

این منتقدان، ولی‌اف ۵۷ ساله را متهم می‌کنند که با گنجه همچون ملک شخصی‌اش رفتار می‌کند و به فقرای این شهر اهمیتی نمی‌دهد و هر آنکه بر سر راهش بایستد، حذف می‌کند. جهانگیر امیرخانلی، عضو ۷۴ ساله حزب اپوزیسیون مساوات به رویترز گفت: ولی‌اف درست همانند علی‌اف رفتار می‌کند.

این ناآرامی کوتاه مدت بود و هیچ نشانه‌ای از گسترش آن دیده نمی‌شود. علی‌اف که سال ۲۰۰۳ جانشین پدرش حیدر علی‌اف در پست ریاست جمهوری شد، فقط اندکی مخالفت را تحمل می‌کند و اپوزیسیون هم ضعیف است. مقام‌های شهرداری گنجه در ایمیلی به سوالات رویترز پاسخ داده و انتقاد از ولی‌اف را "جانبدارانه و بی‌اساس" خواندند.

اما تحولات این شهر، با توجه به اقتصاد وابسته به بخش انرژی و شکاف ثروت عمیقی که اکنون وجود دارد، نشان می‌دهد که چنانچه بهای نفت سقوط کند، رهبران جمهوری آذربایجان احتمالا با یک چالش رو به رشد برای حفظ قدرت در بلند مدت مواجه خواهند شد. حاکمان دیرینه در سایر کشورهای این منطقه شامل قزاقستان، روسیه و ترکمنستان با دقت تحولات این کشور را دنبال می‌کنند چرا که اقتصادهای خودشان هم به انرژی وابسته است و رهبران آن نگران رویت هرگونه نشانه‌های ناآرامی هستند.

نشانه‌هایی از خشم عمومی در سال‌های اخیر گاها دیده شده است. در جریان اعتراضات باکو در سال ۲۰۱۱ معترضان خواستار استعفای علی‌اف و دولتش شدند و نهایتا این اعتراضات با سرکوب امنیتی و بازداشت گسترده به پایان رسید. در سال ۲۰۱۶ هم اعتراضاتی دست‌کم در سه شهر جمهوری آذربایجان به وقوع پیوست که در اعتراض به افزایش بهای نان و کاهش ارزش منات جمهوری آذربایجان بود. به گفته سکنه، پلیس با بازداشت گسترده واکنش نشان داد.