قدرت فرهنگی شعر و اهمیت ترجمه را دست کم نگیریم

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، مراسم رونمایی کتاب «با تو آغاز می‌شوم» ترجمه گزیده‌ای از اشعار 50 شاعر معاصر ایران به انگلیسی شامگاه ۲۷ آبان ۱۴۰۰ با حضور دکتر علیرضا حبیبی مدیر شبکه رادیویی فرهنگ ، پرفسور سرور بختی، رییس موسسه فرهنگی اکو، اشرف بروجردی، رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی، فاطمه راکعی، مدیرعامل انجمن شاعران فارسی‌زبان، علیرضا قزوه، مدیرعامل موسسه شاعران فارسی‌زبان، نسترن نصرت‌زادگان مترجم کتاب و جمعی از شاعران و پژوهشگران ادبی با اجرای امیر اسماعیل‌آذر، نویسنده و پژوهشگر ادبی و به میزبانی موسسه فرهنگی اکو از رادیو فرهنگ پخش شد .

ایران در مسیر کندروی بزرگراه ترجمه است

علیرضا حبیبی، مدیر رادیو فرهنگ در مراسم رونمایی کتاب «با تو آغاز می‌شوم» در ترجمه شعر ۵۰ شاعر معاصر ایران به انگلیسی با تاکید بر اینکه ادبیات کهن ایران رسالت خود را به انجام رسانده و باید این مسیر را ادامه دهیم، عنوان کرد: رسالت ادبیات معاصر سنگین است و شعر تنها قالبی برای بیان احساس نیست بلکه قدرت فرهنگی محسوب می‌شود.

حبیبی با تاکید بر ضعف ادبیات معاصر کشورمان در حوزه ترجمه، افزود: متاسفانه در بزرگراه ترجمه دنیا ما در مسیر کندرو حرکت می‌کنیم. برای معرفی زبان و ادبیات فارسی به کشورهای دیگر نباید تنها مشتاق ترجمه آثار کشورهای دیگر به فارسی باشیم بلکه لازم است آثار باارزش خود را به زبان‌های دیگر بازگردانیم.

وی تصریح کرد: اگر در گذشته شاعران بزرگی چون رودکی و حافظ و فردوسی را داشتیم امروز نیز امثال شفیعی کدکنی را داریم و شاعران معاصر ما گنجینه‌های فرهنگی محسوب می‌شوند که باید هرچه بیشتر به کشورهای دیگر معرفی شوند.

ترجمه و فرصت دسترسی ادبیات اثرپذیر به اثرگذار

رییس موسسه فرهنگی اکو نیز در این مراسم  تاکید کرد: ترجمه که به‌منزله تولد مجدد اثر ادبی‌‌ست، به‌عنوان یکی از راه‌های شناسایی و دسترسی ادبیات اثرپذیر به اثرگذار، در حقیقت بیشترین تأثیر را در آشنایی با فکر، اندیشه و تجربه‌های فرهنگی ملل دیگر داشته است.‌‌

سرور بختی، رییس موسسه فرهنگی اکو در سخنانی عنوان کرد: شعر و ادب فارسی، نمودی والا از فرهنگ استوار ایران بزرگ فرهنگی و مایه مباهات حوزه تمدنی اکو است. پارسی‌‌سرایان از دیرباز، چکیده و جوهره فرهنگ غنی مشرق‌‌زمین را در قالب زبان فخیم فارسی به سرزمین جان و روان دوستداران دانش و ادب هدیه کرده‌اند و با بیان شاعرانه خویش، چنان تفسیری از جهان وارونه ارایه داده‌اند که آینه اوهام بشر از گَرد انکار و ناامیدی پاک شود.

بختی تاکید کرد: شعر فارسی، پرچم پرافتخار ملل اکوست که با صلابت و استوار بر قله‌های ادب جهان در اهتزاز است و مردم سخن‌‌شناس در سراسر گیتی، رشته کلام خود را با دردانه‌های آن زینت می‌بخشند. شعر فارسی با سابقه هزارساله‌‌اش از رهگذر قرن‌ها گذشته و پای به امروز کشانده است.

وی افزود: شعر معاصر که بر پایه کمال شعر مقدس کهن استوار شده، روی ریل جهانی‌‌شدن استوار شده است. راه‌یافتگان به وسعت شعر امروز در مقام سفیران دوستی آگاهانه صلح و صمیمیت و مصادیق مرتبط با آنها را می‌آفرینند.

