آشنایی با علائم اولیه آرتروز زانو

علائم اولیۀ آرتروز زانو چیست؟

درد و سفتی زانو

یکی از نخستین علائم آرتروز زانو، احساس درد و سفتی در ناحیۀ زانو است. این درد اغلب در هنگام حرکت، پیاده‌روی یا حتی پس از نشستن طولانی‌مدت بروز می‌کند. همچنین، ممکن است فرد در هنگام انجام حرکت‌های خاصی مانند بالا و پایین رفتن از پله‌ها درد داشته باشد و با محدودیت حرکتی نیز مواجه شود؛ یعنی نتواند زانوهایش را به‌‌طور کامل خم یا صاف کند.

متورم شدن زانو

تورم و افزایش حجم زانو به‌دلیل تجمع مایع در مفصل، یکی دیگر از علائم اولیۀ آرتروز است. این تورم اغلب پس از فعالیت‌های سنگین یا حرکت‌های شدید و ناگهانی ایجاد می‌شود و درد شدیدی را به فرد وارد می‌آورد.

کاهش دامنۀ حرکتی

افراد مبتلا به آرتروز زانو ممکن است دچار کاهش دامنۀ حرکتی در زانو شوند. این محدودیت در حرکت می‌تواند از خم‌شدن کامل زانو یا صاف‌کردن آن جلوگیری کند و انجام فعالیت‌های روزمره مانند راه‌رفتن، ایستادن و نشستن را دشوار کند.

صدای تق‌تق در زانو

در مراحل پیشرفته‌تر آرتروز، افراد ممکن است هنگام حرکت یا چرخش زانو صداهایی را بشنوند. این صداها به‌‌دلیل ساییدگی غضروف و تماس استخوان‌ها با یکدیگر ایجاد می‌شود.

علت ایجاد آرتروز زانو

آرتروز زانو می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. برخی از مهم‌ترین علل ایجاد این وضعیت عبارت‌اند از:

پیری و افزایش سن

با افزایش سن، غضروف‌های مفصل زانو که وظیفۀ جذب فشارها و کاهش اصطکاک بین استخوان‌ها را دارند، به‌تدریج دچار فرسایش می‌شوند و توانایی خود را از دست می‌دهند. فرسایش غضروف باعث می‌شود که استخوان‌ها در معرض تماس مستقیم با یکدیگر قرار بگیرند و ایجاد درد، التهاب و محدودیت حرکتی کنند. علاوه‌بر این، در افراد مسن‌تر، توانایی بدن در ترمیم و بازسازی غضروف‌های آسیب‌دیده کاهش می‌یابد و روند فرسایش سریع‌تر می‌شود. پیری همچنین باعث کاهش توانایی بدن در تولید مایعات مفصلی می‌شود. این مایعات درواقع به‌عنوان روان‌کننده عمل می‌کنند و با کاهش آن‌ها، آسیب و التهاب بیشتری در مفصل‌ها ایجاد می‌شود.

آسیب‌های قبلی

افرادی که پیش‌تر دچار آسیب‌هایی مانند شکستگی، کشیدگی یا جراحت‌های جدی در ناحیۀ زانو شده‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به آرتروز و ساییدگی مفصل قرار دارند.

ژن و وراثت

سابقۀ خانوادگی نقش مهمی در این میان ایفا می‌کند و می‌تواند خطر ابتلا به آرتروز را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهد. تحقیقات نشان داده است که ژنتیک عامل مهمی در ایجاد آرتروز است و افرادی که یکی از اعضای درجه‌یک خانواده‌شان به این بیماری مبتلا هستند، بیشتر در معرض خطر قرار دارند.

چاقی و اضافه‌وزن

افرادی که اضافه‌وزن دارند، بیشتر از سایرین با خطر ابتلا به آرتروز روبه‌رو هستند. وزن اضافی باعث وارد آمدن فشار بیشتر بر مفصل زانو می‌شود و این امر می‌تواند روند فرسایش غضروف‌ها را سرعت ببخشد. زانو بزرگ‌ترین مفصل بدن ما است و هنگام ایستادن، کل وزن بدن را تحمل می‌کند. وقتی فرد دچار اضافه‌وزن می‌شود، فشار اضافی بر مفصل زانو باعث افزایش اصطکاک میان استخوان‌ها و غضروف‌ها می‌شود و در نتیجه آسیب به غضروف‌ها و فرسایش آن‌ها سرعت می‌یابد.

