رکورد شکنی گینسی ایرانیان در آستانه ولنتاین

حمید رضا خالدی: ولنتاین یا روز عشاق، روزی است که از قرن‌ها پیش در بسیاری از کشور‌های جهان به‌عنوان روز ابراز عشق بین زوج‌ها، جشن گرفته می‌شود. روزی که در تقویم میلادی، روز چهاردهم فوریه را به نامش سند زده‌اند. بهانه‌ای که زوج‌ها و دوستان  به روش‌های مختلف عشق خود را به یکدیگر ابراز می‌کنند که رایج‌ترین آنها، هدیه‌هایی است که به یکدیگر می‌دهند. از گل، شکلات، جواهرات و عروسک و طلا  گرفته تا هدایای عجیبی که این روز‌ها در بین هموطنان ما به شکل عجیبی مد شده است. در حقیقت اگرچه ولنتاین ریشه در فرهنگ غربی دارد، ولی در سال‌های اخیر مانند بسیاری دیگر از رسوم وارداتی، در ایران طرفداران زیادی پیدا کرده و می‌رود تا به یکی از تجملی‌ترین سنت‌ها بدل شود.

یک عمر سابقه

درباره تاریخچه و سرآغاز ولنتاین - روز عشاق - روایات گوناگونی وجود دارد تا جایی که ولنتاین با افسانه‌ها درآمیخته است. براساس یکی از این افسانه ها،  «لوپوس» (یا لوپرکوس) خدایی کهن و باستانی بود که مردمان روم باور داشتند در روزگاران قدیم آنها را از حمله گرگ‌های وحشی نجات داده است و به همین مناسبت تا پیش از قرون وسطی، هر سال بین ۱۳ تا ۱۵ فوریه جشن «لوپرکالیا» را در بزرگداشت این خدا برگزار می‌کردند. در واقع «لوپرکالیا» آیینی در بزرگداشت پاکیزگی و دور کردن ارواح پلید و گستردن سلامت و باروری بود. در این جشن مردمان از لوپرکوس به خاطر پاسداری از چوپان‌ها و گله‌ها از گزند گرگ‌ها سپاسگزاری می‌کردند. در این جشنواره٬ رومیان یک سگ و دو بز نر را قربانی کرده و از پوست آنها تازیانه می‌ساختند. بز نمادی از باروری و زایایی در فرهنگ رومی بود. مردان با این شلاق‌ها به میان شهر رفته و به هر کسی که می‌رسیدند ضربه‌ای با شلاق به او می‌زدند. دختران داوطلبانه برای شلاق خوردن صف می‌کشیدند، زیرا اعتقاد داشتند که تازیانه‌های ساخته شده از پوست بز باروری به ارمغان می‌آورد. همچنین در طول این جشن دختران و زنان بر روی تکه کاغذ یا پوستی٬ نام خود یا نامه‌های عاشقانه می‌نوشتند و درون گلدان‌هایی می‌انداختند مردان نیز هر کدام یکی از این نام‌ها را از درون گلدان بیرون کشیده و به دنبال دختر نویسنده نامه می‌رفتند؛ که گاهی به عشق و ازدواج می‌انجامید. ولی زمان پادشاهی کلادیوس دوم روم، وی ازدواج را برای سربازان خود ممنوع کرد، زیرا باور داشت که سربازان متأهل تمایل دارند در کنار خانه و خانواده خویش باشند و از جنگ و دلاوری دوری می‌کنند. اما «ولنتاین»، که کشیشی مسیحی بود، دستور امپراتور را زیر پا گذاشت و عاشقان جوان را پنهانی به عقد یکدیگر درمی‌آورد. این کار او باعث شد که توسط گارد امپراتور دستگیر و زندانی و سرانجام در روز ۱۴ فوریه گردن زده شود. شاید بخاطر اینکه قصد داشت در روز بعد که جشن لوپرکالیا برگزار می‌شد تعداد زیادی از دلداران را به عقد هم در بیاورد! به همین دلیل مدتی پس از کشته‌شدن ولنتاین، کلیسا که به قدرت رسیده بود، ولنتاین را شهید مقدس نامید و آیین ولنتاین را با مفهوم و آیین‌های دوره پیش مسیحی لوپرکالیا یک روز جلو انداخت، و این روز را «سن ولنتاین» نامید

ولنتاین ایرانی‌ها

در ایران هم توسعه امکانات ارتباطی و شکل‌گیری فرهنگ جهانی، باعث شده تا دیگر ولنتاین، برای هموطنان کشورمان رسمی بیگانه و ناشناخته نباشد بطوریکه براساس پژوهشی که چندی قبل توسط پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در این زمینه انجام شده حدود ۹۱ درصد جوانان ایرانی با آن کاملا آشنا هستند و تنها چیزی حدود ۸ درصد جوانان با آن بیگانه هستند.

