عامه مردم سم شپارد را به عنوان نویسنده نمی‌شناسند!

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ «نفرین قحطی‌زدگان» 27 خردادماه امسال در تماشاخانه ایرانشهر سالن استاد سمندریان تا 26 تیر روی صحنه می‌رود و آناهیتا درگاهی، میرسعید مولویان، هامون سیدی، نورا پیدایش‌فرد، امیر پاکدل، بهتاش ساکنین و مسعود رمضانی بازیگران آن هستند.

بازنویسی این نمایشنامه توسط امید سهرابی انجام شده است.

عوامل اجرای «نفرین قحطی‌زدگان» به کارگردانی اشکان خطیبی این روزها در تماشاخانه ایرانشهر سالن استاد سمندریان تمرینات خود را انجام می‌دهند و به گفته اکثر عوامل این اجرا تمرینات به مراحل بسیار خوبی رسیده و مخاطبان از روزهای ابتدایی اجرای این نمایش استقبال خوبی کرده و پیش‌بینی می‌شود «نفرین قحطی‌زدگان» از نمایش‌های پربیننده تابستان امسال باشد.

گروهی که به رهبری اشکان خطیبی در سالن استاد سمندریان به تمرین این نمایش مشغول هستند، در چند نوبت «نفرین قحطی‌زدگان» را با نظارت کارگردان و دستیارش اجرا می‌کنند که در پایان یکی از این اجراهای تمرینی به گفت‌وگو با چند تن از بازیگران و کارگردان «نفرین قحطی‌زدگان» پرداختیم که در ادامه می‌خوانید:

اشکان خطیبی: نمایشنامه‌های سَم شپارد از مخاطبان ایرانی دریغ شده است

اشکان خطیبی با اشاره به اینکه نمایشنامه‌های سَم شپارد از مخاطبان ایرانی دریغ شده، «نفرین قحطی‌زدگان» را نمایشی جذاب برای مخاطبان امروز جامعه دانست.

کارگردان و بازیگر تئاتر، تلویزیون و سینما که نمایش «نفرین قحطی‌زدگان» به کارگردانی وی به زودی در تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه خواهد رفت، در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: نمایشنامه «نفرین قحطی‌زدگان» را به همراه دو نمایش دیگر از سم شپارد حدود 14 سال پیش ترجمه کردم و برای چاپ تحویل انتشارات «نیلا» دادم. آن زمان هیچ ترجمه‌ای از این نمایش و نمایش «غرب حقیقی» وجود نداشت که خوشبختانه سال گذشته پس از گذشت 13 سال این نمایشنامه‌ها به چاپ رسیدند.

خطیبی خاطرنشان کرد: آن زمان که این دو نمایشنامه را ترجمه کردم امکان اجرای نمایش‌ها به دلیل عدم صدور مجوز چاپ وجود نداشت. نمایشنامه دیگری دو سال پیش از این نویسنده به دستم رسید که از آخرین نمایشنامه‌های نوشته شده او بود. این نمایشنامه که «دل‌کنده» نام دارد را نیز ترجمه کردم و قصد داشتم همزمان با انتشار «دل‌کنده»، آن را روی صحنه ببرم اما پس از اینکه مجوز انتشار «نفرین قحطی‌زدگان» منتشر شد تصمیمم را به پیشنهاد امید سهرابی تغییر دادم.

وی افزود: «نفرین قحطی‌زدگان» نمایشنامه جذاب‌تری است و جزو ده نمایشنامه برتر قرن شناخته شده است. این نمایشنامه یکی از سه‌گانه‌های شپارد درباره خانواده آمریکایی است که فکر می‌کنم به خاطر اینکه تا امروز هیچ اجرایی از این نمایش روی صحنه نرفته «نفرین قحطی‌زدگان» نسبت به دیگر نمایشنامه‌ها گزینه مناسب‌تری برای اجرا است.

این کارگردان در ادامه گفت: یکی دیگر از دلایل اصلی اینکه این نمایش را نسبت به دیگر نمایشنامه‌های شپارد مناسب‌تر می‌دانم این است که «نفرین قحطی‌زدگان» به لحاظ موضوع و موقعیت با وضعیت امروز جامعه ما شباهت‌های بسیاری دارد. این نمایشنامه از فقر و فروپاشی ارزش‌های خانواده حرف می‌زند و فکر می‌کنم این دو، مسائلی هستند که تمام دنیا با آن دست و پنجه نرم می‌کند و به لحاظ زمانی اعتقاد دارم «نفرین قحطی‌زدگان» نمایشنامه مناسب‌تری برای اجرا در ایران است. نمایش «دل‌کنده» نیز جزو اجراهای آتی گروه خواهد بود که فکر می‌کنم اردیبهشت سال آینده این نمایش روی صحنه برود.

