یادبود رفتگان بی‌برگشت هنر در سال ۱۴۰۳؛
یاد آنان که کلام را زیبا زیستند؛ از شاعر خرچنگ‌های مردابی تا خالق «در نفسِ اژدها»
برنا- گروه فرهنگ و هنر: در سال ۱۴۰۳، دنیای شعر و ادب ایران شاهد از دست دادن چهره‌های برجسته‌ای بود که با کلام و آثارشان نسل‌ها را شگفت‌زده کردند.
به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا؛ سال ۱۴۰۳، سالی بود که پرده‌های غم، بر دنیای شعر و ادب ایران فرو افتاد.
در این سال، قلم‌های تابناک و اندیشه‌های ژرف، از میان ما رفتند و جای خود را در تاریخ ادبیات این سرزمین، جاودانه کردند.
چهره‌های برجسته‌ای که با کلام خود در دل‌ها نفوذ کرده و ذهن‌ها را روشن ساختند، اکنون دیگر در میان ما نیستند. فقدان این بزرگان، نه تنها خلأیی عمیق در فضای فرهنگی کشور به‌وجود آورد، بلکه داغی بزرگ بر قلب‌های مشتاقان شعر و ادبیات باقی گذاشت.
در ادامه به معرفی این عزیزان و یادآوری آثار و جایگاهشان در دنیای شعر و ادب خواهیم پرداخت.
تورج رهنما
تورج رهنما، ادیب، نویسنده، مترجم و استاد دانشگاه تهران و از چهره‌های برجسته فرهنگ و ادب ایران ۲۱ اسفند ۱۴۰۳ در ۸۷ سالگی درگذشت.
رهنما، در سال ۱۳۱۶ در اهواز متولد شد. از او تاکنون حدود ۵۰ جلد اثر ادبی و پژوهشی به زبان‌های فارسی و آلمانی در ایران و آلمان منتشر شده است. از جمله آثار رهنما به زبان فارسی هفت دفتر شعر است که آخرین آنها «پرده بگردان، بانو» است که انتشارات مروارید آن را در سال ۱۳۹۸ منتشر کرده.
از جمله پژوهش‌های ادبی او نیز می‌توان به «برشت، فریش، دورنمات» و «ادبیاتِ امروزِ آلمان» اشاره کرد. همچنین چند کار ادبی او به زبان آلمانی عبارت‌اند از: «در نفسِ اژدها»، «ادبیاتِ داستانی و تغزلی در ایران»، «ادبیات نمایشی در ایران» و «سیمای زن در ادبیات امروز ایران».
محمدعلی بهمنی
محمدعلی بهمنی شاعر و غزل‌سرای نامی ایران نهم شهریور ماه در بیمارستان تندیس تهران، درگذشت.
این شاعر سرشناس خرداد ماه امسال پس از یک دوره درمانی از بیمارستان مرخص شد ولی هفته گذشته بار دیگر به دلیل تشنج، به بخش مراقبت‌های ویژه در بیمارستان و سپس مورد عمل جراحی قرار گرفت و در فاصله چند روز پس از جراحی، ساعاتی پیش دار فانی را وداع گفت.
وی یکی از توانمندترین و موثرترین ترانه‌سرایان این دوره است و تاکنون با هنرمندان زیادی در عرصه موسیقی همکاری داشته است.
«خرچنگ‌های مردابی» (حبیب)، «هوای حوا» (ناصر عبداللهی)، «چه آتش‌ها» (همایون شجریان)، «پرده نشین» (علیرضا قربانی) و... بخشی از آثار ماندگار این استاد ادبیات ایران در همه سال‌های همنشینی با خواننده‌های ایرانی است.
زهرا تجویدی
زهرا تجویدی، نویسنده و فرزند علی تجویدی آهنگساز، ۱۳ آذر ماه در سن ۷۹ سالگی درگذشت.
«گنجینه نقوش خاتم»، «آشنایی با هنر‌های سنتی ایران» (با همکاری شاکری‌راد)، «گنجینه طلایی آشنایی با هنر‌های سنتی ایران» (همکاری شاکری‌راد) از آثار به‌جا مانده از این نویسنده است.
محمود حکیمی
محمود حکیمی، پژوهشگر و نویسنده پیشکسوت ادبیات دینی و کودک و نوجوان پس از تحمل یک دوره بیماری، ۳۰ شهریور ماه در سن ۸۰ سالگی از دنیا رفت.