رییس موسسه فرهنگی اکو تصریح کرد: تفکر متعهدانه و صلح‌جویانه نام‌آورانی که به صحنه پربار و باشکوه ادبیات ایران بزرگ فرهنگی گام گذاشته‌اند با به تصویر کشیدن رنج‌ها و مصایب انسان و توجه دادن بشر به مضامین بلند جنگ‌‌ستیزی، حق‌خواهی و عدالت‌جویی کلاف سردرگم حوادث را گشوده و نویدبخش زندگی آرمانی فرداهای پیش‌‌رو هستند.

وی افزود: به‌راستی راز محبوبیت شاعران امروز که ملک دل‌ها را ربوده‌اند و با تازه‌‌نگری برخاسته از روح و جان زنده و پویای خود به درک عمیق و حقیقی از زمانه‌‌شان دست ‌یافته‌اند در این است که از نفس حق ایشان، عطر خوش آشنایی و نوای دل‌انگیز شور و سرمستی به مشام می‌‌رسد، گویی عصاره هستی و درک واقعی از زندگی را با همه فرازوفرودهایش، با نوک قلم جمع می‌کنند و بر جان شیفتگان کلام موزون و دانایان راز می‌‌چکانند.

بختی با اشاره به ویژگی شعر شاعرانی پارسی گفت: حلاوت گفتار و کلام نغز شاعران فارسی‌‌گوی، مرزها را درنوردیده و زمینه مناسبی جهت ارتباط بیشتر و مؤثرتر میان فرهنگ‌ها و ملل گوناگون در دوره معاصر ایجاد کرده و امکان بهره‌مندی متقابل از تجارب یکدیگر را فراهم آورده است.

وی با بیان اینکه آثار ادبی جهان، مدیون ترجمه‌هایی‌‌ است که پژوهشگران علاقه‌مند به ادبیات شرق و غرب در دسترس گذاشته‌‌اند، تصریح کرد: ترجمه که به‌منزله تولد مجدد اثر ادبی‌‌ است، به‌عنوان یکی از راه‌های شناسایی و دسترسی ادبیات اثرپذیر به اثرگذار، در حقیقت بیشترین تاثیر را در آشنایی با فکر، اندیشه و تجربه‌های فرهنگی ملل دیگر داشته است.‌‌

بختی با بیان اینکه اهتمام گردآورنده و مترجم محترم کتاب «با تو آغاز می‌‌شوم» معرفی جریان‌های مهم و اثرگذار در شعر معاصر ایران بوده است، گفت: مترجم تلاش کرده که در حد امکان، تصویری روشن از شعر امروز فارسی به علاقه‌مندان فراسوی زبان ارایه کند.

شعر اهرم اشتراک فرهنگی ملت‌هاست

در این مراسم همچنین اشرف بروجردی، رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی در سخنانی با تاکید بر تاثیر شعر بر توسعه فرهنگی و اقتصادی جوامع عنوان کرد: توسعه اقتصادی بدون رشد فرهنگی امکان‌پذیر نیست و توسعه فرهنگی نیز با کمک شعر محقق می‌شود. شعر در اتصال و اشتراک‌یابی ملت‌ها مددرسان است. باوری است که در ذهن شاعران رشد می‌کند و با احساس عمیق وجودی و دانش امتزاج می‌یابد و ماندگار می‌شود.

بروجردی افزود: موسسه اکو سال 42 برای اولین بار توسط سه کشور ایران، پاکستان و ترکیه تاسیس شد و افت و خیزهایی یافت. در سال‌های ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی به محاق رفت تا اینکه سال 64 دوباره احیا شد و 10 کشورفارسی زبان به عضویت آن درآمدند.

وی تاکید کرد: موسسه فرهنگی اکو در راستای حفظ و معرفی اشتراکات فرهنگی کشورهای عضو تلاش می‌کند و اهتمام این موسسه به نشر و چاپ آثار باارزش و برپایی چنین مراسم رونمایی آغازگر حرکت‌های فرهنگی برای توسعه زبان فارسی است.

