مصرف گاز در آستانه انفجار/ پر مصرف‌ها کشور را به آتش کشیدند

به گزارش خبرنگار نفت خبرگزاری برنا، طبق برآوردها ایران حدود 800 تا 900 هزار متر مکعب روزانه گاز خام استخراج می‌کند و به همین سبب در رتبه سوم تولید گاز طبیعی در جهان قرار گرفته است. از طرفی در سراسر کشور مردم نیز با قیمتی مناسبی به گاز دسترسی دارند لذا این موضوع از یک افتخار ملی به یک معضل ملی تبدیل شده است. چراکه دسترسی راحت و عدم سرمایه‌گذاری مناسب در صنعت گاز کشور، منجر به ناترازی مصرف و تولید گاز در کشور شده است.

ناترازی مصرف گاز بلای جان کشور

به طوری که این موضوع با واکنش فریدون حسنوند رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی نیز روبرو شده و وی معتقد است:« ناترازی گاز، تعطیلی کارخانه‌ها را در تابستان و زمستان و به تبع آن تعطیلی کارخانجات، بیکاری پرسنل، عدم تولید، صادرات و ارزآوری را به دنبال دارد که این زنجیره‌ای از موضوعات امنیتی، سیاسی و اجتماعی خود را در ناترازی‌ها نشان می‌دهد پس باید در بحث جذب سرمایه‌گذاری، پتروشیمی‌ها را با درآمدهای آنها در سرمایه‌گذاری‌ها مشارکت دهیم و مجموعه پتروشیمی‌های کشور با قوانین، تعامل و الزامات قانونی ملزم به همکاری در سرمایه‌گذاری‌ها شوند.»

با این حال باید توجه داشت طبق گفته جواد اوجی وزیر نفت دولت سیزدهم، 70 درصد انرژی کشور از طریق گاز تامین می‌شود لذا در کنار عدم سرمایه گذاری مناسب در صنایع مربوطه، افزایش مصرف در مصارف خانگی نیز دیگر عوامل ناترازی گاز است.

چراکه که در پیک مصرف به دلیل گرمایش منازل و ساختمان‌های تجاری شاهد قطعی گاز صنایع عمده و نیروگاه‌های کشور هستیم. از این رو با بررسی داده‌ها به وضوح روشن است که 50 درصد از مصارف گاز طبیعی کشور در بخش خانگی مصرف می‌شود و هرساله نیز به این تعداد افزوده می‌شود.

لذا بررسی الگوی مصرف کنندگان خانگی نقش مهمی در سیاستگذاری کشور دارد. قبل از بررسی الگوی مصرف، باید به این نکته اشاره کرد که شرکت گاز، 5 دسته را برای مصرف کنندگان خانگی در نقاط مختلف کشور مشخص کرده است که به هریک از آن دسته‌ها اقلیم می‌گوید و اقلیم یک سردترین نقطه و اقلیم پنج، گرم‌ترین نقطه می‌باشد.  میزان مصرف و توزیع گاز طبیعی در میان اقلیم‌های کشور، در نمودار زیر بررسی شده است.

 نمودار 1: سهم هریک از اقلیم ها از کل مصارف گاز خانگی در ماه های دی و بهمن 1399

نمودار 2: توزیع مشترکین گاز خانگی در هریک از اقلیم های 5 گانه در ماه های دی و بهمن 1399

علاوه بر دسته بندی اقلیمی، نوع دیگری از دسته‌بندی به نام دسته بندی، پلکانی نیز مصرف‌کنندگان را طبقه‌بندی می‌کند. این دسته‌بندی به گونه‌ای است که از 12 پله تشکیل شده و برای هر یک از اقلیم‌ها اندازه پله اول با توجه به شرایط آب هوایی متفاوت است. از طرفی به ازای هر 100 متر مکعب افزایش مصرف، یک پله، به پله قبلی اضافه می‌شود و در نهایت هر چه مصرف از پله یازدهم بیشتر شود، مصرف کننده جزو پله دوازدهم قرار می‌گیرد و صورت حساب مصرف کننده براساس آن پله محاسبه می‌شود.

پرمصرف‌ها جزو اقشار مرفه هستند

با بررسی نمودارهای بالا که مربوط به دی و بهمن 99 می‌باشد می‌توان دریافت کرد که عمده مصرف کنندگان گاز کشور در اقلیم سه قراردارند. از جمله مهم‌ترین شهرهای اقلیم 3 نیز شهر تهران می‌باشد. همچنین طبق گزارش وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تحت " بررسی الگوی رفاهی مصرف گاز طبیعی در مشترکین خانگی" بیان می‌دارد: توزیع مشترکین نشان می‌دهد که در اقلیم‌های اصلی سرد و پرجمعیت کشور، بین ۶۰ تا ۶۳ درصد مشترکین در پله ۱ تا ۳ قرار می‌گیرند.

