گسترش هوش‌ مصنوعی در جهان؛ گامی روبه جلو یا بستری برای محدودیت آزادی بیان؟

اخیرا، عرصه هوش مصنوعی شاهد تحولات شگرفی بوده است که نشان‌دهنده عبور از مرحله صرفاً مصرف‌کننده بودن به سوی تولید علم و فناوری توسط کشور‌های مختلف است. برخی از کشور‌ها به‌ویژه چین در حال تبدیل شدن به بازیگران اصلی در عرصه توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی هستند، در حالی که پیش‌ از این آن‌ها در نقش مصرف‌کنندگان این فناوری‌ها قرار داشتند. این تحولات نه تنها بر رقابت‌های بین‌المللی تأثیر گذاشته، بلکه چالش‌های جدیدی را در زمینه‌های اخلاقی، سیاسی و اجتماعی نیز ایجاد کرده است.

تحولات اخیر در صنعت هوش مصنوعی از سوی بازیگران چینی نظیر علی‌بابا و دیپ‌سیک نشان می‌دهد که کشور‌های مختلف به خصوص در شرق آسیا، دیگر تنها مصرف‌کننده مدل‌های هوش مصنوعی غربی نیستند، بلکه خود در حال توسعه مدل‌های پیشرفته‌ای هستند که قادر به رقابت با نمونه‌های موجود در سطح جهانی می‌باشند.

مدل‌های هوش مصنوعی مانند Qwen ۲.۵-Max از علی‌بابا و DeepSeek V۳ از دیپ‌سیک، نشان‌دهنده توانمندی چین در تولید فناوری‌های هوش مصنوعی است که قادر به رقابت با مدل‌های قدرتمند غربی همچون GPT-۴ و Llama ۳.۱-۴۰B است.

در این راستا مهدی‌رضا برنا، کارشناس هوش مصنوعی در گفت‌و‌گو با خبرنگار فناوری برنا در این خصوص گفت: در واقع تغییرات اخیر در دنیای هوش مصنوعی، علاوه بر اینکه باعث توسعه این فناوری در کشورهای مختلف شده، به نوعی باعث تقویت رقابت بین کشورها و شرکت‌ها هم شده است، پیش از این هوش مصنوعی‌های بزرگ به دلیل نیاز به پردازنده‌های پیشرفته و سرمایه‌گذاری‌های کلان، در دسترس شرکت‌های بزرگ و کشورهای خاصی مثل آمریکا قرار داشت. این مدل‌ها معمولاً از داده‌های خاص و الگوریتم‌هایی استفاده می‌کردند که بر اساس ارزش‌ها و قوانین آن کشورها شکل گرفته بود.

وی در ادامه گفت: اما با ورود مدل‌هایی مثل دیپ‌سیک که به راحتی قابل دسترس هستند و هزینه‌های بسیار پایین‌تری دارند، شرایط تغییر کرد. این تغییر به کشورهای کوچک‌تر و حتی شرکت‌های فناوری در کشورهای مختلف این امکان را می‌دهد که مدل‌های هوش مصنوعی خود را با هزینه‌ای کمتر و بدون نیاز به سخت‌افزارهای بسیار پیشرفته راه‌اندازی کنند. این تغییرات هم از لحاظ فنی و هم اقتصادی تحولی بزرگ محسوب می‌شود.

این کارشناس هوش مصنوعی عنوان کرد: این کارشناس هوش مصنوعی همچنین افزود: اما یکی از چالش‌های مهم اینجا، بحث سانسور و جهت‌دهی به محتواهاست. هر کشوری که هوش مصنوعی مخصوص به خود را داشته باشد، می‌تواند طبق ارزش‌ها و نیازهای خاص خودش، داده‌ها و محتواها را مدیریت کند. برای مثال، هوش مصنوعی‌های آمریکایی ممکن است اطلاعات خاصی را بر اساس منافع کشور خود سانسور کنند، در حالی که مدل‌های هوش مصنوعی که توسط چین یا کشورهای دیگر ساخته می‌شوند، احتمالاً ارزش‌ها و دیدگاه‌های متفاوتی دارند. این مسئله می‌تواند به محدود شدن دسترسی آزاد به اطلاعات و آزادی بیان منجر شود.

از سوی دیگر، این تغییرات همچنین می‌توانند منجر به افزایش تنوع در بازار شوند و قیمت‌ها را کاهش دهند. رقابت بیشتر باعث می‌شود که شرکت‌ها و کشورهای بیشتری بتوانند مدل‌های خود را توسعه دهند و به مصرف‌کنندگان این امکان را بدهند که از سیستم‌هایی استفاده کنند که بیشتر با نیازهای خاص خودشان مطابقت دارد. اما در نهایت، سوال مهم اینجاست که آیا این مدل‌ها در نهایت می‌توانند از آزادی بیان محافظت کنند یا اینکه خود به ابزاری برای محدود کردن آن تبدیل خواهند شد؟ این یک بحث بسیار پیچیده و گسترده است که در آینده بیشتر به آن پرداخته خواهد شد.

تغییرات مذکور نشان می‌دهند که دنیای هوش مصنوعی به سمتی می‌رود که کشورها و شرکت‌ها به طور مستقل‌تری می‌توانند به توسعه و استفاده از این فناوری بپردازند، اما این مسئله همچنان با چالش‌های حقوقی و اخلاقی زیادی همراه است.