بروجردی عنوان کرد: ادامه و تداوم این مسیر به اهتمام و همکاری شاعران کشورمان نیاز دارد تا حرف خود را به گوش جامعه برسانند. آثار شاعران گویای فهم راستین آنها از واقعیت‌های جامعه و مشترکات ملت‌هاست. وقتی به گذشته نگاه می‌کنیم شاعران باارزش و بزرگ زیادی داریم که آثارشان به زبان‌های مختلف دنیا ترجمه شده از جمله مولانا که تاکنون به 70 زبان زنده اشعارش را بازگردانده‌اند.

وی افزود: با تامل در اشعار شاعران بزرگی چون سعدی، نظامی و رودکی درمی‌یابیم که شعر می‌تواند زبان مشترک ملت‌ها و اکثیر اندیشه بارور و بالنده باشد.

به گفته بروجردی، منحصر کردن توسعه به اقتصاد به بیراهه رفتن است و کسانی که دم از اقتصاد می‌زنند اگر با فرهنگ عجین نباشند راه کمال و توسعه را طی نمی‌کنند.

رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی تصریح کرد: آغاز و پایان زبان فارسی عشق است و شاعر معلم عشق و محبت است. با پشتوانه دانش، شعر و زبان و فرهنگ است که می‌توانیم در مسیر تکامل و توسعه قدم برداریم.

شعر فرصت هم‌صدایی و همراهی ملت‌هاست

همچنین فاطمه راکعی، شاعر و مدیرعامل انجمن شاعران ایران در سخنانی عنوان کرد: شعر سخنی است که از دل برمی‌آید و فارغ از مرز مکان و زمان و قومیت بر دل می‌نشیند. ما از اشعار شاعران بزرگ کشورهای دیگر لذت می‌بریم و ملل دیگر نیز از خواندن شعر شاعران گذشته و امروز ما به وجد می‌آیند و شعر بی‌واسطه مرزهای جغرافیایی را درمی‌نوردد و ملت‌ها را به یکدیگر پیوند می‌دهد.

راکعی افزود: شعر تبلور غم، شادی، عشق و دغدغه‌های روحی است و تنگناهای بیرونی را نمی‌پذیرد. شعر فرصتی برای بیان مشترکات از جمله مرگ، عدالت، صلح و جهان مطلوب زیستن، آرمان‌های انسانی و جامعه خشنود است و فرصتی برای همصدایی و همراهی محسوب می‌شود.

راه دشواری در پیش داریم

علیرضا قزوه، شاعر و مدیرعامل موسسه شاعران فارسی‌زبان نیز در این آیین با قدردانی از اهتمام ویژه موسسه اکو در چاپ و نشر آثار باارزش شاعران و نویسندگان ایرانی عنوان کرد: تاکنون تلاش‌های خوبی برای چاپ و نشر آثار شاعران فارسی‌زبان کشورهای دیگر از جمله تاجیکستان، هند، پاکستان و افغانستان انجام شده و این سلسله ادامه دارد. با اقدامات انجام شده و پایه‌گذاری نهادهای فرهنگی و ادبی در کشورهای دیگر علاقه جوانان به فارسی‌سرایی افزایش یافته از جمله راه‌اندازی انجمن بیدل در هندوستان باعث شده که فارسی‌سرایی در آن کشور افزایش یابد و از خلاصه شدن به دو شاعر کهنسال که یکی از آنها درگذشت، به ورود شاعران جوان مستعد به عرصه شعر فارسی منجر شود.

قزوه افزود: امروز با افتخار شاهدیم که آثار حافظ و مولانا را به زبان‌های مختلف ترجمه می‌کنند و ادبیات کودک و نوجوان که در کشورهایی از جمله هند سابقه چندانی نداشته با یاری محافل ادبی ایرانیان به چاپ و نشر رسیده و به‌زودی وارد کتاب‌های درسی آن کشور نیز می‌شود.

مدیرعامل موسسه شاعران فارسی‌زبان بر ضرورت تلاش بیشتر برای بازگرداندن زبان و ادبیات فارسی به دوران شکوفایی و اوج آن در کشورهای دیگر تاکید کرد و گفت: بر اساس تاکیدهای اخیر مقام معظم رهبری در روزگاری که زبان انگلیسی زبان علم است و تسلط دارد برای ارتقا و جهانی شدن زبان فارسی راه دشواری درپیش داریم و بدون علم و دانش و رساندن کشور به سطح دانش روزگار قرن چهارم و زمان سامانیان به نتیجه نمی‌رسیم.

