تخت فولاد اصفهان کجاست؟
در این مقاله قصد داریم درباره یکی از جالب ترین گورستان های جهان اسلام صحبت کنیم. گورستانی که مشاهیر بسیاری را در خود جای داده است و ارزش تاریخی و هنری بسزایی دارد. درباره بزرگان دفن شده در تخت فولاد مطالب بسیار است که ما در این متن به خلاصه ای از آنها خواهیم پرداخت.
به گزارش خبرگزاری برنا از اصفهان، تخت فولاد که بیانگر هویت تاریخی و مذهبی اصفهان است در خود آثار تاریخی اسلامی مانند حجاری، خطاطی، معماری و … را جای داده است. آنچنانکه باعث ایجاد فضایی معنوی شده است.
این مجموعه در بخش جنوب شرق اصفهان واقع شده که آرامگاه و مزار بسیاری از بزرگان را در خود دارد. می‌توان گفت علاوه بر گورستان بقیع در مدینه، گورستان وادی السلام در نجف، تخت فولاد اصفهان نیز در زمره مقدس ترین گورستان های جهان اسلام است.
تخت فولاد مساحتی برابر 75 هکتار دارد که از بخش شمالی به خیابان میر و از بخش جنوبی به خیابان سعادت آباد و دانشکده پرواز ( نیرو هوایی) منتهی می شود. همچنین در بخش شرقی خیابان سجاد اصفهان و در بخش غربی خیابان مصلی واقع شده است.
از دیگر نام هایی که برای تخت فولاد در طول زمان عنوان شده است می توان به لسان الارض و بابارکن الدین اشاره نمود. علت نامگذاری تخت فولاد وجود مزار بابا فولاد حلوایی یکی از عارفان و عالمان بزرگ است. ولی یک دلیل دیگر هم برای این نامگذاری شناخته شده است و آن وسعت این گورستان در گذشته تا پل خواجو ادامه داشته است.
اما در آن زمان ها به جای پل خواجو یک سری سنگ با فاصله موجود بوده اند که روی آنها تخته جهت عبور گذاشته بودند و گفته می شود که تخت فولاد در ابتدا نام تخته پل ها یا تخته پل لاد (لاد به معنای پل است) بوده که در طول زمان تغییر یافته است.
تاریخچه تخت فولاد
از آنجایی که مزاری منسوب شده به یوشع نبی در گورستان تخت فولاد در تکیه لسان الارض واقع شده است، گفته می شود که قدمت این تخت فولاد به دوران قبل از اسلام بازمی گردد. تا چند دهه اخیر حصاری دیوار گونه به دور تخت فولاد بوده است که طبق پژوهش های به دست آمده به سبک دیلمی ساخته شده بود.
در قرون 7 تا 10 هجری قمری این مکان برای عبادت و ریاضت بوده است که در نتیجه آن عارفانی همچون بابارکن الدین و بابافولاد رشد می کنند. اکنون آرامگاه بابارکن الدین همواره در جاییست که در گذشته عبادتگاه او بوده است.
تا عصر حکومت صفویان مردم عادت داشتند که اموات خود را در محله خودشان دفن کنند و از این رو تا آن زمان نمی توان تخت فولاد را قبرستان کلی شهر نام برد و دقیقا در دوره صفویان بود که به دلیل گسترش شهر تکیه های زیادی در تخت فولاد به وجود آمد و به بزرگترین گورستان اصفهان مبدل گردید.
دوره رونق بسیار تخت فولاد به زمان حکومت شاه عباس دوم بازمی گردد، آنچنانکه در آن مهمانسرا، تکیه ها و باغ هایی به وجود آمد. از کارهای جالب شاه عباس دوم، ایجاد دو یخچال بزرگ برای آب خنک دادن به زیارت کنندگان بوده است. با پایان صفویه و حمله افغان ها تخت فولاد تا حد بسیار زیادی آسیب دید و پس از آن تنها در دوره هایی از حکومت قاجاریان باز هم به آن رسیدگی شد.
در این محدوده یک مسجد و آب انبار به نام رکن الملک وجود دارد که به همت سلیمان خان رکن الملک نایب الحکومه اصفهان در زمان حاکمیت ظل السلطان (که در این دوره بناهای بسیاری آسیب دیدند) ساخته شده است.
در عصر حاضر خیابان فیض احداث شد و باغ های کنار آن زمین کشاورزی شدند و نکته اینجاست که به علت زیاد شدن جمعیت اصفهان و گسترش شهر نشینی، از حوالی سال 1335 به بعد زمین های کشاورزی و هر آنچه از باغ های دوره صفویه باقی مانده بود خراب و به جای آن محله های مسکونی ایجاد شدند.
آنچه که پس از آن اتفاق افتاد ایجاد مقبره های شخصی تا سال 1363 هجری شمسی بوده است، ولی از آن پس دیگر اجازه دفن اموات در این بخش داده نشد و در نتیجه در سال 1373 هجری شمسی تخت فولاد به عنوان یک اثر ملی ثبت گردید.
عرفا و عالمان دفن شده در تخت فولاد اصفهان
خاک تخت فولاد به یمن عالمانی که در آن دفن شده اند خاکی مقدس به شمار می آید و انسان ها در طول تاریخ به برکات آن بی توجه نبوده اند. از جمله عارفان و علمایی که در این مکان دفن شده اند می توان به بابارکن الدین، آقا جمال الدین خوانساری، بهاءالدین محمد اصفهانی معروف به فاضل هندی، محمد حسین عنقا ملقب به ملک الشعراء، حاج میرزا آقا امامی مینیاتوریست و بسیاری از افراد برجسته دیگر که هرکدام اهمیتی زیاد به این گورستان بخشیده اند.
تکیه های تخت فولاد و تقسیم بندی آنها
تکیه های تخت فولاد را به سه بخش تبدیل نموده اند که آنها را بر حسب نوع معماری شان می توان به شرح زیر بیان کرد:
• تکیه های دوره صفویه تا قاجار
• تکیه های دوره قاجار تا عصر حاضر
• گلستان شهدای اصفهان
قبرستان مصلی
یکی از برجسته ترین مکان های تخت فولاد بخش غربی آن است که گورستان مصلی می باشد. در این بخش یک بنا به نام مصلی اصفهان وجود دارد که مراسم های سیاسی، اجتماعی و نماز های جماعت در آن برگزار می شده است.
این بنا به عصر حکومت صفویان باز می گردد و در آن زمان نماز عید قربان و عید فطر را در آنجا برگزار می کردند و حتی تا عصر حاضر نیز نماز عید فطر در آن اقامه می شد. در عصر صفویه یک مسجد در این مکان واقع شده بود که در طی زمان آسیب دید و اما در دوره قاجار یک مسجد دیگر به جای آن ساختند آنچنانکه هنوز هم کتیبه هایی از آن دوره در مسجد وجود دارد.
تخت فولاد امروزه یکی از آثار تاریخی شهر اصفهان محسوب می شود که بزرگان زیادی در آن دفن شده اند. بزرگانی که هرکدام بسان زندگانی هستند که تاثیراتشان بر انسان ها قابل چشم پوشی نیست.
انتهای پیام
نظر شما
اخبار برگزیده
پرونده ویژه
تبلیغات متنی