روش‌های تشخیص آرتروز زانو

معاینۀ بالینی

پزشک برای تشخیص اولیۀ آرتروز زانو ابتدا به معاینۀ بالینی بیمار پرداخته و علائم و نشانه‌ها را بررسی می‌کند. این معاینه شامل ارزیابی دقیق وضعیت مفصل زانو و واکنش آن به فشار و حرکت است. پزشک از بیمار می‌خواهد تا زانو را در جهت‌های مختلف حرکت دهد و هرگونه درد، تورم یا محدودیت حرکتی را که در نتیجۀ این حرکات ایجاد می‌شود، ثبت می‌کند. پزشک درصورت لزوم، انجام تصویربرداری را برای بیمار تجویز می‌کند.

تصویربرداری پزشکی
رادیوگرافی با تاباندن اشعۀ ایکس به بدن می‌تواند تغییرات فرسایشی در غضروف و استخوان‌ها را نمایش دهد. این تصاویر به پزشک کمک می‌کنند تا میزان آسیب به مفصل زانو را ارزیابی کند. در مواردی که نیاز به بررسی دقیق‌تر باشد، ممکن است از MRI برای مشاهدۀ وضعیت غضروف‌ها، منیسک‌ها و بافت‌های نرم اطراف زانو استفاده شود.

روش‌های درمان آرتروز زانو

درمان آرتروز زانو به عواملی مانند شدت بیماری، سبک زندگی، سن و وضعیت جسمانی فرد بستگی دارد. روش‌های درمانی به‌طور کلی شامل روش‌های غیرجراحی و جراحی هستند.

درمان‌های غیرجراحی

1. تزریق داروهای ضدالتهاب: داروهایی مانند مسکن‌های ضدالتهابی غیراستروئیدی می‌توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند.
2. فیزیوتراپی: انجام منظم فیزیوتراپی و تمرینات تقویتی و کششی می‌تواند به بهبود توان فرد، افزایش دامنۀ حرکتی و کاهش درد کمک کند.
3. درمان‌های جراحی: درصورتی‌که روش‌های غیرجراحی مؤثر نباشند، ممکن است نیاز به جراحی وجود داشته باشد.

1) زانوی پرانتزی

زانوی پرانتزی یکی از مشکلاتی است که فقط از طریق جراحی درمان می‌شود و درصورت عدم انجام، به آتروز زانو می‌انجامد. در جراحی زانوی پرانتزی استخوان‌ها شکسته می‌شوند و پس از اصلاح زاویه، ثابت می‌شوند تا بهبودی حاصل شود.

2) تعویض مفصل زانو

در صورت پیشرفت شدید آرتروز و تخریب گستردۀ غضروف‌ها، جراحی تعویض مفصل زانو انجام می‌شود. در این جراحی، مفصل آسیب‌دیده را از جای خود خارج می‌کنند و یک مفصل مصنوعی در زانوی بیمار قرار می‌دهند. این عمل درد و ناراحتی بیمار را به‌شدت کاهش می‌دهد و کیفیت زندگی او را بهبود می‌‌بخشد.

3) بازسازی رباط صلیبی قدامی

درصورتی‌که آرتروز زانو به‌دلیل آسیب به رباط صلیبی قدامی ایجاد شده باشد، بازسازی این رباط می‌تواند به بهبود توان حرکتی بیمار کند و حتی منجر به درمان آرتروز شود. برای بازسازی رباط صلیبی قدامی دوربین یا آندوسکوپ از طریق شکاف‌های کوچکی روی پوست به داخل زانوی بیمار فرستاده می‌شود تا به کمک آن رباط آسیب‌دیده برداشته شده و با رباط سالم جایگزین شود.

سخن پایانی

آرتروز زانو تأثیرات منفی بسیاری بر کیفیت زندگی افراد می‌گذارد. علائم اولیۀ این بیماری شامل درد، ورم و کاهش دامنۀ حرکتی است که درصورت عدم درمان به‌موقع، می‌تواند به مشکلات جدی‌تری منجر شود. با شناسایی زودهنگام علائم و استفاده از روش‌های درمانی مناسب، مانند فیزیوتراپی، مصرف داروها و انجام جراحی‌های موردنیاز‌، می‌توان کیفیت زندگی مبتلایان را بهبود بخشید و از پیشرفت آرتروز آنها جلوگیری کرد.

رپورتاژ