گرچه در ایران صحبت از عشق در جامعه ما، تاریخچه‌ای به قدمت غزلیات و قصیده‌های اساطیری دارد گرچه از همان دوران ایرانیان معتقد بودند که "عشق" احساسی است که  که باید در دل اشان پنهان باقی در بماند. در اساطیر ایرانی همواره عشق یک مفهوم فرازمینی، غالبا دست نا یافتنی و خصلت انسان‌های برجسته و پاک‌باخته بوده که هیچ عنصر و مانع زمینی یارای در افتادن با قدرت و جوشش عشق را نداشته و عشق نیز مانند کالایی کمیاب و نادر تنها انسان‌های وارسته و خاص را درگیر خود می‌کرد.

اما برخی از جامعه شناسان ایرانی با نقد این مراسم معتقدند، آنچه موجب شده تا این افسانه، به شدت توسط رسانه‌های خارجی و در تمام دنیا تبلیغ شود، درونمایه ضدفرهنگی این جریان است که مبنایی برای رواج فرهنگ بی‌بند و باری و ابتذال است و هر ساله تحت عنوان "روز عشق" انواع و اقسام اعمال ناپاک و خلاف اخلاق در پوشش پاک عشق و محبت انجام می‌گیرد!

به اعتقاد آنها، آنچه که پشت پرده "ولنتاین" را این روز‌ها بیشتر نمایان می‌کند، تلاش و تبلیغات برای از هم پاشیدن بنیان خانواده ها، جلوگیری از ازدواج و ترویج دوست یابی و دوست گزینی به جای انتخاب همسر و تشکیل خانواده، است. این اهداف در قالب سریال‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان که به خانواده‌ها هجوم بیشتری آورده است، نمود عینی تری دارد که البته همراه با واردات "ولنتاین" که سالیان سال است اتفاق افتاده، در یک سیاست تعریف می‌شوند!

باز هم تهاجم فرهنگی!

در مقابل کسانی که معتقدند نفوذ آیین‌هایی نظیر روز "ولنتاین" ناشی از تهاجم فرهنگی است، برخی دیگر از جامعه شناسان بر این باورند که این روز به علت خلاء فرهنگی جامعه در این زمینه، مورد استقبال قرار گرفته است.

این چند دستگی عقاید، اما به همین جا ختم نمی‌شود. در این میان عده‌ای به سنت باستانی «سپندارمذ» اشاره کرده، بی‌نیازی جامعه را از چنین سنت فرهنگی اعلام می‌نمایند. البته در این عنصر، حداقل به نحوی که امروزه مطرح است، جنسیت ابراز کننده محبت، چندان اهمیتی ندارد، اما سپندارمذ جشنی بود که تنها برای تکریم مقام زن صورت می‌پذیرفت. از آنجایی که در جامعه ایران به دلیل وجود عنصر حیای زنانه، اغلب مردان این ابراز علاقه را آغاز می‌کنند، می‌تواند این عنصر را به عنوان جایگزین آن پذیرفت.

از سوی دیگر، عده‌ای نیز از دریچه اسلام و مذهب به این مراسم می‌نگرند و در پی ارائه مدلی جایگزین برای این عنصر تازه‌وارد به جامعه ما هستند. به عنوان مثال، عده‌ای از جوانان مصری نام این روز را به روز «عید محمد» (صلی الله علیه و آله و سلّم) و یا «روز پیامبر» تغییر دادند و با توجه به ایتام، این روز را روز اعلام ارادت و محبت خود به حضرت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلّم) اعلام نمودند.

اما بر اساس نتایج تحقیقی تحت عنوان «بررسی جامعه‌شناختی ولنتاین در میان جوانان تهران» طرفداران ولنتاین به خود عنصر فرهنگی ولنتاین اعتماد کرده‌اند نه به عرضه‌کنندگان غربی آن. یعنی برگزارکننده‌های ولنتاین معتقدند با اینکه ریشه ولنتاین غربی است، اما می‌تواند در سایر جوامع، کشور‌ها و فرهنگ‌ها هم مورد استفاده قرار گیرد.

