به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری برنا؛ 18 اردیبهشت ماه سال 97، روزی که به لیست عهدشکنی های آمریکایی ها اضافه شد چرا که در پاسخ به این عهدشکنی یکساله، ایران در 18اردیبهشت ماه 98، از برخی تعهداتش در برجام دست کشید و در بیانیه ای خطاب به کشورهای عضو برجام از توقف برخی بندهای برجام خبر داد. بیانیه شورای عالی امنیت ملی که با دستور رئیس جمهور منتشر شده بود بیش از هر چیز بر صبر، مدارا و خویشتنداری مردم ایران طی یکسال اخیر تاکید کرد چراکه ترامپ و مشاورینش در کاخ سفید از هر فشاری بر ایران جهت خروج ایران از برجام دریغ نکردند.
در این بیانیه آمده است: «جمهوری اسلامی ایران در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی مردم ایران، و در اعمال حقوق خود مندرج در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، از امروز ۱۸ اردیبهشت ۹۸ برخی اقدامات خود در توافق برجام را متوقف می کند.» همچنین در این بیانیه ضمن تاکید بر ضرب الاجل 60 روزه به کشورهای باقی مانده در برجام برای اجرای تعهدات خود بویژه در حوزه های بانکی و نفتی ، تصریح شده است:« در هر زمان که خواسته های ما تامین شود؛ ما نیز به همان میزان اجرای مجدد تعهدات متوقف شده را از سر خواهیم گرفت، اما در غیر این صورت، جمهوری اسلامی ایران مرحله به مرحله تعهدات دیگری را متوقف خواهد کرد.»
«حسن روحانی»، رئیس جمهور، نیز ضمن مطرح کردن شروط و اگر های ایران، خطاب به کشورهای عضو برجام گفت: « اگر تا 60 روز نتیجه ای از مذاکرات با 5 کشور باقی مانده در برجام در مورد نفت و مسائل بانکی به دست نیامد، ایران دو گام جدید بر می دارد. یکی اینکه سطح غنی سازی 6/3 درصد از افزایش خواهد یافت و ایران محدودیتی در مورد سطح غنی سازی نمی پذیرد. دوم اینکه؛ برنامه ساخت راکتور آب سنگین اراک را مطابق نقشه پیش از برجام از سر می گیرد.»
این بخشی از سخنان دکتر روحانی در روز گذشته در تشریح مواضع و بیانیه شورای عالی امنیت جمهوری اسلامی ایران بود که در ادامه به کشورهای اروپایی هشدار داد: «اگر اروپایی ها قصد داشته باشند ایران را به شورای امنیت ببرند با اقدام بسیار قاطع و فوری ایران مواجه خواهند شد که جزئیات آن در نامه امروز به سران 5 کشور توضیح داده شده است.»
دکتر روحانی یادآور شد:« در مصاحبه ای در سال 91 گفتم که مشکل اروپایی ها این است که آمریکا را کدخدا میدانند و این تفکر اروپایی است که نمیگذارد آنها تصمیم قاطع برای منافع ملی خودشان اتخاذ کنند هر چند اکنون وضعیت آنها بهتر شده است. اما همچنان آمریکا در زمینه اقتصادی کدخدای اروپایی ها است.»
دکتر روحانی همچنین تاکید کرد: «ما آغازگر نقض تعهدات نبودیم و آغازگر هیچ جنگی نخواهیم بود اما هیچگاه تسلیم قلدری نشدیم و نخواهیم شد.» وی روز 18 اردیبهشت را روز گام جدید در برجام و در چارچوب برجام دانست.
سخنان رئیس جمهور پس از خروج غیرقانونی یکساله ترامپ و پس از عهد شکنی های کشورهای باقی مانده در برجام نشان داد که ایران همچنان صبور است اما برای اعاده حق خود از هیچ تلاشی فروگذار نخواهد کرد. سخنانی که در رسانه های مطرح جهان به ویژه در خبرگزاری رویترز، آسوشیتدپرس، خبرگزاری فرانسه، فاکس نیوز، بی بی سی و غیره بازتاب بسیاری داشت.
کشورهای عضو برجام نیز در واکنش های جداگانه ای به مواضع ایران واکنش نشان دادند. وزارت خارجه فرانسه اعلام کرد که در صورت عدم پایبندی ایران به برجام، مسئله آغاز مجدد مکانیسم تحریمها بر روی میز قرار خواهد گرفت.
وزارت خارجه چین نیز در واکنش به تصمیم ایران تأکید کرد که برجام باید به طور کامل اجرا شود.
مجلس دومای روسیه نیز ضمن قابل درک توصیف کردن موضع جمهوری اسلامی ایران، تأکید کرد: از موضع ایران مبنی بر آمادگی برای مذاکره با اروپاییها استقبال میکنیم. دومای روسیه همچنین تأکید کرده است: «آمریکاییها نیز باید آمادگی خود برای مذاکره و گفتگو را نشان دهند. اقدام ایران یک گام دیپلماتیک است.»