«رودخانه خروشان عشق»، «راه بازرگان»، «در مدرسه ناصرخسرو قبادیانی»، «مبانی ادبیات کودک و نوجوان» و… از جمله آثار این مولف به‌شمار می‌روند.
جلیل تجلیل
جلیل تجلیل که عمر خود را به تحقیق، تالیف، ترجمه و تربیت هزاران دانشجو و علاقه‌مند فرهنگ و زبان فارسی گذرانده بود، ۱۲ شهریور در سن ۹۰ سالگی رهسپار راه نهایی و مقصد جاودان بشری شد.
وی که از نسل استادان پیشکسوت دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران به شمار می‌آمد و حشر و نشری با شعرا و ادبای هم‌عصر خود به ویژه استاد شهریار (۱۲۸۵ تا ۱۳۶۷) داشت، علاوه بر تدریس و تحقیق و تالیف، مسئولیت‌هایی نیز داشت؛ ریاست کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد، مدیر گروه زبان فارسی دانشگاه تهران و عضو شورای پژوهشی دانشگاه تهران برخی از این مسئولیت‌ها بود.
اسرارالبلاغه (تألیف)، معانی و بیان، جناس در پهنه ادب فارسی، نقشبند سخن، فنون و صنایع ادبی، الغدیر (ترجمه)، معیارالاشعار خواجه نصیرالدین طوسی (تصحیح) و کتاب‌داری نوین در اسلام بخشی از بی‌شمار آثار اوست.
محمدتقی غیاثی
محمدتقی غیاثی، منتقد ادبی و مترجم ادبیات فرانسوی، ۸ مردادماه در سن ۹۲ سالگی در فرانسه درگذشت.
«خدایان تشنه‌اند» نوشته آناتول فرانس، «سهم سگان شکاری» نوشته امیل زولا، «دلهره هستی» نوشته آلبر کامو، «هفته مقدس» نوشته لویی آراگون و «نقد تکوینی» نوشته لوسین گلدمن، «زمین» نوشته امیل زولا، «افبای زبان شناسی» نوشته دومینیک منگنو از جمله ترجمه‌های اوست.
محمدتقی غیاثی سال ۱۳۱۱ در خمامِ گیلان زاده شد و تحصیلات ابتدایی را در خمام و متوسطه را در شهر رشت و تحصیلات دانشگاهی را در رشته زبان و ادبیات فرانسه در دانشسرای عالی تهران گذراند.
در ۳۰ سالگی با بورس تحصیلی وزارت فرهنگ دولت ایران به پاریس رفت و موفق به اخذ دکتری ادبیات فرانسه از دانشگاه سوربن پاریس شد.
ناصر جبلی
«ناصر جبلی» شاعر، نویسنده و پدر حمید جبلی شامگاه ۱۵مرداد ماه درگذشت.
این هنرمند سابقه بیش از هفتاد سال کار مطبوعاتی داشت و مقالات زیادی چاپ کرده بود. علاوه بر گزارش‌های اجتماعی، سردبیری روزنامه‌های «بهار» و «آذربایجان» را هم بر عهده داشت.
علاوه بر سرپرستی روزنامه «اقتصادی شهر» و روزنامه‌های «کایر» و «شایسته» در کانون صنفی بازنشستگان ایران مشغول فعالیت بود و به مدت ۴۳ سال اخیر ریاست کتابخانه کانون را بر عهده داشت.
وی همچنین در ۲۰ فیلم سینمایی مانند کلاه قرمزی در کنار پسرش حمید جبلی نقش‌های کوتاهی را ایفا کرده بود.
محمود مدبری
محمود مدبری، استاد دانشگاه و مصحح ۲۴ فروردین ماه در سن ۶۷ سالگی از دنیا رفت..
مدبری زاده پانزدهم شهریور سال ۱۳۳۵ شمسی در تهران بود و سال ۱۳۶۴ به کرمان کوچید و کار تدریس در دانشگاه کرمان را آغاز کرد و در ۱۳۹۶ بازنشسته شد.
«شاعران بی‌دیوان»، «فرهنگ لغات نثرهای فنی و مصنوع»، تصحیح «ترجمه قرآن ماهان»، «دیوان نجیب گلپایگانی»، «دیوان عماد فقیه کرمانی»، «غازان نامه منظوم»، «تراجم الاعاجم»، «سرمه سلیمانی» و «فرهنگ عجایب اللغة» از جمله آثار چاپ‌شده اوست.
