خِرد، ابزاری برای رسیدن به شادکامی و سعادت

به گزارش سرویس فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ در ابتدای برنامه، دکتر مصطفوی به تشریح حکمت عملی در نگاه ارسطو پرداخت: ارسطو مهارت و تعلیم و تربیت به اضافه ی تأمل را ذیل حکمت عملی و عواملی برای رسیدن به آن می داند اما حکمت عملی را از حکمت نظری جدا می کند. این جدایی را ما در افلاطون نداریم. برای ارسطو فعالیت نظری مهمترین فعالیت بشر است. 

وی زندگی خوب از دیدگاه ارسطو را اینطور تعریف کرد: زندگی خوب هم از دیدگاه ارسطو و هم از دیدگاه افلاطون زندگی اخلاقی است. ارسطو زندگی متعادل را پرهیز از افراط و تفریط در هر امری می داند و تشخیص حد وسط و عمل بر آن مبنا را موجب قرار گرفتن در طریق سعادت معرفی می کند. هدف هم در ارسطو و هم در افلاطون رسیدن به شادکامی و سعادت است. ابزاری که در این مسیر به ما کمک می کند فرونسیس است. 

زندگی خوب و معنا دار زندگی معقول است 

آیا سعادت برای همه افراد با توجه به تفاوت های فردیشان یکی است؟ 

دکتر مصطفوی پاسخ داد: افلاطون مخصوصا به این مسأله توجه دارد که انسان ها در صنف های مختلف و با اهداف مختلف هستند اما چون از حیث انسان بودن مشترک هستند، نیک برای انسان از حیث انسان بودن یکی است. خیر یک امر واحد است و امری است معقول و شما از طریق یک زندگی عقلانی می توانید به آن برسید در نتیجه زندگی خوب و معنا دار زندگی معقول است. 

دکتر مصطفوی در مورد تفاوت عقل ریاضی و عقل شهودی گفت : عقل ریاضی عقلی است که می تواند محاسبه کند، نتیجه اش علم است و همه ما از این عقل استفاده می کنیم. عقل شهودی عقلی است که حقایق عالم را در عالم ایده ها می تواند دریافت کند و نتیجه اش دانش است. این دو تعریف از عقل در طول تاریخ فلسفه ماندگار شدند. از نظر دکارت، عقل ریاضی به مساوات بین همه تقسیم شده است و این عقل است که باید از طریق روشی درست به حقیقت برسد. 

وی در مورد دیدگاه فیلسوفان مدرن در مورد معنای زندگی اظهار داشت: دو نگاه وجود دارد. یکی اینکه آیا زندگی معنایی دارد یا اینکه ما باید برای زندگی معنایی جلب کنیم؟ فیلسوفانی که معتقد به معنا دار بودن زندگی هستند معمولا گرایشات دینی دارند و معنای فرا طبیعی برای زندگی قائل هستند و یا در خودشان تعاریفی از این حیث دارند. فیلسوفانی که معتقد به جلب معنا هستند عموما فیلسوفانی هستند که خودشان به هیچ معنایی در زندگی قائل نیستند و هستی را بی طرح و برنامه می دانند و چهره ی شاخصشان سارت است. 

افلاطون زندگی را به پای حقیقت قربانی کرده است 

دکتر مصطفوی در مورد قطعه «خدا مرده است» نیچه توضیح داد: این قطعه کوتاه و بدون قضاوت است بنابراین هم مورد توجه آتئیست ها و هم فرقه های عرفانی قرار گرفته است. برداشت این عرفان های مسیحی از این قطعه این است که خدایی که کلیسا برای ما ترسیم کرده دیگر کارایی ندارد. منظور نیچه از این قطعه این است که ارزش ها بی ارزش شده اند و البته او معتقد است ارزش هایی که فرو ریخته اند زندگی ستیزند یعنی ارزش هایی که کلیسا و مسیحیت و پیشتر از آن افلاطون برای ما تعریف کرده زندگی ستیزند. او می گوید افلاطون زندگی را به پای حقیقت قربانی کرده است. زندگی معنا دار از نظر نیچه زندگی ای است که به غرایز زیستن پشت نکند.  

وی در مورد اخلاق از دید نیچه گفت: نیچه معتقد است اخلاق ساخته دست انسان در طول زمان است و ما باید ارزش های جدیدی تعریف کنیم. نیچه هنرمند را ابر انسان می داند از آن حیث که می تواند ارزش های جدید تعریف کند. 

برنامه «معنای زندگی» به تهیه کنندگی محسن کرمی، محصولی از گروه فرهنگ و اندیشه شبکه 4 سیما است که در ماه رمضان هر روز ساعت 19 راهی آنتن شبکه 4 سیما می شود.