ثبت شش اثر میراث‌فرهنگی ناملموس خوزستان در فهرست آثار ملی

به گزارش خبرنگار برنا از اهواز، شش پرونده­ میراث‌فرهنگی ناملموس خوزستان در جلسه­‌ای که هفته گذشته در اداره­­‌کل ثبت و حریم آثار، حفظ و احیاء میراث طبیعی و معنوی برگزار شد، در فهرست آثار ملی ثبت شد.

این آثار با عناوین"مهارت پخت آش محلی دَس­پِرز، پَلیلِه، آرددولِه در مناطق لرنشین)"، "مهارت پخت تَه‌­شیری در شهرستان(هفتکل، رامهرمز و باغملک)"، "قصه و روایت مَردآزما در فرهنگ ایرانی(بُمبِرَه­تِرو، مِرداِزما، مِردآزما، طَنطَل، مِرتِزما، مدوزِما و...) (به شکل منطقه‌­ای)"، "مهارت پخت حلوا زَردَک شوشتر"، "مراسم آیینی مشعل‌­گردانی مسجد امام‌­حسین جنوبی(محله‌­ی دلاکان قدیم دزفول)"، "دانش سنتی تولید حلوا اَردِه(حلوا کِشی، حلوا پَشمَک، حلوا سیلونی) خوزستان و بوشهر از اداره‌­کل میراث‌فرهنگی خوزستان پیشنهاد و پس از بررسی و تایید در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

قصه و روایت مَردآزما در فرهنگ ایرانی:(بُمبِرَه‌­تِرو، مِرداِزما، مِردآزِما، طَنطَل، مِرتِزما، مدوزِما و ...) (به شکل منطقه­‌ای)
مَردآزما موجودی افسانه‌ای است که از آن به عنوان قصه­‌ای با روایت های مشابه و گوناگون در بخش‌های مختلف ایران یاد شده است. این موجود در خوزستان با نام­‌های"بُمبِرَه­‌تِرو"، "طَنطَل­‌دراز" یا "طَنطَل­‌طویل" "مِردآزِما"، "مِرداِزما" و نام­‌های دیگری چون: "مَرتِزما، مِردِزمال، جوان‌آزما و غیره" در مناطق مختلف ایران شناخته شده و روایت­‌های مختلف و اغلب مشابه­ی از آن وجود دارد. در باور مردم قدیم این موجود خودش را به اشکال مختلف نشان داده. در شکل انسانی جثه‌اش بزرگ و بزرگ­تر و باعث وحشت می‌شد و از عنوان کردن سوزن پالون­‌دوز و سنگ نمک فرار می‌­کرد. رد پای این افسانه با روایت کهنسالان کمابیش زنده است. اگر چه متفاوت، در زندگی مردم امروز وجود دارد و در شعر، تأتر و موسیقی نیز به آن پرداخته شده است.

مهارت پخت تَه­‌شیری شهرستان(هفتکل، رامهرمز و باغملک)
تَه­‌شیری، نوعی"کَتِه شیری" از غذاهای سنتی مناطق لرنشین هفتکل، رامهرمز و باغملک است. این غذای سنتی از ترکیب شیر و برنج محلی تهیه می­‌شود. یکی از غذاهای پرطرفدار مردم این مناطق است که معمولاً در کنار آن کباب میل می‌کنند.

مهارت پخت حلوا زَردَک شوشتر
حلوا زَردَک از ریشه­‌ی گیاه زردک و شبیه مربایی بسیار غلیظ تهیه می­‌شود. ترکیبی از ریشه­‌ی زردک، شکر یا شیره­‌ی خرما، هل، زعفران، گلاب، خلال بادام و آب است. در نسخ خطی قدیمی بر جای مانده در شوشتر مربوط به(حدود ۹۵ سال پیش) نیز از آن نام برده شده. مرحوم جواد قناد از تولیدکنندگان قدیمی و پس از ایشان فرزندشان و اشخاص دیگری در شوشتر نیز اقدام به تولید و عرضه­­‌ی آن نمودند. امروزه به غیر از تولید خانگی این حلوا به شکل نیمه صنعتی و سنتی عرضه شده و به عنوان سوغات مورد توجه گردشگران است.

دانش سنتی تولید حلوا اَردِه خوزستان و بوشهر
حلوا اَردِه که در خوزستان با نام‌­های"حلوا پَشمَک"، "حلوا سیلونی" و "حلوا کِشی" شناخته شده است، محصولی است از ترکیب ارده(عصاره­‌ی کنجد) و شیره­‌ی خرما که به روش سنتی در شهرهای بهبهان، شوشتر و دزفول تولید می­‌شود. خوزستان به دلیل کشت کنجد و وجود نخلستان­‌های زیاد از دیرباز محل مناسبی برای تولید ارده و شیره‌ی خرما بوده. شیره را طی فرآیندی حرارت داده و با ارده مخلوط می­‌کنند. این محصول مخصوص فصل پاییز و زمستان است. طبع آن گرم و تر است و برای کسانی که مزاج سرد دارند مناسب تقویت نیروی جسمی است. بوشهر نیز از تولیدکنندگان سنتی این این محصول می‌­باشد.

مهارت پخت آش محلی دَس­پِرز، پَلیلِه، آرددوُلِه(در مناطق لرنشین خوزستان)
این آش محلی از ترکیب ماش یا عدس، گیاه خودرو بُن­سُرخ با نام محلی("بُنسُر"، "بِسُر"، "بِسُهر"، "بُسُرَک")، آرد، پیاز، ادویه(نمک، فلفل، زردچوبه)، چاشنی ترشی به همراه مقداری آب تهیه می­‌شود. طی فرآیندی با پاشیدن آب به آرد و زیر و رو کردن آن با انگشتان دو دست، آرد به خود رطوبت گرفته و به تکه­‌های بسیار کوچک به شکل ِپرز تبدیل می­‌شود. این آش مخصوص فصول سرد سال است که در شهرهای هفتکل، رامهرمز و باغملک"دَس­پِرز"، در اندیمشک و دزفول"پَلیلِه"، در لالی، مسجدسلیمان، ایذه و دهدز"آرددوُلِه" نام دارد. این آش برای درمان سرماخوردگی و سنگ­‌کلیه مفید است.

مراسم آیینی مشعل­‌گردانی مسجد امام حسین جنوبی(محله دَلاکان قدیم) دزفول
آیین مشعل­‌گردانی دزفول از آیین‌­های نمایشی مذهبی در ماه محرم است که با پیشینه‌­ای بیش از یکصد سال در دزفول برگزار می‌­شود. این مشعل که به نام مشعل"هفت سَر" معروف است در شب نهم ماه محرم(شب تاسوعا) از مسجد امام حسین جنوبی خارج و از محله­‌ی صَحرا بِدَرغربی همراه با هیات سینه­‌زنی به صورت محله‌­گردانی به مقصد حیدر­خانه(خیمه‌­گاه) حرکت می‌­کند. این مشعل توسط مرحوم "آمحمد­علی نادریان" در سال ۱۲۱۷ شمسی ساخته شد. به دلیل اختلاف ها و تنش­‌های مردم در آن زمان با پادرمیانی بزرگان از جمله"مرحوم حاج جمشید لوافی" با هدف اتحاد و دوستی و به رسم احترام این مشعل را در شب تاسوعا در مسیر این دو محله تا مسجد محله­‌ی کُرناسیون می­‌گردانند.

انتهای پیام/