بازیگر فیلم سینمایی «قاعده تصادف» اظهار داشت: عامه مردم سم شپارد را به عنوان نمایشنامه‌نویس یا فیلمنامه‌نویس نمی‌شناسند. من به شخصه پنج نمایشنامه از شپارد ترجمه کردم و به طور کلی در ایران نمایشنامه‌های چندانی از وی روی صحنه نرفته که فکر می‌کنم این نمایش‌ها از مخاطب ایرانی دریغ شده است. مطمئناً می‌توان از شپارد به عنوان یکی از مهم‌ترین نمایشنامه‌نویسان قرن بیست یاد کرد.

وی افزود: یکی از دلایل اینکه آثار سم شپارد کمتر در ایران روی صحنه رفته دراماتورژی سخت نمایشنامه‌هایش است. یک رازآلودگی در نمایشنامه‌های شپارد وجود دارد که در عین روند رئالیستی نمایش اتفاقاتی رخ می‌دهد یکی از کارهایی که در بازنویسی این نمایشنامه انجام دادیم که می‌توان آن را مأموریت اصلی ما دانست این بود که نمایش را برای مخاطب امروزی پایتخت آماده کنیم و زمان اصلی آن را که حدود دو ساعت و پانزده دقیقه است به حدود نود دقیقه رساندیم که فکر می‌کنم برای مخاطب امروزی مدت زمان مناسب‌تری باشد.

این بازیگر در ادامه گفت: مطمئناً من نیز به اجرای یک نمایشنامه کامل با مدت زمان سه ساعت علاقه دارم اما فکر می‌کنم مخاطبان امروز که منظور اصلی من مخاطبان عام هستند، به دیدن چنین نمایش‌های طولانی علاقه‌ای ندارند. بیش از هر چیز به برقراری ارتباط مخاطبان عام با تئاتر فکر می‌کنم سعی من بر این بوده که مخاطبانی از هر قشر به دیدن نمایش بیایند و از دیدن آن لذت ببرند.

وی افزود: یکی از سوالات مرسومی که همیشه برای مخاطبان اصلی شپارد و منتقدانش به وجود می‌آمد و از او پرسیده می‌شد این بود که آیا شما به این فکر می‌کنید که کاراکترهایتان کارهای عجیبی انجام دهند تا نمایش جذاب‌تر شود و او برای این پرسش، پاسخ جالبی می‌دهد که می‌گوید من پس از خلق کاراکتر منتظر می‌مانم تا خود او رفتارهایی بروز دهد و سپس کارهایی که انجام می‌دهد آن‌ها را می‌نویسم. با چنین تعریفی در واقع در آثار شپارد، نمایش توسط شخصیت‌ها پیش می‌رود و از این رو ممکن است این سوالات برای خود بازیگران نیز به وجود آید که چرا من چنین کارهایی را انجام می‌دهم، به همین دلیل کاری که در پیش از شروع تمرینات انجام دادیم این بود که روی کاغذ کار را برای اجرا کننده، کارگردان و مخاطب راحت‌تر کنیم.

خطیبی در پایان از انتخاب بازیگرانش گفت و تأکید کرد: خانواده‌ای که در نمایش «نفرین قحطی‌زدگان» قصه‌شان روایت می‌شود، دختر بچه‌ای دارند که حدود 12 یا 13 سال سن دارد چرا که به تازگی به سن بلوغ رسیده و پسر بزرگ خانواده نیز حدوداً 18 یا 19 ساله است که طبیعتاً پدر و مادر دو فرزند در این سن و سال افرادی مسن و یا پیر نیستند. در تصور اولیه اینطور به نظر می‌رسد که پدر و مادر باید پیرتر باشند، در خیلی از اجراهای غیر ایرانی که در سایت‌ها بخش‌هایی از آن‌ها را می‌توان دید کاراکترهای پدر و مادر سن و سال بیشتری دارند و دختر خانواده نیز حدود 18 سال دارد اما ما در این نمایش از بازیگری در سن 12 - 13 سال استفاده کرده‌ایم که مطمئناً با توجه به نمایشنامه که اشاره به دختری تازه بالغ شده دارد انتخاب درست‌تری است. شاید دلیل اصلی که در بیشتر اجراهای خارجی از بازیگرانی با سن بیشتر استفاده شده نبود بازیگران نوجوان مناسب باشد.

میرسعید مولویان: «نفرین قحطی‌زدگان» به وضعیت جامعه امروز ما بسیار نزدیک است

میرسعید مولویان با اشاره به اینکه نمایش «نفرین قحطی‌زدگان» می‌تواند برای مخاطبان جذاب باشد، آن را نمایشی بسیار نزدیک به وضعیت امروز جامعه ما دانست.

میرسعید مولویان بازیگر تئاتر که در نمایش «نفرین قحطی‌زدگان» ایفای نقش می‌کند، در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: من در این نمایش ایفاگر نقش پدر خانواده هستم که دغدغه‌ها و مشکلات مالی بسیاری دارد و درگیر موضوعاتی از این قبیل است. در این نمایش نمی‌توان به راحتی کاراکتر اصلی را پیدا کرد، همه کاراکترها به نوعی چهار کاراکتر محوری نمایش هستند اما پدر، شخصیتی است که همه اتفاقات حول محور وی می‌افتد و به نوعی دلیل تمام اتفاقات نمایش است.

