تله صادرات انرژی مجازی در کشور واقعی است/ راهکار عبور از بحران خام‌فروشی و تله انرژی مجازی چیست؟

به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی خبرگزاری برنا، متاسفانه شواهد موجود نشان می دهد که ما در کشورمان درگیر صادرات تولیدات با ارزش افزوده پایین و خام و نیمه خام فروشی هستیم. همچنین در تله صادرات انرژی مجازی گیر افتاده ایم. به این معنا که رقابت پذیری محصولات صادراتی کشور به دلیل ارزش محصول تولیدی نیست بلکه به دلیل انرژی ارزانی است که به وسیله آن، محصول صادراتی تولید و صادرات می شود.

متاسفانه شواهد نشان می دهد، تولیدات صنعتی ایران بیشتر از اینکه بابت ارزش ذاتی کالای صادراتی قابلیت رقابت داشته باشند، به دلیل صادرات انرژی مجازی به کار گرفته شده در تولید آن محصول، مورد استقبال قرار گرفته اند و کشورمان به بزرگترین صادرکننده انرژی مجازی دنیا تبدیل شده است.

آمار بالای صادرات متانول و ورق های فولادی به عنوان محصولات با ارزش افزوده پایین، حجم بالای مالیات خام و نیمه خام فروشی طی سال جاری و تفاوت چشمگیر ارزش محصولات صادراتی و وارداتی کشور به خوبی نشان می دهند که وضعیت صنایع کشور مساعد نیست.

این واقعیات لزوم چاره اندیشی برای برون رفت از شرایط فعلی را مطرح می کند. یکی از مهم ترین راهکارها ورود فناوری به صنایع است که باید با جدیت دنبال شود. اصلاح روند اعطای یارانه انرژی به صنایع نیز می تواند راهکار دیگری باشد.

سهراب دل انگیزان استاد اقتصاد دانشگاه در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری برنا درباره گیر افتادن کشور در تله صادرات انرژی مجازی اظهار داشت: نکته مهم این است که ما نباید بازارهای فعلی خود را از دست بدهیم، بلکه اگر قرار است اصلاحی انجام دهیم باید در راستای توسعه زنجیره ارزش محصولات باشد. موادی که ما به صورت خام صادر می کنیم، قابلیت تبدیل شدن به محصولات دیگر را دارند. مشکل اینجاست که ما به سمت توسعه زنجیره ارزش این محصولات نرفته ایم. رقبای تجاری ما در حال تولید محصولات نهایی بیشتر و فروش آن ها هستند، در حالی که ما از این موضوع غفلت کرده ایم.

وی افزود: اگر قصد افزایش ارزآوری برای کشور از طریق گسترش فرآیندهای صنعتی داریم باید روی محصولات مازاد مواد خامی که در دسترس داریم، کار کنیم؛ ما نباید طوری عمل کنیم که ارزآوری محصولات فعلی از دست برود. بلکه باید ضمن حفظ بازارهای موجود به توسعه ی زنجیره ارزش محصولات بپردازیم. 

این کارشناس اقتصاد در ادامه گفت: توسعه زنجیره ارزش صنایع نیاز به سیاست گذاری های دقیق دارد. به طور مثال، مدیرکل حوزه پتروشیمی این وزارت صنعت، معدن و تجارت باید یک شاخه خاص پتروشیمی را از ابتدای زنجیره که ماده خام است تا محصولات نهایی در نظر بگیرد و برنامه سرمایه گذاری خود را روی تک زنجیره ها هدفمند کند. نباید سرمایه گذارها به صورت غیرهدفمند و دل به خواهی هر جایی که می خواهند سرمایه گذاری کنند و به هر سمت و سویی بروند.

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه باید سرمایه گذاری ها با هدایت وزارتخانه باشد تصریح کرد: به منظور رهایی از تله صادرات انرژی مجازی که الان درگیر آن هستیم باید یک برنامه توسعه صنعتی دقیق طراحی کنیم، زنجیره های مختلف قابل توسعه در حوزه های مختلف را در نظر بگیریم، محصولات قابل تولید این زنجیره ها را شناسایی شود، مطالعات کامل در مورد زنجیره صورت بگیرد، مجوزهای لازم از قبل صادر شود و زیرساخت های لازم به وجود بیاید. در این شرایط که کانال های رونق و توسعه شکل گرفته، مطالعات پایه انجام شده و دانش اولیه وارد کشور شده است، سمینارها، جلسات و بحث های کارشناسی مفصل صورت گرفته، زمینه برای توسعه زنجیره ارزش فراهم می شود. در این شرایط، وقتی سرمایه گذار برای سرمایه گذاری اعلام آمادگی می کند، تمامی بخش ها آمادگی لازم را برای این موضوع دارند. 

