زندگی با آیه ها (۱۴) / انسان کم ظرفیت است و پندار بی‌نیازی او را مست می‌کند

به گزارش برنا ، چهاردهمین قسمت آیه ۱۴ سوره علق است که خداوند می‌فرمایند: «أَلَمْ یَعْلَمْ بِأَنَّ اللَّهَ یَرَی آیا او ندانست که خداوند (همه اعمالش را) می‌بیند؟»

در این آیه نکاتی دارد که از آن چنین استخراج می‌شود:

اگر انسان ظرفیّت نداشته باشد، یا ثروت او را مغرور می‌کند، چنانکه قارون می‌گفت: «إِنَّما أُوتِیتُهُ عَلی عِلْمٍ عِنْدِی» یا قدرت او را مغرور می‌کند، چنانکه فرعون می‌گفت: «أَ لَیْسَ لِی مُلْکُ مِصْرَ» یا علم او را مغرور می‌کند. چنانکه بلعم باعورا به آن گرفتار شد. «آتَیْناهُ آیاتِنا فَانْسَلَخَ مِنْها» ولی اگر ظرفیّت باشد، حتی هر سه در یک نفر جمع می‌شود مثل حضرت یوسف و سلیمان ولی مغرور نمی‌شود، چون همه را از خداوند می‌داند نه خود. چنانکه حضرت سلیمان گفت: «هذا مِنْ فَضْلِ رَبِّی» و حضرت یوسف گفت: «رَبِّ قَدْ آتَیْتَنِی مِنَ الْمُلْکِ وَ عَلَّمْتَنِی مِنْ تَأْوِیلِ الْأَحادِیثِ» آری خطر آنجاست که انسان به خود بنگرد نه خدا.«أَنْ رَآهُ اسْتَغْنی‌».

طغیانگر نه خدا را بنده است، نه دستورات الهی را به رسمیّت می‌شناسد، نه استدلال می‌پذیرد و نه به ندای وجدان و ناله مظلومان گوش می‌دهد.مراد از عبدی که نماز می‌خواند «عَبْداً إِذا صَلَّی» چنانکه از آیات آخر سوره بر می‌آید، رسول خداست، چون در آن آیات، آن حضرت را از اطاعت آن شخص نهی نموده است و او را به سجده و قرب دعوت می‌کند. از آنجا که این آیات، اولین آیاتی است که بر پیامبر نازل شده، پس آن حضرت قبل از رسیدن به مقام رسالت، نماز می‌خوانده است.

* انسان ناسپاس است. ما او را آفریدیم و هر چه نمی‌دانست به او آموختیم. امّا او در برابر پروردگارش طغیان می‌کند. کَلَّا إِنَّ الْإِنْسانَ لَیَطْغی‌

* انسان به خاطر آنکه به غلط خود را بی‌نیاز می‌پندارد دست به طغیان می‌زند. لَیَطْغی أَنْ رَآهُ اسْتَغْنی‌

*بازداشتن از نماز، روشن‌ترین نوع منکرات است. یَنْهی عَبْداً إِذا صَلَّی

* حتی اگر احتمال حقانیّت دهند نباید اینگونه با پیامبر برخورد کنند. «إِنْ کانَ عَلَی الْهُدی‌

*انسان کم ظرفیّت است و پندار بی‌نیازی او را مست می‌کند. لَیَطْغی أَنْ رَآهُ اسْتَغْنی

* علم به تنهایی کافی نیست. با اینکه به انسان علم دادیم امّا طغیان می‌کند. «عَلَّمَ الْإِنْسانَ ما لَمْ یَعْلَمْ‌- إِنَّ الْإِنْسانَ لَیَطْغی‌

* غنی بودن کمال است، ولی خود را غنی دیدن زمینه لغزشهاست. رَآهُ اسْتَغْنی

* ایمان به معاد مانع طغیان است. إِنَّ إِلی رَبِّکَ الرُّجْعی‌

*هر چه داریم می‌گذاریم و می‌رویم خود را بی نیاز نپنداریم. إِنَّ إِلی رَبِّکَ الرُّجْعی‌

*انسان و هستی هدفدار و به سوی خداست. إِنَّ إِلی رَبِّکَ الرُّجْعی‌

*طاغوتیان مخالف نمازند. «لَیَطْغی‌- یَنْهی عَبْداً إِذا صَلَّی» (رفتار ناروا زمانی مورد سرزنش قرار می‌گیرد که دوام داشته باشد.)