در این گزارش آمده است: همچنین دراین اقلیم‌ها بین ۸۸ تا ۸۹ درصد از مشترکین در پله‌های 1 تا 5 قرار دارند. این در حالی است که در پله‌های 8 تا 12، صرفاً 5/ 2 تا 5/ 3 درصد از مشترکین قرار گرفته‌اند. به بیان دقیق‌تر، پرمصرف‌ترین مشترکین گاز خانگی، که مشترکین حاضر در پله‌های 8 تا 12 هستند، اقلیت مطلقی در حدود 3 درصد از مردم هستند.

لذا بررسی اقلیم‌های 4 و 5 نیز نشان‌دهنده آن است که کمتر از 1 درصد از مشترکین در پله‌های 8 تا 12 قرار گرفته‌اند و عمده مشترکین در پله‌های 1 تا 3 قرار دارند. مجموع اقلیم‌ها را می‌توان در داده‌های به‌دست آمده برای کل کشور مشاهده کرد.

بدین ترتیب در کل کشور، بیش از 63 درصد از مشترکین گاز خانگی در پله‌های 1 تا 3 قرار داشته و کمتر از 3 درصد از مشترکین مصرفی در پله‌های 8 تا 12 را رقم زده‌اند. بدین ترتیب پرمصرف ترین‌ مشترکین، اقلیت مطلقی برابر با 77 / 2 درصد از کل مشترکین یا 725 هزار مشترک در سرتاسر کشور هستند.

جدول 2: خلاصه توزیع مشترکین در پله های مصرف به تفکیک اقلیم بر مبنای مصرف دی و بهمن 1399 )کل مشترکین گاز خانگی در کشور(26/3 میلیون مشترک)

پس از بررسی بالا به سراغ ارتباط رفاه با سطح مصرف انرژی در کشور می‌رویم و با استخراج داده‌های مربوطه برای نمونه آماری شهر تهران به این نتیجه خواهیم رسید که مناطق یک تا سه که به عنوان گرانترین مناطق کشور محسوب می‌شوند، نقش به سزایی را در مصرف گاز دارند به طوری که نزدیک به 67 درصد پرمصرف‌ها (پله‌های 8 تا 12) در متاطق یک، دو و سه تهران سکنا گزیده‌اند.

جدول 3: توزیع مشترکین پرمصرف پله‌های 8 تا 12 تهرانی در مناطق 22 گانه تهران، بر مبنای مصرف دی و بهمن ۱۳۹۹

بنابراین طبق تحلیل داده‌های بالا به این نتیجه می‌توان رسید که عمده پر مصرف‌های کشور که در پله‌های یک تا سه قرار می‌گیرند و 3 درصد جامعه را تشکیل می‌دهند و جزو اقشار مرفه جامعه نیز محسوب می‌شوند. 

یکی از فعالیت‌هایی که سیاست گذاران باید در نظر بگیرند، اعمال سیاست‌های قیمتی است به طوری محمدعلی خطیبی کارشناس انرژی معتقد است که اعمال سیاست‌های قیمتی برای پرمصرف‌ها که عمدتاً از طبقات مرفه و ثروتمند جامعه هستند، می‌تواند به مدیریت مصرف گاز طبیعی کمک کند. در حال حاضر صنعت قربانی اصلی مصرف خارج از الگو مشترکان پرمصرف است.

وی در این‌باره گفت: در روش تعرفه‌گذاری پلکانی، هر چقدر مصرف بالاتر رود، هزینه آن با ضرایب بالاتری محاسبه می‌شود. در این روش، پرمصرف‌ها هزینه بیشتری می‌پردازند و در نتیجه عدالت بیشتری اعمال می‌شود. در تعرفه گذاری‌ها باید دقت لازم به عمل آید که الگوی مصرف پایین‌تر از حداقل مصرف یک خانوار نباشد.

علیرضا پاک فطرت نماینده مجلس نیز با اشاره به مشکل ناترازی گاز در کشور افزود: در حال حاضر صنعت کشور از مشکل ناترازی گاز متضرر می‌شود و باید مدیریت مصرف در بخش خانگی کلید بخورد. تعرفه گذاری پلکانی پرمصرف‌ها تأثیر بسیار مهم و مثبتی در مدیریت مصرف به خصوص کاهش مصرف مشترکان پرمصرف خواهد داشت.

بنابراین باید به این نکته توجه کرد که در سال‌های آینده کشور با مشکل ناترازی گاز دست و چنجه نرم خواهد کرد از طرفی بررسی‌ها نشان می‌دهد که عمده پرمصرف‌های کشور، قشر مرفه هستند لذا یکی از سیاست‌های مورد انتظار، حذف یارانه‌ی پر مصرف‌ها بوده که می‌توان امیدوار بود قدمی مثبت در جهت کاهش مصرف انرژی برداشته شود.

انتهای پیام/