بازار لاکچری ولنتاین در ایران

در این میان، اما همانطور که گفته شد بازار سال‌های اخیر ولنتیان آنچنان وسیع و متنوع و حتی عجیب و غریب شده که نه تنها در برخی موارد باعث حیرت می‌شود که می‌رود تا کم کم جای خرید‌های نوروز و. را بگیرد. حالا کار به جایی رسیده که نه تنها مغازه دارها، که تقریبا تمامی برند‌های لوازم آرایشی و بهداشتی، عروسک سازی، طلا سازها، از هفته‌ها قبل، به تکاپو می‌افتاند تا با عرضه محصولاتشان به شکلی ویژه در روز ولنتیان از قافله رقابت با همکارانشان عقب نمانند و از به ازای تمای کسادی‌های ایام سال، بارشان را سکه کنند و ببندند! گرچه به نظر می‌رسد که حتی «عشق» هم از قاعده فاصله طبقاتی مستثنی نیست! کمااینکه هدایایی که در ولنتیاین در بین طبقات مختلف جامعه دست به دست می‌شود، آنقدر متفاوت است که گاه هوش از سر انسان می‌برد!

گزارش زیر نگاهی است گذرا به تعدادی از هدایایی که این روز‌ها در بورس هدایای ولنتیانی ایران قرار دارد و البته نیم نگاهی هم خواهیم داشت به برخی از عجیب‌ترین هدایایی که در روز‌های اخیر خبرساز شده‌اند.

«کرومی» به جای «خرسی»

از قدیم عروسک‌های خرسی به عنوان نماد ولنتاین هدیه داده می‌شوند. اما به نظر می‌رسد الان عروسک‌های معروف دیگری در رقابت با خرس‌های عروسکی هستند. از عروسک‌های شخصیت محبوب کودکان یعنی «کروم» تا عروسک‌های «لی لی پوت»‌ی. طبعتا قیمت این عروسک‌ها نیز متفاوت است که بسته به اندازه و جنس و نوع آنها تعیین می‌شود. اما آنچه مسلم است بعید است که در بازار این روزها، عروسکی را با قیمت کمتر از ۳۰۰ هزار تومان پیدا کنید! گرچه سقفی برای آنها تعیین نشده است. قیمت‌های عروسک‌های بزرگ خرسی که با قیمت‌های ۲ تا ۴ میلیون در سایت دیوار دیده می‌شود تازه اول کورس رقابت برای خرید ولنتاین است. گشتی در مغازه‌ها و فروشگاه‌ها نشان می‌دهد که گا‌ها قیمت این عروسک‌ها تا ۶۰ و حتی ۸۰ میلیون تومان هم می‌رسد!

پکیج‌های رنگارنگ

تا همین چند سال قبل معمولا کسانیکه مقید به برپایی مراسم ولنتاین بودند، چند عدد شکلات و کاکائئو می‌خریدند و آنها را با یک شاخه یا دسته گل و یک عروسک تقدیم دوست و عشق اشان می‌کردند. اما امروز به جای آنها پکیج‌های زیادی به بازار آمده که اقلام متنوعی را در خود دارند. از ساعت و ماک و اقلام چرمی گرفته تا اودکلن و عطر وقمقمه و حتی قلیان و طلا و نقره. اما همه آنها تقریبا یک وجه اشتراک دارند. چند غتچه گل و چند عدد شکلات هم داخل آنهاست. مسلما قیمت آنها نیز بسته به برند و نوع اقلامی که در آنهاست متفاوت است. از ۷۰۰-۸۰۰ هزار تومان گرفته تا ۲۰ میلیون تومان! مثلا شما می‌توانید پک ساعت و قلیان را با ۸۹۹ هزار تومان، ست دستبند و شکلات و قمقمه را با ۱۶ میلیون و نهصد هزار تومان، ست قمقمه جیبی با طرح چوب را با یک میلیون و دویست هزار تومان، یک جام گل رز ساده ۳۲ میلیون تومان، باکس گل رز جاودان موزیکال را با یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان و. تهیه کنید.

فرمول بسته بندی

در این میان ولی هنوز هم  کسانی هستند که مایل‌اند خودشان اقلامی را انتحاب کنند و در بسته بندی‌های موقر آنها را به مخاطب اشان بدهند. اینجاست که پای شغل جدیدی به میان می‌آید. افرادی که از شما پول می‌گیرند تا وسایل شما را بسته بندی کنند. آفرادی که هر چیزی را بسته به سلیقه خودشان تزئین و بسته بندی می‌کنند از ساعت و شکلات گرفته تا تابلو و ماک و. مثلا اگر می‌خواهید ساعت مچی انتخابی اتان را به شکل قلب در آورید، این افراد بهترین گزینه هستند. نرخ کارشان هم متفاوت است بسته به نوع کالا و وقتی که صرف می‌کنند باید حدودا ۳۰۰ هزار تا یک میلیون تومان بپردازید!