وی در ادامه گفت: اینکه گفته می شود ما در حال صادرات انرژی مجازی هستیم، حرف درستی است. ما انرژی را با قیمت پایین در اختیار صنایع مختلف از جمله پتروشیمی ها قرار می دهیم و آن ها با استفاده از این مواد اولیه ارزان به تولید می پردازند و محصولاتشان را صادر می کنند. برای حل این مشکل نمی توانیم به یک باره به واقعی سازی قیمت ها بپردازیم و تعطیلی صنایع را به وجود بیاوریم. این اقدام مشکلات شدیدی برای اقتصاد کشور به دنبال خواهد داشت.

دل انگیزان اظهار داشت: باید به دنبال راه حلی باشیم تا به صورت منطقی ضمن به هم نریختن اقتصاد کشور به حل و فصل موضوع بپردازیم. اگر قرار باشد اصلاحی صورت بگیرد باید در کلیت اقتصاد این اصلاح رخ دهد. نباید سیاست غلط سال 139 را که هدفمندی فقط در بازار انرژی اتفاق افتاد را دوباره تکرار کنیم. اعمال سیاست در تک بازارها غلط است و باید اصلاحات در کل اقتصاد صورت بگیرد. در قالب یک برنامه ی جامع با حرکت پله ای و بر اساس یک چارچوب مویرگی که تمام ابعاد اقتصاد را در برمی گیرد باید به اصلاح اعطای یارانه ها به صنایع پرداخت. 

وی ادامه داد: هدفمندی اعطای یارانه ها به صنایع به منظور رفع مشکل صادرات انرژی مجازی راهکار خوبی است. اما باید با شرایط خاصی انجام شود. حتماً باید در قالب یک برنامه چند ساله و حداقل 10 ساله این کار انجام شود. هر سال 10 درصد به قیمت انرژی و خوراک مورد نیاز صنایع اضافه شود. این اقدام باید در قالب برنامه استراتژیک کشور صورت بگیرد و اجرای آن وابسته به دوران ریاست جمهوری خاصی نباشد. با چنین برنامه جامع و پله ای می توانیم به بهبود وضعیت صادرات انرژی مجازی کشور امید داشته باشیم. 

دل انگیزان تأکید کرد: متاسفانه تجارت غیرنفتی ما درگیر انرژی مجازی است و شاهد فروش انرژی مجازی به جای محصولات با ارزش افزوده بالا هستیم که نمونه آن صادرات متانول است که به واسطه یارانه و رانت خوراک ارزان صورت می گیرد. برای خروج از تله انرژی مجازی ورود فناوری به صنایع می تواند زمینه ساز توسعه زنجیره ارزش محصولات باشد. با اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه نیز منابع مالی مورد نیاز این ورود فناوری را تسهیل کنیم. امضاهای طلایی را لغو کند و موانع پیش روی کارآفرینان را بردارد. در این ارتباط باید از اقدامات صوری پرهیز کنیم و به سمت اعمال اقدامات عملگرایانه و واقعی به منظور حمایت از تولیدکنندگام گام برداریم. 

این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: نوسازی تجهیزات پالایشگاهی فراسرزمینی که توسط متخصصان داخلی و با تکیه بر توان بومی انجام می شود، اقدامی عالی است و می تواند زمینه ساز گسترش روابط ما با دیگر کشورها باشد. از طرف دیگر، این اقدام به کاهش محدودیت های کشورمان در صادرات نفت منجر می شود. از طریق این پالایشگاه های فراسرزمینی به تولید بنزین می پردازیم و از مزیت های آن بهره می بریم. همچنین این اقدام می تواند به ارتباط ما با دیگران و انتقال تکنولوژی به داخل منجر شود. 

 انتهای پیام/