مولویان خاطرنشان کرد: نقشی که من در این نمایش ایفا می‌کنم قطعاً یکی از مهم‌ترین نقش‌های آن است اما فکر نمی‌کنم بتوان به آن نقش اصلی نمایش گفت. من در جشنواره فجر اجرایی با عنوان «زندگی در تئاتر» داشتم که  به نظر می‌رسد اشکان خطیبی هنگام دیدن آن نمایش من را انتخاب کرده و تقریباً هشتم فروردین به این گروه پیوستم.

وی افزود: از آنجا که اشکان خطیبی مترجم این نمایشنامه است و به ادبیات انگلیسی تسلط دارد شرایط ویژه‌ای به وجود آمده که به درک بازیگران از کاراکترها کمک می‌کند و از طرفی تسلط کارگردان به زبان اصلی نمایش باعث شده تا مسیری دقیق‌تر در جهت فضاسازی نمایش برای مخاطبان ایرانی طی شود.

این بازیگر در ادامه گفت: فضایی که کاراکترها در این نمایش به آن دچار هستند به وضعیت امروز جامعه ما بسیار نزدیک است و ما می‌توانیم اتفاقاتی که در نمایش جریان دارد را تا حدی درک کرده و بفهمیم و نزدیک کردن ادبیات این نمایش به ادبیات عامه ایرانی تا این لحظه فکر می‌کنم به بهترین شکل اتفاق افتاده و در مسیر دراماتورژی چیزی از نمایشنامه کم نشده به طوریکه مخاطبان می‌توانند با دیدن «نفرین قحطی‌زدگان» با یک نمایش دقیق و کامل مواجه شوند.

مولویان تأکید کرد: در این نمایش هیچ چیزی نسبت به آن چیز که ترجمه و منتشر شده تغییر نکرده و فقط به دلیل اینکه مخاطب ایرانی با نمایش‌های سنگین و طولانی چندان آشنایی ندارد و ممکن است از دیدن آن خسته شود، اتفاقی که در دراماتورژی رخ داده این است که نمایش به شکل معاصر امروزی برای مخاطب ایرانی در آمده و فکر می‌کنم امید سهرابی و اشکان خطیبی این کار را به بهترین شکل انجام داده‌اند.

وی در پایان اظهار داشت: مخاطب همیشه مهم‌ترین دغدغه هر گروه نمایشی است، ما همیشه در هنگام تمرین و اجرای یک نمایش به اینکه چه مخاطبانی می‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند فکر می‌کنیم و مدام با این مسأله درگیر هستیم. سعی ما در «نفرین قحطی‌زدگان» این است که مخاطبان حاضر در سالن از دیدن نمایش لذت ببرند و تمام تلاش ما بر این است که کاراکترها برای مخاطبان ملموس باشند چرا که قطعاً شخصیت‌های موجود در «نفرین قحطی‌زدگان» با شخصیت‌های ایرانی فاصله دارند و در این بین دراماتورژی نمایشنامه اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند که فکر می‌کنم توجهات لازم به این موضوع از سوی مترجم، کارگردان و دراماتورژ صورت گرفته است.

نورا پیدایش‌فرد: کاراکترم در این نمایش از شخصیت واقعی‌ام بسیار دور است

نورا پیدایش فرد بازیگر نوجوان نمایش «نفرین قحطی‌زدگان» از نقشی که در این نمایش ایفا می‌کند گفت.

نورا پیدایش‌ فرد، بازیگر نمایش «نفرین قحطی‌زدگان»، در گفت‌وگو با خبرنگار برنا اظهار داشت: من از شاگردان اشکان خطیبی هستم و در این نمایش در نقش دختر نوجوان خانواده حضور دارم. کسانی که نمایشنامه «نفرین قحطی‌زدگان» را خوانده باشند می‌دانند کاراکتر دختر در این اثر کاراکتری است که رویاهای بسیاری در سر دارد و من نیز سعی کردم این کاراکتر را در خودم پرورش دهم.

پیدایش‌ فرد خاطرنشان کرد: این کاراکتر از لحاظ شخصیتی با شخصیت واقعی من بسیار فاصله دارد و طبیعتاً کار من در این شرایط سخت‌تر می‌شود و سعی کردم از جنبه‌های مختلف به آن نزدیک شوم و خوشبختانه اشکان خطیبی نیز کارگردان باسواد و دقیقی است که از راهنمایی‌هایش بسیار استفاده می‌کنم.

این بازیگر در ادامه اظهار داشت: با توجه به زمان کمی که برای تمرینات وجود دارد، پیشرفت گروه در رسیدن به نقطه ایده‌آل بسیار خوب بوده و فکر می‌کنم طی روزهای آینده به نقطه مطلوبی که مدنظر کارگردان است برسیم.

وی در پایان گفت: به نظر من نمایش «نفرین قحطی‌زدگان» برای مخاطبان امروز ایران بسیار جذاب است. همه اقشار جامعه می‌توانند به دیدن این نمایش بیایند و از دیدن آن لذت ببرند.

عکس: حسین حاجی بابایی