وی افزود: ترجمه‌های باارزش کمک می‌کند که با علم و دانش و ادبیات کشورهای دیگرآشنا شویم و در راه ارتقای فرهنگ و زبان فارسی به توفیق برسیم.

ترجمه ادبی پلی از آیینه و نور میان اندیشه و فرهنگ ملت‌هاست

سعیده حسین‌جانی، مدیر بخش ترجمه حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی نیز در این مراسم با بیان اینکه ترجمه گفت‌گوی ملت‌هاست، عنوان کرد: هنر و ادبیات زبان مشترک کشورها و ترجمه نیز گفت‌وگوی ملت‌هاست. اگر ترجمه از جنس ادبیات باشد پلی که میان اندیشه و فرهنگ ملت‌ها می‌سازد از جنس نور و آیینه می‌شود.

حسین‌جانی افزود: شعر از جان و قلب شاعر برمی‌آید و اگر مترجم انتخاب خوبی نداشته باشد ترجمه موثری نخواهد داشت. مترجم «با تو آغاز می‌شوم» توانسته با برخورداری از غنای فرهنگی، احساسی و ادبی ارتباط خوبی را میان زبان مبدا و مقصد ایجاد کند و به توفیق برسد.

وی تصریح کرد: تاکنون در مرکز ترجمه حوزه هنری 100 عنوان کتاب به 13 زبان ترجمه و عرضه شده که با استقبال خوبی همراه بوده‌اند. از جمله کتاب «آنتولوژی شعر شاعران معاصر» در ارمنستان جایزه ادبی سال را دریافت کرد و در هندوستان نیز جایزه منطقه‌ای به آن رسید.

حسین‌جانی همچنین بر توجه خاص کشورهای دیگر به آثار بانوان ایرانی تاکید کرد و گفت: مترجم کتاب «با تو آغاز می‌شوم» خانم است و استقبال و توجه خاصی به کتاب‌های بانوان ایرانی می‌شود.

دشواری‌های خاص ترجمه‌ ادبی

نسترن نصرت‌زادگان مترجم کتاب نیز در این مراسم با تاکید بر اینکه زبان هویت یک ملت و مهمترین عنصر هویت‌بخش در تاریخ و تمدن محسوب می‌‌شود، گفت: ادبیات فارسی که هویت فارسی زبانان به آن گره خورده در فراسوی مرزها چهره‌ای شناخته شده و تاثیرگذار دارد که به واسطه ذات زبان است.

وی با بیان اینکه پویایی زبان و ادب فارسی مرهون مفاخر شعر و ادب است، افزود: آثار شاعران متقدم به بسیاری زبان‌های زنده دنیا ترجمه شده و در مجامع ادبی بین المللی کاملا شناخته شده‌اند ولی درباره شاعران معاصر غفلت شده است. شعر نو با نیما افق جدیدی را پیش روی شاعران گشود و بر تمام جریان ادبی تاثیر گذاشت. در عین حال کمتر در مجامع بین‌المللی از وی و سایر شاعران معاصر به گونه شایسته سخن به میان آمده و از آثارشان ترجمه‌ای درخور انجام شده است.

نصرت‌زادگان هدف کتاب «‌با تو آغاز می‌شوم» را ترجمه و معرفی هرچه بهتر آثار شاعران معاصر در آن سوی مرزها عنوان کرد و گفت: ترجمه تنها راه معرفی و راه‌یافتن به ادبیات جهانی است.

وی تصریح کرد: ترجمه ادبی بویژه ترجمه شعر یکی از دشوارترین گونه‌های ترجمه است چراکه شیوه بیان و سبک هر شاعر با شاعر دیگر بسیار تفاوت دارد و مترجم شعر باید سبک‌های نوشتاری شاعران مختلف را بشناسد، آرایه‌ها و صنایع ادبی و عروض و قافیه را به خوبی بشناسد و با رعایت امانت ترجمه کند.

در این آیین همچنین عبدالجبار کاکایی و مهدی مظفری ساوجی به شعرخوانی پرداختند و مراسم با رونمایی کتاب «با توآغاز می‌شوم» و اجرای موسیقی گروه کوبه‌ای کنج به پایان رسید.

کتاب «با تو آغاز می‌شوم» معرفی ۵۰ شاعر توانمند معاصر از نیما یوشیج، پدر شعر نو فارسی تاکنون و ترجمه یک یا چند قطعه از آثار آنهاست.