آیا چپ دستی مزیت است یا ...؟

یکی از بزرگ‌ترین دلایل نامگذاری این روز، اعتراضی به تمام امکاناتی است به برای راست‌دست‌ها تعبیه‌شده و چپ‌دست‌ها را مجبور به استفاده از این ابزارها و شرایط کرده‌اند. البته نباید غافل شویم که علت دیگر نامگذاری این روز، مبارزه با باورهای خرافی بوده که از دیرباز در اذهان عمومی جای گرفته و چپ‌دست‌ها را جزء اقلیت‌های شوم دانسته‌اند.

مزه چشیدن اقلیت را به‌عنوان عضوی از جهان زمانی فهمیدم که در جلسه کنکور با وجود انتخاب گزینه "من چپ‌دست هستم" در شرایطی کاملاً متفاوت با سایرین در انتخاب صندلی و استفاده از ملزومات کنکور در سمت متفاوت از دیگر شرکت‌کننده‌ها تجربه کردم.

روزها با خودم فکر می‌کردم شاید نقصی دارم که من را از سایرین جدا کرده و لقب چپ‌دست را به من افزوده‌اند اما پس از تحقیقات گوناگون به نتایج جالبی دست‌یافتم و تازه فهمیدم هر شخصی که مواهب الهی را نقص بداند، خود ناقص است.

چپ‌دستی به معنای گرایش طبیعی افراد در به‌کارگیری از دست چپ برای انجام کارهای گوناگون و به‌ویژه نوشتن است اما تنها نگارش تلقی نشود چرا که چپ‌دست‌ها جزئی‌ترین اقدامات خود را نیز با دست چپ انجام داده و احساس قدرت بیشتری در این دست احساس می‌کنند.

تحقیقات نشان داده است که حدود، 70 تا 90 درصد جمعیت، راست‌دست و سایرین چپ‌دست هستند اما در این میان درصد بسیار کمی نیز توانایی به کار بردن هر دودست را دارند که تک دست‌ها نام می‌گیرند. البته جالب اینجاست که در آمار ثبت‌شده در انجمن چپ‌دست‌های ایران، تعداد چپ‌دست‌ها در میان آقایان، دو برابر خانم‌ها است.

از افلاطون و ارسطو دو چهره نامدار چپ‌دست می‌توان نام برد. از 7 رئیس‌جمهور سابق آمریکا 5 تن چپ‌دست بوده و همچنین از چهره‌های برتر جهان که چپ‌دست هستند، می‌توان به ماری کوری، بتهوون، گاندی، بیل گیتس، وینستون چرچیل، ناپلئون، آلبرت اینشتین و بنیامین نتانیاهو نیز اشاره کرد.

چپ‌دستان معروف ایرانی

از چپ‌دستان مشهور و معروف ایرانی می‌توان به مجید درخشانی، نوازنده معروف تار و آهنگ‌ساز ایرانی، نوشتد عالمیان، بازیکن مشهور تنیس روی میز ایران، فرهاد قائمی بازیکن گروه والیبال ایران، بازیگرانی چون محسن تابنده، لاله اسکندری، مهران غفوریان و … اشاره کرد.

طبق بررسی‌های انجام‌شده، میانگین انسان‌های موفق در جامعه چپ‌دست‌ها در مقایسه با جمعیت راست‌دست‌ها بسیار بیشتر و چشمگیرتر است. بر کسی پوشیده نیست که اقلیت‌ها همیشه از دو نوع محدودیت در رنج هستند، یکی رنج در اقلیت بودن و دیگری رنج برخورد گروه اکثریت. این طیف پس از عبور از بحران متفاوت دیده شدن منفی امروز با نعمت جدا دیده شدن از نوع مثبت آن روبرو هستند. 

با یکی از چپ‌دست‌های موفق که پزشک ایرانی و استاد دانشکده داروسازی دانشگاه کاردیف انگلستان بود، هم‌کلام شدم و جمله‌ای زیبا که نمی‌دانم از خودشان بود یا نقل‌قول از دیگری کردند را در ذهن دارم: من یاد گرفته‌ام که نمی‌توانم همان نمی‌خواهم است.

پژوهشی در مرکز پزشکی دانشگاه جورج تاون نشان داده است که افرادی که از دست چپ خود استفاده می‌کنند، تغییرات سریع صدا را راحت‌تر از افرادی که از دست راست خود استفاده می‌کنند، می‌شنوند. محققان این مرکز در سال ۲۰۱۲، با انجام مطالعاتی نشان دادند که نیمکره چپ و راست مغز برای شنیدن صداهای مختلف تخصص خاصی دارند. نیم‌کره چپ که کنترل دست راست را در اختیار دارد، تمایل به تغییر سریع صداها دارد درحالیکه نیمکره راست که کنترل دست چپ را دارد، تمایل به تغییر آهسته صداها دارد. 

در ادامه لازم است به معرفی انجمن چپ‌دست‌های ایران بپردازیم: انجمن چپ‌دستان ایران وابسته به موسسه فرهنگی و هنری ترنم اندیشه روشن است که فعالیت خود را از سال 1394 در ایران آغاز کرده است.

