ایران باید جدیت خود در اجرای طرح صلح هرمز را به کشورهای منطقه نشان دهد/ در طرح صلح هرمز برخی کشورها یکی به نعل و یکی به میخ می‌کوبند

«رحمن قهرمانپور»، کارشناس مسائل بین‌الملل، درباره ابتکار صلح هرمز و واکنش کشورهای عربی خلیج فارس به خبرنگار سیاسی برنا گفت: کشورهای عربی خلیج فارس استقلال عمل لازم در سیاست خارجی را ندارند و نمی‌توانند داشته باشند چراکه استقلال در سیاست خارجی هزینه‌هایی دارد. برخی کشرها از جمله عربستان سعودی روابط نزدیکی با آمریکا دارند و اساسا سیاست خارجی و منطقه ای آنها در قالب ائتلاف استراتژیک با آمریکا، طراحی شده است.

او افزود: کویت، قطر، عمان و امارات، هم به مراتب بیشتر از عربستان در سیاست خارجی آسیب‌پذیر هستند. از این رو تلاش می‌کنند نوعی موازنه در روابط خود با قدرت‌های منطقه ای یعنی ایران و عربستان و فرامنطقه‌ای یعنی آمریکا و تا حدی روسیه ایجاد کنند. این کشورها از یک سو تلاش می‌کنند بین ایران و عربستان موازنه برقرار کنند و از سوی دیگر می‌کوشند، طوری به آمریکا نزدیک شوند که ایران را تحریک نکنند و بازی کردن در این شرایط دشواری‌های خاص خود را دارد، مخصوصا در شرایط کنونی که ترامپ حاضر نیست مثل اسلاف خود هزینه حضور نظامی و سیاسی در منطقه را بپردازد.

قهرمانپور ادامه داد: در طرح هرمز هم این کشورها به تعبیری یکی به نعل و یکی به میخ می‌کوبند. چون چاره دیگری ندارند، هم می‌خواهند ایران را تحریک نکنند و هم دنبال راضی کردن عربستان و آمریکا هستند. بازی کردن میان این سه بازیگر دارای منافع متفاوت و متضاد، کار بسیار دشواری است. از این رو از یک سو قطر و کویت  اعلام می کنند به این ائتلاف پیوسته اند و از سوی دیگر خبرهایی منتشر می شود مبنی بر اینکه، این کشورها هیچ تصمیمی درباره صلح هرمز اتخاذ نکرده اند.

او عنوان کرد: آنچه که در عمل رخ می‌دهد این است که هیچ یک از این سه بازیگر اصلی به خواسته‌های خود دست پیدا نمی‌کنند. نه ایران، نه عربستان و نه در نهایت آمریکا به خواسته حداکثری خود نائل نخواهند شد. البته  قدرت آمریکا بیشتر است و اگر تمایل داشته باشد و هزینه کند، می‌تواند فشار بیشتری به بازیگران وارد کند تا با واشنگتن همراهی کنند.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل اظهار کرد: اما در حال حاضر آمریکا، انگیزه چندانی برای ورود در منازعات منطقه‌ای به صورت طولانی‌ مدت ندارد. از این رو طرح ائتلاف تامین امنیت دریایی نمی‌تواند منجر به اجرای کامل خواسته‌های آمریکا شود. آمریکا نیز اراده جدی برای پرداخت هزینه‌های این ائتلاف را ندارد. همان گونه که ترامپ اعلام کرده است اگر قرار باشد هزینه‌ای برای این طرح در نظر گرفته شود، باید کشورهای منطقه، این هزینه را بپردازند.

قهرمانپور ضمن اشاره به برخی ابهامات در این زمینه، اضافه کرد: پرسش این است که آیا به جز عربستان و امارات، سایر کشورها آماده‌اند این هزینه را بپردازند یا خیر؟ آیا در صورت اجرای این طرح، ایران سکوت خواهد کرد یا خیر؟ از این رو این پرسش‌‌ها، ما را نسبت به موفقیت این طرح تا حدی مردد و بدبین می‌کند.

او به طرح ابتکار صلح هرمز از سوی ایران اشاره کرده و تصریح کرد: طرح صلح هرمز نیز با این سوالات و برخی ابهامات روبرو است. به عبارت دیگر طرح امنیت تنگه هرمز از سوی یکی از این سه بازیگر مهم یعنی ایران، مطرح شده است. عربستان و آمریکا نیز انگیزه‌‌ای برای حمایت از این طرح ندارند. روشن است که این طرح نمی‌تواند کاملا موفق شود مگر اینکه در ماه‌های آینده مجموعه اقدامات مکمل این طرح از سوی ایران، انجام شود  و به نوعی اعتماد این کشورها را جلب کند تا از این طرح حمایت کنند.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در تحلیل نهایی عنوان کرد: ایران نمی‌تواند به صورت کامل، اعتماد حداکثری کشورهای عربی حوزه خلیج فارس را جلب کند چراکه آمریکا و عربستان در اعمال فشار بر این کشورها نقش دارند.

او در پاسخ به این سوال که اقدامات مکمل ایران چه اقداماتی است، گفت: اقدامات مکمل شامل اقداماتی است که ایران بتواند بخشی از زمینه‌های ناامنی در خلیج فارس را از بین ببرد و وارد مذاکره با این کشورها شود. همچنین هیات‌های دیپلماتیک رفت‌ و آمدهایی داشته باشند و نشست ‌های منطقه‌ای صورت گیرد. در مجموع این کشورها با این گونه اقدامات به این جمع‌بندی دست پیدا کنند که ایران در اجرایی کردن طرح صلح هرمز، جدی است.