«یلدا» همان زادروز«مهر»درباور ایرانیان است

به گزارش خبرگزاری برنا؛ پروفسور میرجلال‌الدین کزازی استاد ادبیان کهن ایران باستان و چهره ماندگار ادبیات کشور گفت: شب یلدا در باورهای ایرانیان همان زاد روز مهر است.

او افزود: آئین مهر گستره جهانی یافته و بسیاری از ترساکیشان نیز این روز را بزرگ می‌دارند.

پروفسور میرجلال‌الدین کزازی درباره شب یلدا و آداب، رسوم و باورهای کهن ایرانیان در این شب، گفت: «یلدا» به معنای زاده شدن و زادن است و به همین دلیل نخستین شب فصل زمستان و اول دی ماه هم به همین نام خوانده شده است.

او افزود: اول دی ماه را طبق باورهای ایرانیان «زاد روز مهر» نیز است.

او افزود: ایرانیان باورشان به زاده شدن مهر در چنین روزی بوده است و«مهر» هم نامی دیگر برای خورشید و هم نام دین‌آوری است که در ایران اشکانی سر برآورد.

این استاد ادبیات و چهره ماندگار زبان و ادبیات فارسی گفت: «مهر» یا همان «میترا» ایزد پیمان دوستی در تاریخ ایرانیان است که آیینی نو را بنیاد نهاد.

گسترش آئین مهر در قلمرو امپراتوری روم

پروفسور میرجلال‌الدین کزازی ادامه داد: این آیین نه تنها در ایران که در قلمرو جهانشاهی(امپراتوری) روم هم گسترش و روایی یافت.

او افزود: مهر یا میترا دارای نمودهای دیگر در تاریخ ایران است.

پروفسور میرجلال‌الدین کزازی گفت: شب نخست دی به عنوان «یلدا» یا زاد روز مهر از میان تازش‌ها و کشاکش‌ها به دوران حاضر رسیده است.

نشانه‌های «آئین مهر» بر خوان یلدا

این استاد ادبیات و چهره ماندگار زبان و ادبیات فارسی گفت: خورشید یکی از نمودهای آئین مهر است.

 پروفسور میرجلال‌الدین کزازی ادامه داد: ما اکنون بر سر خوان یلدا نشانه‌های این آئین را که یکی از نمودهای آن خورشید است، می‌بینیم.

او افزود: یلدا همان زادروز مهر است و این نکته برای ما ایرانیان بسیار نغز و نازش خیز است که جشن زادن مهر در سرتاسر جهان به عناوین دیگری بزرگ داشته می‌شود و ترسایان(مسیحیان) و ترساکیشان(پیروان مسیحیت) هم آن را با عنوان «کریسمس» بزرگ می‌دارند.

«کریسمس» جشن زادن مهر است نه عیسی مسیح

این چهره ماندگار زبان و ادبیات فارسی تاکید کرد: کریسمس به راستی جشن زادن مهر - و نه آنچنان که ترسایان می‌انگارند و آنرا جشن زادن عیسی مسیح می‌دانند- است.

پروفسور میرجلال‌الدین کزازی ادامه داد: آن هنگام که رومیان به آیین ترسایی گرویدند پیشوایان ترسا کوشش کردند رومیان ترسا شده را از برگزاری این جشن - که همان جشن زایش مهر بوده- بازدارند اما راه به جایی نبردند و سرانجام به ناچار زادن مهر را جشن زادن عیسی مسیح قلمداد کردند.

این پژوهشگر زبان و ادب فارسی زمان جشن زایش مهر را در گذشته مصادف با  ۲۵ دسامبر عنوان کرد و گفت: در ایران نیز هنوز این جشن با نام شب یلدا بر پا داشته می‌شود، اما در پی ناسازگاری‌های گاه‌شمارانه(منطبق نبودن ماه‌های میلادی با شمسی) چند روزی در میانه این جشن با جشن کریسمس جدایی افتاده است.

نمادشناسی خوراکی‌های شب یلدا

پروفسور میرجلال‌الدین کزازی درباره خوراکی‌های شب یلدا و باورها و نشانه‌هایی که در این مورد وجود دارد نیز گفت: در جشن و آیین یلدا نیز مانند دیگر جشن‌های بزرگ ایرانی به مانند نوروز، خوانی ویژه گسترده می‌شد و می‌شود که از دید نمادشناسی نشانه‌های رازآورانه از خورشید را در بر دارد.

او افزود: راه و رسم آن است که بر این خوان آیینی، دانه‌های خوردنی نابرشته را می‌نهند- آنچه که آجیل شب یلدا نام دارد-  هم چنین پاره‌ای میوه‌های خشک همچون انجیر و خرما بر این خوان نهاده می‌شود.

پروفسور میرجلال‌الدین کزازی انار را یکی از میوه‌های اصلی خوان یلدا دانست و افزود:  این خوان از میوه‌های تازه نیز بی‌بهره نمی‌ماند و میوه‌ای که هر ایرانی هنوز بر خود بایسته می‌داند که آن را بر این خوان نهد انار است.

این چهره ماندگار ادب پارسی و پژوهشگر برجسته ایرانی، انار را از میوه‌های نمادین، آیینی و سپند در نزد ایرانیان دانست که رنگ و ریخت آن یادآور خورشید است.

او افزود: خورشید هم گرد بوده هم رنگ سرخ از ویژگی‌های برجسته آن است و با پرتو و گرمای خود زمین سرد، فسرده و مرده را در زمستان دگر بار جان و برنایی می‌بخشد.

پروفسور میرجلال‌الدین کزازی بار دیگر به شباهت میوه انار با خورشید اشاره کرد و گفت: خورشید میوه‌ها و فرآورده‌های گوناگون را که آدمیان برای زیستن نیاز دارند از دل زمین سرد و فسرده می‌رویاند.

هندوانه یک نماد بر خوان یلدا نیست

او به وجود میوه هندوانه طی سال‌های اخیر بر سر خوان یلدای ایرانیان اشاره کرد و افزود: در روزگاران نوتر میوه هندوانه نیز بر میوه‌های خوان یلدا افزوده شده است- اما همان گونه که می‌دانیم هندوانه - آنچنان که از نام آن هم آشکار است- میوه‌ای ایرانی نیست و از هند به ایران آورده شده است.

این چهره ماندگار کشور و پژوهشگر برجسته با اشاره به دیگر نمادها، نشانه‌ها و باورهای موجود درمورد شب یلدا گفت: از دیگر دلایل بزرگداشت آئین یلدا، بلندترین شب سال بودن آن است و  در این شب انتظار برای بر آمدن خورشید طولانی است.

او افزود: همین طولانی بودن شب یلدا، شور و شعف برای دیدن آن را زیاد کرده است و ایرانیان تا صبح به انتظار خورشید می‌نشینند.