این تغییرات به‌ویژه در حوزه‌های اقتصادی و فناوری می‌تواند تأثیرات چشم‌گیری بر آینده صنعت هوش مصنوعی بگذارد. برخلاف گذشته که بیشتر توجه به مدل‌های وارداتی و آماده بود، اکنون کشور‌ها در تلاشند تا از مسیر تولید و تحقیق پیشرفت کنند و خود را به عنوان بازیگران اصلی این حوزه مطرح کنند. تحقیقات دانشگاهی و پروژه‌های تحقیقاتی مانند Tiny Zero که توسط محققان دانشگاه کالیفرنیا، با هزینه‌ای بسیار کمتر از مدل‌های بزرگ صنعتی بازسازی شد، نمونه‌ای از این تحولات است. این پروژه‌ها نشان می‌دهند که دسترسی به فناوری‌های پیشرفته هوش مصنوعی به هزینه‌های کلان و ابررایانه‌های گران‌قیمت وابسته نیست و می‌توان با هزینه‌های محدودتر و استفاده از روش‌های نوآورانه مانند یادگیری تقویتی به مدل‌هایی با توانمندی بالا رسید.

یکی از مسائلی که در این تحولات مطرح است، سانسور و کنترل اطلاعات است. با توسعه مدل‌های هوش مصنوعی توسط کشور‌های مختلف، این فناوری به ابزاری برای کنترل اطلاعات و روایت‌سازی دولتی تبدیل شده است. به‌ویژه در کشور‌های نظیر چین، مدل‌های هوش مصنوعی تحت نظارت شدید دولت‌ها قرار دارند و برای جلوگیری از انتشار اطلاعات حساس و منفی درباره دولت و حاکمیت، داده‌ها به‌طور سیستماتیک سانسور می‌شوند. ب

به عنوان نمونه، مدل‌های هوش مصنوعی چینی قادر به پردازش داده‌ها و نمایش رویداد‌های سیاسی و اجتماعی کشور به‌نحوی هستند که تمامی اطلاعات مربوط به مسائل حساس، مانند حقوق بشر، اعتراضات داخلی و نارضایتی‌های عمومی، از آنها حذف می‌شود.

این روند ممکن است به ایجاد تصویری تحریف‌شده از واقعیت در جامعه و دنیای خارجی منجر شود. در حالی که هوش مصنوعی به‌عنوان ابزاری برای پردازش داده‌ها و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات به‌کار می‌رود، امکان سانسور اطلاعات حساس می‌تواند قدرت دولت‌ها را در مدیریت روایت‌های عمومی افزایش دهد.

در این راستا، مدل‌های هوش مصنوعی که برای تولید و توزیع اطلاعات طراحی می‌شوند، ممکن است به ابزار‌هایی برای بازسازی تاریخ و واقعیت‌ها تبدیل شوند که در آنها فقط اطلاعات مطابق با روایت‌های رسمی و ایدئولوژیک به نمایش درمی‌آید.

توسعه و به‌کارگیری هوش مصنوعی به‌ویژه در کشور‌های غیردموکراتیک می‌تواند خطرات جدی را از نظر آزادی‌های مدنی، دموکراسی و شفافیت به همراه داشته باشد. اگر کشور‌های مختلف به‌ویژه دولت‌های اقتدارگرا از این فناوری‌ها برای سانسور و تحریف اطلاعات استفاده کنند، ممکن است جوامع خود را از آگاهی دقیق و شفاف درباره مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی محروم کنند. این چالش‌ها می‌تواند تهدیدی جدی برای حقوق بشر و آزادی‌های فردی باشد، زیرا شهروندان ممکن است از دسترسی به اطلاعات دقیق و صحیح محروم شوند.

در حالی که بسیاری از کشور‌های پیشرفته، از جمله آمریکا، ممکن است به دلیل تکیه بر فناوری‌های وارداتی و بومی خود، مدل‌های هوش مصنوعی را با درجه‌ای از آزادی اطلاعات توسعه دهند، در کشور‌های با سیستم‌های سیاسی بسته‌تر، ممکن است این فناوری‌ها به ابزاری برای سرکوب و کنترل بدل شوند. تاینی زیرو، نمونه‌ای از پروژه‌های منبع‌باز است که به‌طور کامل از محدودیت‌های سیاسی آزاد است و می‌تواند مدل‌های هوش مصنوعی را در دسترس جوامع مختلف قرار دهد. اینگونه پروژه‌ها نشان می‌دهند که فناوری‌های پیشرفته می‌توانند نه تنها برای تولید علم، بلکه برای ایجاد شفافیت و دسترسی به اطلاعات عمومی نیز استفاده شوند.

هوش مصنوعی به‌عنوان یکی از فناوری‌های برتر در حال توسعه در سطح جهانی، با پتانسیل‌های فراوان خود می‌تواند به ابزاری برای پیشرفت علمی و فناوری تبدیل شود. 

کشور‌ها باید در حالی که در تلاش برای تولید و توسعه مدل‌های هوش مصنوعی خود هستند، اصول شفافیت، آزادی اطلاعات و حقوق بشر را در نظر بگیرند و از این فناوری‌ها به‌طور مسئولانه استفاده کنند. دنیای هوش مصنوعی نیازمند مقرراتی است که هم پیشرفت‌های فناورانه را تسهیل کند و هم تضمین‌کننده دسترسی آزاد و شفاف به اطلاعات باشد.

انتهای پیام/