آموزش و پرورش به ظاهر رایگان است/ با امکانات آموزشی نمی توان شهروند مسئول ساخت

به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی برنا ، نقشی که آموزش و پرورش در مقاطع مختلف زندگی فرد دارد آنقدر زیاد است که کوچکترین انحراف از مسیری می تواند عواقبی بس هولناک را به بار بیاورد.

آموزش و پرورش را بیشتر از اینها باید جدی گرفت و حواسمان باشد که آموزش و پرورش مان به راهی نرود که سر از ناکجاآبادهایی در بیاورد که کل جامعه از آن صدمه ببینند.

نابرابری بدترین مرضی است که می تواند به بدنه یک نظام آموزشی لطمه وارد کند. به نظر می رسد این مرض خطرناک این روزها به جان نظام آموزشی کشور ما افتاده است.

در ادامه گفت و گوی ما با یک کارشناس آموزش و پرورش در مورد نابرابری ها در نظام آموزشی را می خوانید:

محمدرضا نیک نژاد، کارشناس آموزش در مورد نابرابری در سیستم آموزشی کشور ما می گوید: «در کشورهای دیگر و حتی کشور خود ما کارشناسان مختلف در مورد عدالت و برابری در سیستم آموزشی صحبت کرده اند. آموزش و پرورش عرصه ای است که باید در آن برابری وجود داشته باشد و افراد بتوانند به صورت برابر از فرصت هایی که در آن وجود دارند استفاده کنند. وقتی افراد از کودکی و نوجوانی وارد فضای آموزشی ای شوند که در آن نابرابری وجود داشته باشد، این نابرابری تا آخر عمر با آن ها می ماند و در مقاطع مختلف زندگی شان بر آن ها تأثیر می گذارد. مدرسه مکانی است که دانش آموزان در کنار یکدیگر قرار می گیرند و با دیگران خود را مقایسه می کنند، همین مقایسه ها به هویت فرد شکل می دهد. اگر دانش آموزان احساس کنند که به فرصت های برابری دسترسی ندارند این مسئله تا آخر عمر دامن آن ها را می گیرد و شخصیت شان را تخریب می کند.»

او بر لزوم آموزش رایگان تأکید می کند و می افزاید: «اندیشمندانی که در حوزه آموزش و پرورش کار کرده اند می گویند که آموزش حوزه ای مانند بهداشت است و نباید در آن خصوصی سازی صورت بگیرد. دلیل این مسئله این است که آموزش و پرورش یک نهاد عمومی است که وظیفه آن خدمت رسانی به جامعه است. باید همه  افراد به طور یکسان از فرصت های آموزشی برخوردار شوند. عدالت در ساختن شخصیت فکری، فرهنگی و اجتماعی افراد در مدرسه نقش دارد.»

او دور زدن قوانینی را که در زمینه آموزش رایگان وجود دارند، اینگونه شرح می دهد: «بی عدالتی از جنبه های مختلف در جامعه ما گسترش پیدا کرده است و این برخلاف اصل 30 قانون اساسی است که آموزش و پرورش را در کشور ما رایگان کرده است. این اصل در حال حاضر در کشور ما آسیب دیده است. کسانی که منافع شان ایجاب می کند آموزش خصوصی شود چون هنوز نتوانسته اند این اصل را تغییر دهند، آن را دور می زنند.»

نیک نژاد با بیان اینکه، در حال حاضر در کشور ما هیچ جایی آموزش رایگان وجود ندارد، می گوید: «آموزش و پرورش فقط به ظاهر رایگان است آنچه در عمل اتفاق می افتد چیز دیگری است. این مسئله اشکال مختلفی به خود گرفته است و به صورت های مختلف از دانش آموزان و والدینشان پول گرفته می شود. این مسئله در شهرهای بزرگ و کوچک اتفاق می افتد از دورترین روستاها گرفته تا بالاترین نقاط شهر تهران. آن می تواند به این صورت باشد که در مناطق روستایی از والدین بچه ها برای پرداخت پول برق، آب و گاز پول بگیرند. صورت دیگر آن هم که در کلان شهرهایی مانند تهران اتفاق می افتد به این صورت است که از والدین به این بهانه پول می گیرند که امکانات کمک آموزشی بیشتری در اختیار بچه ها بگذارند. در این زمینه برندسازی هایی هم صورت گرفته که بتوانند پول ها را موجه تر از والدین بچه ها بگیرند.»

او با اشاره به اینکه، امکانات آموزشی در مدارس دولتی کشور به صورت یکسانی تقسیم نشده است، تصریح می کند: «هر مدرسه ای که مدیر آن این توانایی و آزادی عمل را داشته باشد که پول بیشتری از خانواده ها بگیرد می تواند از آن برای خرید امکانات آموزشی استفاده کند. امکانات آموزشی ای مانند آموزشگاه، فعالیت های پرورشی و سطح علمی معلمان بسته به پولی است که از والدین دانش آموزان گرفته می شود، تعبیه می شوند. در مدارسی که سطح شان پایین تر است و در مناطق فقیر شهر هستند مدارس به درد نمی خورند و بازده مورد نظر را ندارند. این مدارس کیفیت لازم را ندارند و تنها دلیلی که باعث می شود که کیفیتی در کار نباشد این است که والدین نمی توانند پول خرید امکانات بیشتر را به مدارس بدهند. این مدارس از نظر آموزشی شدیدا عقب افتاده و ناکارآمد هستند.»

او در مورد اینکه آیا امکانات بیشتر لزوما به علم بیشتر منتهی می شود، می گوید: «امکانات بیشتر در شرایطی به علم بیشتر منتهی می شود که در راستای بهینه کردن آموزش و مدرن کردن آموزش به کار گرفته شوند. در حال حاضر هدف آموزش در کشور ما و همچنین سایر کشورها فراهم کردن بازار کار برای دانش آموز است. خانواده دانش آموز نگاه درازمدتی به آموزش دارند و به دنبال فرصت هایی در آموزش می گردند که باعث شود دانش آموز بتواند گلیم خود را از آب بیرون بکشد. قطعا امکانات آموزشی به آموزش بهتر می انجامد. در ساختار آموزشی ما که کنکور آخرین قدم آموزشی است و پل ورود به دانشگاه است، این امکانات آموزشی اهمیت بیشتری پیدا می کند. اما این امکانات آموزشی لزوم به ساختن یک شهروند مسئول و کسی که اندیشه انتقادی داشته باشد منتهی نمی شود.این امکانات بیشتر موفقیت شغلی را به همراه می آورد. برای نمونه در کشور ما چند دانشگاه برند وجود دارند که تحصیل در آن ها می تواند آینده شغلی فرد را تضمین کند. همه بر سر حضور در این دانشگاه ها با هم رقابت دارند، چون تحصیل در این دانشگاه ها موقعیت شغلی فرد را تضمین می کند.»

او به تجدید شدن شکاف آموزشی اشاره می کند و می افزاید: «امکانات کمتر مادی و غیرمادی در قسمت های پایین شهر باعث می شود دانش آموزان نتوانند به موقعیت های اجتماعی بهتر دست پیدا کنند، این شکاف آموزشی در کشور دائم در حال تجدید شدن است و روز به روز به مسائل بیشتری دامن می زند.»