در کنار این واکنش ها، اروپایی ها نیز می دانند که از نظر ثبات و امنیت در منطقه، ایران حرف اول را می زند چرا که اگر اقدامات ایران نبود داعش، بحران مهاجرین و مواد مخدر سرتاسر اروپا را فرا گرفته بود و خواهد گرفت. دغدغه ای که در سخنان رئیس جمهور هم به آن اشاره شد، در مورد مسئله مهاجرین و مواد مخدر بود. دو مشکل اساسی که ایران تاکنون هزینه های هنگفتی را برای سالهای طولانی از قبل آن متحمل شده است. از جمله این مسائل حضور مهاجرین در ایران است. در ایران مهاجرینی حضور دارند که 3 تا 5 میلیارد ارز از کشور خارج می کنند و اشتغال ایجاد کرده اند. در دانشگاه ها تحصیل و از بورسیه، بیمه و انرژی نیز استفاده می کنند.
در زمینه مبارزه با مواد مخدر نیز ، 100 تا 200 میلیارد دلار، هزینه مبارزه با مواد مخدر است که ایران تحت فشار هزینه های سنگینی قرار گرفته است به ویژه اینکه با کمبود منابع مالی، دیگر نمی تواند وظایف خود را در این زمینه ها انجام دهد. بنابراین سخنان رئیس جمهور درباره مهاجرین، گروه های تروریستی همچون داعش و مبارزه با مواد مخدر، هشداری است به اروپایی ها. چرا که آنها می دانند اگر ایران نباشد آنها همواره باید نگران این گونه مسائل باشند.
در ادامه موضع گیری های مقامات ایرانی، «محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه، در توییتی نوشت: «روز ۸ مه ۲۰۱۸، ایالات متحده از برجام کنارهگیری کرد، قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد را نقض کرد و به دیگر کشورها از جمله (از جمله ۳ کشور اروپایی) فشار آورد تا اقدامی مشابه انجام دهند. ایران بعد از یک سال شکیبایی، اقداماتی را که ایالات متحده آمریکا استمرار آنها را ناممکن کرده بود، متوقف کرد. اقدامات ما در چارچوب برجام است. اتحادیه اروپا در کنار سه کشور اروپایی و چین و روسیه، فرصت کوتاهی برای بازگشت از این اقدامات دارند.»
سخنان ظریف خلاصه ای از ماجرای برجام پس از خروج آمریکا تاکنون است که خط مشی قاطعانه ایران را پس از یکسال خروج آمریکا و امروز و فردا کردن اتحادیه اروپا به آنها یادآور شد. خروج یکجانبه و غیرقانونی کشوری که به گفته علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی، خود بنیانگذار سازمان ملل است اما خود مصوبه 2231 را با خروج از برجام بلا اثر کرد. در نتیجه باید گفت که آمریکا حتی به مصوبات و پیمان هایی که خود تصویب کرده، پایبند و متعهد نیست.
یکجانبه گرایی آمریکا طی یک سال اخیر نشان داد که حتی فشارهای حداکثری و یا تهدید به جنگ نیز در مورد ایران پاسخگو نخواهد بود چرا که این تاکتیک ها برای ایران و مردم ایران قدیمی شده است. سردمداران آمریکا به ویژه شخص ترامپ، بهتر و واضح تر از سایرین می دانند که سیاست تحریم و فشار بر ایران جواب نمی دهد اما می دانند که جنگ روانی و تبلیغاتی علیه ایران می تواند ابزاری برای رسیدن به خواسته های آنها باشد به ویژه اینکه حربه ایران هراسی و ایران سرکش در انتخابات آینده آمریکا، تعیین کننده قدرت و هیئت حاکمه در این کشور خواهد بود.
حربه جنگ طلبنی چون جان بولتون که در شانتاژهای خبری و راه اندازی جنگ روانی، مهارت مثال زدنی دارد. او متخصص به راه انداختن جنگ چه روانی و چه واقعی است تا جایی که باید به او در کاخ سفید، لقب وزیر جنگ داد. او مشاور امنیت ملی ترامپ است اما بیشتر در جهت ناامنی عمل کرده تا امنیت ملی. او در تحریم های ایران به ویژه خروج ترامپ از برجام نقش شاه کلیدی داشت و هم چنان بر طبل جنگ های روانی خود علیه ایران می کوبد.