این مؤسسه دارای مجوز رسمی فعالیت از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که در آن جمعی از جوانان خلاق و خوش‌فکر این کشور فعالیت می‌کنند و سعی دارند تا با شناسایی و پرورش استعدادهای افراد چپ‌دست در جامعه ایران است که به دلایل مختلف مغفول مانده و نیازمند توجه بیشتر است. هنوز این مؤسسه در استان همدان نمایندگی فعالی نداشته و چپ‌دست‌های همدانی نیاز به توجه  و حمایت بیشتری دارند.

«جسم سفید» در چپ‌دست‌ها وسیع‌تر است

یک فوق تخصص مغز اعصاب در این رابطه گفت: امروزه علوم اعصاب شناختی در مورد علت این مسأله پیش‌بینی‌هایی دارد و نظریه‌ای بر اساس تصویربرداری‌های عملکردی مغز ارائه کرده است. 

دکتر بابک آزادنیا توضیح داد: قسمتی در مغز به نام «جسم سفید» وجود دارد که دو نیمکره مغز را به یکدیگر متصل می‌کند. تحقیقات از دوره جنینی نشان می‌دهد که این منطقه در افراد چپ‌دست بسیار وسیع‌تر از راست‌دست‌ها است. یعنی دو نیمکره مغز آنها اطلاعات بیشتری نسبت به راست‌دست‌ها ردوبدل می‌کنند. 

وی افزود: این حالت در 90 درصد چپ‌دست‌ها وجود دارد و اینکه یک مقدار برتری در عملکردهای شناختی آنها مانند ریاضی، حل مسأله و خلاقیت مشاهده می‌شود، به همین علت است.

وی تصریح کرد: درواقع در چپ‌دست‌ها حافظه واقع‌نگار(اپیزودی) آنها قوی‌تر است یعنی واقعه در لحظه را بهتر از راست‌دست‌ها ثبت می‌کنند و این حالت در مورد اتفاقات رخ‌داده در سنین بسیار کم و حتی در سنین بزرگ‌سالی وجود دارد؛ علت آن را می‌توان این‌گونه توضیح داد که حافظه واقع‌نگار به هر دو نیمکره مغز نیاز دارد و از آنجا که ارتباط بین دو نیمکره در افراد چپ‌دست قوی‌تر است، این حافظه نیز در آنها قوت بیشتری دارد.

احتمال چپ‌دست شدن

آزاد نیا همچنین افزود: مطالعات نشان می‌دهند که اگر یکی از والدین چپ‌دست باشند احتمال چپ‌دست شدن فرزند 22 درصد و اگر هر دو چپ‌دست باشند، احتمال آن 36 درصد می‌شود؛ پس به نظر می‌رسد که این مسأله صددرصد به ژن‌ها ارتباطی ندارد و دانشمندان هنوز نمی‌دانند که چرا حالت چپ‌دستی به وجود می‌آید و در دوران جنینی شکل می‌گیرد. 

این متخصص مغز و اعصاب خاطرنشان کرد: مطالعات همچنین نشان می‌دهند احتمال اینکه نوزادانی که مادر چپ‌دست دارند، چپ‌دست شوند، بیشتر است یعنی به نظر می‌رسد که اگر ژنی در این زمینه دخیل باشد، از طرف مادر است.

وی درباره سوال خبرنگار  درباره فشار والدین برای راست‌دست شدن کودکان چپ‌دستشان عنوان کرد: استفاده از دست در کودکان اغلب در سنین 3 تا 5 سالگی شکل می‌گیرد و هیچ‌کدام از والدین موفق به تعویض دست نوشتاری و حرکتی در کودکان نخواهند شد چرا که کودکان با تمایلات درونی از دست‌ها استفاده می‌کنند.

علت چپ‌دستی

یک روانشناس دیگر نیز گفت: علت دقیق چپ‌دستی مشخص نیست و نظریه‌های مختلفی وراثت، یادگیری و فعالیت‌های مغزی در دوران جنینی و رشد را عامل تعیین چپ‌دستی یا راست‌دستی می‌دانند. 

زارعی تصریح کرد: به‌تازگی ژنی کشف شده که گمان می‌رود عامل بروز چپ‌دستی باشد، در افراد حاوی این ژن، بخش راست مغز کار کنترل سرعت و زبان را بر عهده دارد و بخش چپ مغز مسئول احساسات است و همچنین در افراد راست‌دست که فاقد این ژن هستند، وظیفه هر نیمکره مغز برعکس است. 

وی افزود: تحقیقات نشان می‌دهد که در رحم مادر، مغز کودکان چپ‌دست آزادانه‌تر از مغز کودکان راست‌دست رشد می‌کند اما دانشمندان ثابت کرده‌اند که بین دو دسته یاد شده هیچ تفاوتی به لحاظ اخلاقی یا رفتاری وجود ندارد و هر دو قشر مورد بحث، از نرخ برابرِ سازگاری، احساسی بودن، هوشیاری، هیجانی بودن و میزان تمرکز برخوردار هستند.

زارعی گفت: ناگفته نمانده چپ‌دست‌ها درک بهتر و عمیق‌تری از جنس مخالف خود داشته و روابط بهتر و پایدارتری دارند البته بهترین ازدواج آن است که دو چپ‌دست با هم ازدواج کنند اما اگر با یک فرد چپ‌دست زندگی می‌کنید بدانید آرامش حاکی از درک متقابل در زندگی شما مشهود است.

وی در پایان به خبرنگار چپ‌دست یادآور شد: با توجه به علوم اثبات‌شده در مورد چپ‌دست‌ها باید بدانیم اگر چپ‌دست نباشیم باخته‌ایم.