عشق به خیام و رباعیات او در «سمرقند»

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، «سمرقند» یک رمان داستانی است که توسط نویسنده فرانسوی و لبنانی امین معلوف به زبان فرانسوی نوشته شده است.

این کتاب روایتی از حکیم عمر خیام، شاعر ایرانی قرن پنجم ه‍.ق و پیرامون مجموعه شعر او «رباعیات خیام» است.

عشق به خیام و رباعیات او «بنژامن اُ لوساژ»، روزنامه‌نگار و پژوهنده آمریکایی را به ایران می‌کشاند. او پس از پشت سر گذاشتن حوادث بسیار، سرانجام این دست‌نوشته گرانقدر را به دست آورده و تصمیم دارد تا آن را با خود به آمریکا ببرد. اما با غرق شدن کشتی تایتانیک، او به همراه همسرش و نیز صندوقچه طلایی دست‌نوشته به اعماق اقیانوس می‌روند.

مخاطب در ابتدای این کتاب همراه با خواندن روایت داستانی از زندگی خیام، با او از زاویه‌ای دیگر آشنا می‌شود و در ادامه به سده‌های اخیر و دوره آشنایی بیشتر غربی‌ها با این شاعر می‌پردازد. او در روایت‌های تاریخی‌اش به تبریز هم می‌رسد و البته فراتر از یک داستان تاریخی، شعر، فلسفه و همچنین نوگرایی‌های خیام را نیز بررسی می‌کند. 

در توصیف این کتاب آمده است: «امین معلوف در سمرقند دو صفحه از تاریخ درخشان ایران را به رشته تحریر در آورده است: یکی دوران حکومت سلجوقیان و فعالیت‌های حسن صباح؛ دیگری انقلاب مشروطه از قتل ناصرالدین شاه تا استقرار مشروطیت و فداکاری‌ها و جانبازی‌های مردم تبریز. امین معلوف توانسته است با ظرافت و مهارت این دو بخش از تاریخ ایران را با بهانه قرار دادن دست‌نوشته‌های رباعیات و خاطرات عمر خیام نیشابوری به هم پیوند دهد.»

این رمان در سال ۱۹۸۸ جایزه ادبی سالانه Prix Maison de la Presse را در فرانسه دریافت کرد و جزو 1000 رمانی است که گاردین به عنوان برترین رمان‌های تاریخ معرفی کرده است.

«سمرقند» نوشته ی امین معلوف است که عبدالرضا هوشنگ مهدوی آن را به فارسی ترجمه کرده است. توسط مروارید در سال 1390 و 363 صفحه به بازار عرضه شده است.