رکورد‌های گینسی ولنتاین

ایران را بی شک می‌توان به توعی مهد افراط و تفریط در مورد به جای آوردن  آداب و رسوم مختلف دانست. مصداق آن همین جشن ولنتیان. جشنی که تا چند سال قبل فقط محدود به چند قلم شکلات و عروسک و یک شاخه گل می‌شد، حالا به جایی رسیده که هدایایی در آن رد و بدل می‌شود که هوش از سر هر کسی می‌برد. موارد زیر نمونه‌هایی است از همین هدایای عجیب و غریب.

«پت»‌های گوگولی

سری که به سایت‌های کادو‌های ولنتاینی بزنید به شما حیوانات خانگی را نیز پیشنهاد می‌دهند تا به عنوان هدیه به دوست یا همسرتان بدهید. از توله سگ‌های زیبا تا خرکوش و همستر و ... قیمت آنها نیز طبیعتا متفاوت است. از سگ‌های ۳ میلیونی تا ۲۰ میلیونی و خرگوش‌های ۲ تا ۵ میلیونی و.

یخچال ولنتیاینی

حتما در تبیغات تلویزونی یختچال‌هایی را دیده‌اید که وقتی در آن را باز می‌کنند سیلی از اسکناس به بیرون می‌ریزد. حالا می‌توانید همین سناریو را برای ولنتاین اجرا کنید. کافی است یک یخچال امرسان  با طرح رنگی ویژه ولنتاین را سفارش دهید تا آن را با روبانی زیبا درب منزل تحویل بگیرد. نکته جذاب ماجرا اینجاست که وقتی درآن را باز کنید با سیل خروشانی از شکلات‌ها و سایر اقلام خوراکی مواجه می‌شوید که غافلگیرتان می‌کنند. قیمت این هدیه جذاب هم ناقابل است. فقط ۱۰۰ میلیون تومان!

سنگ قبر برای عشاق دیروز

بازار کسب درآمد از عشاق به اموات و مردگان نیز رسیده است. امسال آیتم جدیدی در برخی سایت‌های عرضه کادو‌های تبلیغاتی اضافه شده که در نوع خودش جذاب است. سنگ قبر با طرح قلب ولنتاینی! آگهی دهنده این کادویی در توضیح پیشنهادخود گفته استگهی دهنده این کادویی در توضیح پیشنهادخود گفته است؛ این کادو برای نشان دادن عشق یک نفر به معشوق به دیار باقی شتافته اش، بسیار مناسب است و می‌تواند نشان علاقه وی به همسر یا معشوقه یا دوست از دست رفته اش باشد. اما این کادو چقدر برای علاقمندان آن آب می‌خورد؟ ناقابل؛ ۸۷ میلیون تومان! البته با نصب رایگان!

هدیه‌ای به حجم ۲ تریلر

اما این پایان ماجرا نیست. اخبار و صفحات فضای مجازی را که ورق می‌زنید پر است از مطالبی از عجیب‌ترین هدایای ولنتاینی. ولی شاید یکی از عجیب‌ترین موردی که طی چند روز اخیر خبرساز شده است، انتشار ویدویی است که گفته می‌شود مربوط به تبریز است. در این ویدیو شخصی که گویا علاقه وافری به عشقش دارد، یک خرس  و یک قلب غول پیکررا با یک جعبه بزرگ دربسته هدیه در روی یک تریلر و ماشین خارجی روبان زنده مشکی زیبایی را در تریلری دیگر بار زده تا آنها را برای عشقش بفرستد! ارزش این کادو. خودتان تخمین بزنید!

اینها تنها گوشه‌ای هدایای عجیب و غریب و نرخ‌های نجومی کادو‌هایی بودند که درآستانه روز ولنتاین یعنی فردا – جمعه – دیده می‌شود. کادو‌هایی که بسیاری از آنها چندین برابر حقوق یک کارمند ساده هستند!  این در حالی است که بسیاری از آنها نیز از آنجاییکه خبری نمی‌شوند، اصلا مطرح نشده‌اند. اما آنچکه مسلم است این است که این روز‌ها و در شرایط نابسامان اقتصادی کنونی و گذشته از خوب یا بد بودن سنت وارداتی ولنتاین، می‌توان این رسوم را ساده‌تر و ارزان‌تر برگزار کرد. چرا که به قول تمامی فلاسفه و جامعه شناسان؛ عشق خریدنی نیست بلکه دری است بی همتا که نباید آن را در حد کالایی مادی پایین آورد.

انتهای پیام/