قانون کپی رایت نداریم حداقل به آن احترام بگذاریم!

حامد عنقا نویسنده تلویزیون در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری برنا به موضوع اقتباس در آثار سینمایی و تلویزیونی پرداخت و گفت: بعد از انقلاب در سینما و تلویزیون آثار زیادی داشتیم که از طریق اقتباس ساخته شده اما متاسفانه گفته نمی شود، چراکه همه دعوای مسعود کیمیایی و محمود دولت آبادی را بر سر فیلم «خاک» یادشان است. متاسفانه تصوری که نویسنده های ادبیات داستانی دارند منطبق بر شرایطی که در سینمای ما قالب است، نیست.

وی با اشاره به آثاری که با اقتباس از ادبیات داخلی و خارجی ساخته شده است بیان داشت: از جمله آثاری که در سینمای ما با اقتباس ساخته شده است می توان به «گاوخونی» بهروز افخمی با اقتباس از جعفر مدرس صادقی، «درخت گلابی» داریوش مهرجویی با اقتباس از داستان گلی ترقی، «ناخدا خورشید» به کارگردانی ناصر تقوایی با اقتباس از داستان «داشتن و نداشتن» ارنست همینگوی و چند آثار از کیومرث پوراحمد اشاره کرد. 

عنقا درمورد تفاوت اقتباس و کپی گفت: اقتباس یعنی ساختن یک اثر بر اساس اسکلت بندی، چارچوب فکری و مختصات شخصیتی یک اثر دیگر. مثل اینکه داریوش مهرجویی از روی نمایشنامه «خانه عروسک» فیلم «سارا» را می سازد یا بهروز افخمی بر اساس رمان مرجان شیرمحمدی «آذر، شهدخت، پرویز و دیگران» را می سازد. به عبارت دیگر اقتباس یعنی روایت تصویری از نگاه، عقاید و افکار نویسنده دیگر. این اقتباس می تواند آزاد باشد یعنی خیلی هم وفادارانه با موضوع رفتار نکنی یا اینکه نعل به نعل باشد که نمونه های موفق آن را در دنیا به کرات دیده ایم.

وی در ادامه افزود: کپی؛ یک گرته برداری یا دزدی از یک اثر هنری دیگر بدون ذکر منبع است. در جهان موضوع ذکر منبع یکی از مهم ترین مسائلی است که متاسفانه ما در ایران اصلا به آن اعتقادی نداریم. در تمام کشورها اگر شخصی بخواهد حتی یک نقل قول از یک گزارش در روزنامه بنویسند باید منبع را ذکر کند درغیر این صورت صاحب اثر می تواند به دلیل عدم احترام  به حقوق فکری اش  شکایت کند. با اینکه ما سالهاست فرهنگ کپی رایت نداریم و از این کنوانسیون خارج شدیم اما باید به حقوق مولفین احترام بگذاریم و آن را رعایت کنیم.

نویسنده سریال «پدر» در پایان اظهار داشت: در فیلم های سینمایی بسیار اتفاق می افتد که نویسندگان یک فیلم خارجی را می بینند، می دهند آن را ترجمه می کنند و نعل به نعل آن را می نویسند. در تلویزیون هم کم و بیش این اتفاق رخ می دهد. این نویسنده که کپی می کند قطعا جزئیات و فهم اثر را نمی تواند درک کند پس نمی تواند آن را به مخاطبش انتقال دهد، بنابراین آن اثر موفق نخواهد بود لااقل من فیلم و سریالی که از این طریق ساخته شده باشد و موفق هم باشد ندیدم.