چرا آمریکا نگران بی‌ثباتی در عربستان سعودی است؟

به گزارش گروه روی خط رسانه های خبرگزاری برنا؛ هر چه از دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ بیشتر می گذرد زوایای بیشتری از رابطه آکنده از ارباب مآبی و قلدرانه، باج گیری و تحقیرآمیز وی در قبال کشورهای ثروتمند حوزه خلیج فارس به ویژه عربستان آشکار می شود.

سخنان ترامپ گواه این مدعاست؛ دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در میان تشویق هواداران خود در تجمعی در ایالت می سی سی پی گفت: «ما از عربستان سعودی حفاظت می‌کنیم. شما می‌گویید آن‌ها ثروتمند هستند. من هم عاشق ملک سلمان هستم. اما من گفتم ای شاه، ما داریم از شما حفاظت می‌کنیم. شما ممکن است بدون ما دو هفته هم برقرار نباشید. شما باید برای ارتش خودتان پول بدهید.»

محمد بن سلمان، وزیر دفاع و ولیعهد سعودی در گفتگو با وبگاه شبکه خبری آمریکایی بلومبرگ در واکنش به سخنان تحقیرکننده اخیر دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا گفت: «عربستان پیش از ایالات متحده وجود داشت. ما از سال ۱۷۴۴ میلادی وجود داریم و فکر کنم که این یعنی بیش از ۳۰ سال قبل از به وجود آمدن آمریکا».

وی همچنین گفت: «خُب، می‌دانید، باید قبول کرد که دوستان چیزهای خوب و بد درباره ما می‌گویند. شما نمی‌توانید دوستانی داشته باشید که ۱۰۰ درصد چیزهای خوبی درباره شما می‌گویند. این ماجرا حتی درون خانواده‌ها هم صادق است. همیشه سوءتفاهم‌هایی وجود دارد و ما این (سخنان ترامپ) را هم در همین دسته طبقه‌بندی می‌کنیم».

اما به راستی چرا محمدبن سلمان واکنش بسیار ضعیفی در برابر سخنان دونالد ترامپ نشان داد و کوچکترین انتقادی به وی نکرد؟

در این راستا گفتگویی با پروفسور «جفری کارلینر» استاد دانشگاه بوستون آمریکا انجام داده ایم که در ادامه می آید.

*ترامپ در جدیدترین موضع خود بار دیگر عربستان را تحقیر کرد و گفت اگر امریکا نباشد عربستان ظرف چند روز از بین می رود و ثبات و امنیت خود را مدیون امریکاست. ترامپ در واقع در راستای فروش امنیت به این کشور چنین سخنی را رانده است. چرا در این مقطع زمانی این سخن مجددا تکرار شده است؟

ترامپ گفت عربستان سعودی ممکن است در طی چند روز بدون حمایت نظامی آمریکا نابود شود تا عربستان سعودی را جهت پرداخت هزینه بیشتر به امریکا به علت حمایت نظامی از آن و افزایش تولید نفت جهت کاهش قیمت جهانی آن تحت فشار قرار دهد.

بیانیه ترامپ به این معنی نیست که حمایت ایالات متحده امریکا از عربستان سعودی کم می شود. این سخنان از اظهارات اخیر ترامپ پس از کشتن جمال خاشقجی در کنسولگری سعودی در ترکیه بسیار واضح تر است.

ترامپ بسیار اکراه دارد تا عربستان سعودی را در مورد قتل خاشقجی مورد انتقاد قرار دهد و حتی تمایلی به انتقاد از محمد بن سلمان ندارد. ترامپ حتی گفت که منتظر است سعودی ها تحقیقات قتل خاشقجی را تکمیل کنند.

بسیار غیر معمول است که قاتلان جنایت را بررسی کنند. فقط انتقاد شدید جهان ازعربستان سعودی به علت این قتل، دولت ترامپ را مجبور کرده است از عربستان سعودی بخواهد قاتلان را پیدا کند.

*محمد بن سلمان در واکنش به این سخنان گفت که کار کردن با ترامپ لذت بخش است. چرا وی چنین موضع ضعیفی گرفت و حتی کوچکترین انتقادی نیز به ترامپ نکرد؟

محمد بن سلمان (MBS) به خوبی متوجه است که تا چه حد به ایالات متحده وابسته بوده و فکر می کند اگر ترامپ را مورد تملق و چاپلوسی قرار دهد، حمایت ایالات متحده امریکا از سیاست های عربستان سعودی مثلا در یمن و قطر افزایش می یابد.