محمدعلی علومی
محمدعلی علومی، نویسنده، طنزپرداز و اسطوره‌شناس معاصر کشور، ۱۷ اردیبهشت ماه درگذشت.
علومی در سال ۱۳۴۰ در شهر بم به دنیا آمد. کار مطبوعاتی را از اوایل دهه هفتاد در مجله ادبستان به عنوان مسئول بررسی مقاله‌ها آغاز کرد و در همان زمان مشغول گردآوری مطالب مربوط به فرهنگ مردم شد.
وی شاگرد استاد انجوی شیرازی است. علومی قصه‌ها و آداب و رسوم و فرهنگ مردم را در «ادبستان»، فصلنامه کرمان و ماهنامه سوره به چاپ می‌رساند. گذشته از آن چند مقاله در معرفی شاهنامه و یا نقد کتاب‌های داستانی نظیر «جزیره سرگردانی» و «طبل آتش» و «ساربان سرگردان» در مطبوعات منتشر کرد.
نیلوفر امرایی
نیلوفر امرایی مترجم، روزنامه‌نگار و فرزند اسدالله امرایی، پنجم خرداد ماه، در سن ۳۶ سالگی درگذشت.
«آشپزخانه خانم گیلاس»، «با یک فکر بکر چه کار می‌توان کرد» و «ساعت‌ها: کتاب فعالیت همراه با نقاشی، رنگ‌آمیزی و برچسب» و «آموزش در خانه (عددها)» از کتاب‌هایی هستند که از او به جا مانده‌اند.
ابراهیم نبوی
شامگاه چهارشنبه ۲۶ دی ۱۴۰۳، سید ابراهیم نبوی، طنزپرداز برجسته و پیشکسوت مطبوعات ایران، در ۶۴ سالگی و در غربت، در شهر سلیورسپرینگ ایالت مریلند آمریکا درگذشت.
خانواده او اعلام کردند افسردگی ناشی از دوری از وطن عامل این اتفاق بوده است.
نبوی از چهره‌های تاثیرگذار در طنز سیاسی مطبوعات دهه ۷۰ و دوران اصلاحات بود. طنز‌های گزنده او در روزنامه‌های اصلاح‌طلب به موضوعی داغ در محافل سیاسی و اجتماعی تبدیل می‌شد و اغلب همراه با جنجال و واکنش‌های گسترده بود. با مهاجرت او به آمریکا در سال ۱۳۸۲، دیدگاه‌های سیاسی و مواضع او در برابر جریان‌های مختلف همچنان بحث‌برانگیز باقی ماند.
سید ابراهیم نبوی که روزگاری از پرکارترین طنزپردازان ایران بود، زندگی‌اش را در غربت با تلخی و دور از وطن به پایان رساند.
مونا علی‌مددی
مونا علی‌مددی، مدرس زبان و ادبیات فارسی، زاده متولد ۱۳۶۰، ۳۱ اردیبهشت در ۴۳ سالگی بر اثر بیماری از دنیا رفت.
«دفتر صوفی/ شرح و توضیح ۱۵ نثر عرفانی به همراه مقدمه در تاریخ تصوف و تقسیم‌بندی نثرهای عرفانی»، تصحیح کتاب «علم بدیع» نوشته محمدحسین فروغی و «مولف، اصطلاحی تازه در نقد» نوشته اندرو بنت از جمله آثار اوست.
منوچهر حسن‌زاده
منوچهر حسن‌زاده، مدیر انتشارات «مروارید»، متولد ۱۳۱۲ در آمریکا در ۹۱ سالگی از دنیا رفت.
او فوق‌لیسانس علوم اجتماعی داشت. حسن‌زاده پیش از انقلاب عضو ارتش بود و در سال ۱۳۵۹ بازنشسته شد و از آن زمان تمام‌وقت در نشر کار می‌کرد.
حفیظ‌الله ممبینی
حفیظ‌الله ممبینی (آبگینه)، شاعر و داستان‌نویس سال ۱۳۲۱ در باغملک متولد شد و ۱۳ آبان درگذشت.
مجموعه شعرهای «دانه‌های اشک»، «چشمه‌سار غزل» و «مثنوی هزار و یک بیت» از آثار این شاعر هستند.
انتهای پیام/
سی و پنجمین نشست شاهنامه‌پژوهی بررسی شد:
نظر شما
پیشنهاد سردبیر
پرونده ویژه