جان بولتون در ادامه اظهارات خصمانه اش، در هشداری نظامی به ایران گفت: «ایالات متحده یک نیروی تهاجمی برای خاورمیانه و به منظور ارسال پیام واضح به ایران اعزام کرده است که هرگونه حمله به منافع ایالات متحده و یا متحدانش را با «نیروی ضربتی» مواجه خواهد کرد.» اما وی این تهدید را، هشدار به تهران عنوان کرد و افزود: «نمیخواهیم با ایران بجنگیم.» اظهارات بولتون به اعزام ناو هواپیمابر آبراهام لینکلن به منطقه اشاره داشت که به اعتقاد بسیاری صرفا یک شانتاژ خبری بود. تا جایی که سخنگوی شورای عالی امنیت ملی در واکنش به بیانیه بولتون در خصوص اعزام ناو هواپیمابر ابراهام لینکلن به منطقه با هدف اعلام پیام به ایران اظهار کرد: «براساس رصد دقیق نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، ناو هواپیمابر آبراهام لینکلن 21 روز قبل وارد دریای مدیترانه شده و بیانیه بولتون استفاده ناشیانه از یک رویداد سوخته برای جنگ روانی است.»
در همین حال «وندی شرمن»، نماینده ارشد آمریکا در دوران مذاکرات هستهای، با انتشار تصویر بیانیه جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا، درباره ارسال ناو هواپیمابر و هواپیماهای بمبافکن جدید به خاورمیانه در صفحه توئیتر خود، نوشت: «واقعاً جان بولتون به دنبال این است که ما را درگیر جنگ با ایران و ونزوئلا کند. جنگی ندیدهام که او نخواهد آن را برپا کند. پس دونالد ترامپ کجاست تا جلوی او را بگیرد؟»
همچنین وب سایت روزنامه انگلیسی گاردین، درباره اظهارات جدید بولتون نوشت: «تغییرات در صف آرایی نظامی آمریکا روالی عادی دارد و برخی مقامات آمریکایی نیز به رغم اینکه تنها لحن بیانیه بولتون و اعلان چنین برنامهای از سوی او را عجیب میدانند ارسال این واحدهای نظامی به منطقه را امری عادی میدانند.»
در ادامه واکنش ها به بلوف رسانه ای بولتون، «ایلان گولدنبرگ»، یک مقام سابق پنتاگون، و یکی از مقامات ارشد مرکز امنیت جدید آمریکا در واشنگتن در این باره گفته است: « وجود یک ناو در سنتکام چیز عجیبی نیست، روالی عادی داشته و برای آن برنامهریزی شده بود. لحن آتش افروزانه بولتون است که عجیب و تحریکآمیز است اما به گمان من این یک فرصت برای تهدید ایرانیها و نه چیزی بیشتر است.»
به نظر می رسد بولتون برای به راه انداختن جنگ با ایران و اخیرا ونزوئلا از هر دری وارد می شود یک روز به عنوان مشاور امنیت ملی و روز دیگر در جایگاه وزارت دفاع و جنگ. به ویژه اینکه دولت ترامپ، وزیر دفاع ندارد بولتون علاقه مند است این پست را خالی نگذارد! لحن آتش افروزانه بولتون از آنجا نشات می گیرد که وی پیش از انتصاب به مقام خود در کاخ سفید این استدلال را مطرح کرده بود که بمباران کردن ایران تنها راه متوقف کردن ایران در مسیر دستیابی به سلاح هستهای است!
گفتنی است، سال گذشته در 18 اردیبهشت ماه بود که دونالد ترامپ در بیانیه ای به صورت رسمی خروج آمریکا از توافقنامه بین المللی برجام را اعلام کرد. توافقی که با حضور 5 کشور عضو شورای امنیت سازمان ملل و آلمان در سال 1394 شکل گرفته بود اما با روی کارآمدن ترامپ جمهوری خواه بر خلاف اوبامای دموکرات، درب مذاکره و گفتگو چه با ایران در برجام و چه با سایر کشورها بسته شد.
ترامپ با سردادن شعار اول آمریکا تلاش کرد تا آمریکا را بار دیگر به هژمون جهانی تبدیل کند اما او هر چند در دنیای تجارت، آمریکا را غول اقتصادی دنیا می دید اما در دنیای سیاست بسیاری از کشورهای نوظهور مثل چین را دست کم گرفت چراکه چین و اروپا هم در عرصه تجاری، اقتصادی و هم در عرصه سیاسی، گوی سبقت را از آمریکا از مدتها پیش ربوده اند.
«دونالد ترامپ»، رئیس جمهور آمریکا، به ویژه از زمان روی کارآمدنش در سال 2016، مواضع سختگیرانه ای علیه ایران اتخاذ کرده است. ترامپ فشار به ایران را با دو اقدام خصمانه در ماه گذشته افزایش داد. لغو معافیت از تحریم ها برای پنج کشور خریدار نفت ایران از جمله هند و چین ترکیه و همچنین قرار دادن سپاه در فهرست گروه های تروریستی از جمله این اقدامات بود.