هنگامی که ترامپ در ماه مه ۲۰۱۷ از عربستان سعودی بازدید کرد، محمد بن سلمان جشن بزرگی برگزار نموده و بسیار با شکوه از ترامپ و خانواده اش استقبال کرد. به عنوان پاداش، ترامپ از عربستان سعودی در نزاع با قطر حمایت کرد با وجودی که قطر متحد امریکا بوده و بسیاری از مقامات بلند پایه در دولت ترامپ با تحریم های عربستان سعودی علیه قطر مخالف بودند.

*عربستان سالیان متمادی است که به لحاظ امنیتی اتکا به امریکا دارد و همین مسأله باعث شده تا سیاست خارجی سعودی تحت نفوذ امریکا باشد. این وضعیت برون سپاری امنیت از سوی سعودی ها در بلندمدت چه آثار خطرناکی می تواند بر امنیت آنها داشته باشد؟

سیاست عربستان سعودی در زمینه تولید نفت احتمالا تحت تاثیر ایالات متحده امریکا قرار دارد اما سیاست های دیگر این کشور بر اساس منافع ملی که رهبران آن بیان می کنند تعیین می شود. سیاست های عربستان سعودی نسبت به ایران خصمانه است، نه به این دلیل که سیاست های آمریکا نسبت به ایران خصمانه است بلکه به این دلیل که عربستان سعودی و ایران جهت افزایش قدرت در منطقه خاورمیانه با یکدیگر رقابت می کنند.

درگیری های عربستان سعودی در یمن، مخالفت آن با حکومت اسد در سوریه و تحریم های عربستان علیه قطر نتیجه فشار آمریکا نیست. آنها همگی نتیجه دیدگاه عربستان سعودی نسبت به منافع ملی و رقابتش با ایران برای کسب قدرت و نفوذ در منطقه است.

حتی این واقعیت که عربستان آستانه تحمل خود در مورد اسرائیل را افزایش داده و حمایت خود از فلسطین را کاهش داد عمدتا به دلیل نگرانی های آن در مورد ایران است نه به دلیل فشار از سوی ایالات متحده امریکا.

*باراک اوباما رییس جمهوری پیشین امریکا زمانی خطاب به کشورهایی نظیر عربستان گفت که تهدید امنیتی شما، داخل کشورهای شماست و نه تهدید خارجی. در واقع اشاره اوباما به مقوله امنیت انسانی(human security) بود که توسعه سیاسی، آزادی های فردی و ... در زمره این امنیت به شمار می روند. این در حالی است که برای این کشورها امنیت نظام حاکم سیاسی(state security) در اولویت است. برای امریکا اولویت کدام نوع از امنیت در این کشورهاست؟

ایالات متحده امریکا مخالف افزایش قدرت و نفوذ ایران در عراق، سوریه، لبنان و سایر کشورهای خاورمیانه است. افزایش قدرت ایران نیز قدرت سعودی را تهدید می کند، اما ثبات عربستان سعودی را تهدید نمی کند. آنچه ثبات عربستان را تهدید می کند درگیری های داخل کشور است.

از جمله این درگیریها تنشهای مذهبی، اختلافات احتمالی میان خانواده حاکم عربستان سعودی و یا بین سایر اعضای نخبه سعودی و محمد بن سلمان و متحدانش است. و ایالات متحده نیز در مورد بی ثباتی احتمالی در عربستان نگران است زیرا درآمد نفت دولت عربستان سعودی برای همیشه بالا نخواهد بود تا با استفاده از آن بتوان شغل برای همه شهروندان سعودی ایجاد کرد.

اگر مردم عربستان سعودی فکر کنند که در ثروت نفت کشور شریک نیستند ممکن است نسبت به سهم اختصاص یافته به خانواده سلطنتی و قدرت مطلق اعمال شده توسط خانواده سلطنتی عربستان تحمل نکرده و اعتراض کنند. ایالات متحده امریکا نگران همه منابع احتمالی بی ثباتی در عربستان سعودی است.

منبع:مهر