مدیریت نادرست آب، بحران دشت میناب را رقم زده است

به گزارش خبرگزاری برنا در هرمزگان، محسن سلیمانی روزبهانی در حاشیه سومین کارگاه مشورتی تدوین برنامه مدیریت زیست بومی تالاب رود شور، شیرین و میناب، اظهار داشت: کنوانسیون رامسر توافق بین‌المللی است که براساس آن کشورهای عضو در زمینه تالاب‌های مهم جهان به ویژه زیستگاه‌های پرندگان آبزی و کنارآبزی و نحوه حفاظت از آنها مطالعه، تحقیق و حمایت می‌کنند.

وی گفت: کنوانسیون رامسر مهمترین معاهده در زمینه حفاظت از تالاب‌ها در دنیا محسوب می‌شود که نام آن از یکی شهرهای ایران گرفته شده است.

سلیمانی روزبهانی در ادامه با بیان اینکه در ایران قریب به یک هزار تالاب وجود دارد، افزود: از این تعداد 84 تالاب دارای اهمیت بین‌المللی بوده و 24 تالاب در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است.

* عمده مشکل تالاب‌ها توسعه ناپایدار است

وی اظهار داشت: در کل خاورمیانه بیشترین تالاب‌های به ثبت رسیده در کنوانسیون رامسر به جمهوری اسلامی ایران تعلق دارد.

این مسئول افزود: بیشترین تالاب ثبت شده در کنوانسیون رامسر نیز متعلق به استان‌های آذربایجان غربی و گیلان است.

مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران در بخش دیگری از این گفت‌وگو با تشریح اوضاع تالاب‌های موجود در کشور از توسعه ناپایدار به عنوان عمده مشکل تالاب‌ها نام برد و گفت: توسعه ناپایدار در حوزه آبریز تالاب‌ها یکی از مشکلات اساسی و کلیدی این اماکن به شمار می‌رود.

وی بیان کرد: توسعه لجام گسیخته و گسترش بیش از اندازه اراضی کشاورزی، احداث خارج از عرف سازه‌های مدیریت منابع آب در حاشیه تالاب‌ها و عدم توجه به مدیریت مصرف آب در پایین دست موجب شده تا شریان‌های حیاتی که از زمان‌های دور و گذشته به سمت تالاب‌ها در جریان بوده قطع شود که این خود باعث از بین رفتن کارکردهای تالاب‌ها شده و آنها را در مسیر نابودی قرار دهد.

* یکی از پیامدهای نابودی تالاب‌ها، از بین رفتن فرصت‌های شغلی است

این مسئول از بین رفتن فرصت‌های شغلی مناسب در منطقه را از پیامدهای از بین رفتن تالاب‌ها ذکر کرد و اظهار داشت: از بین رفتن تالاب‌ها علاوه بر اینکه زندگی جوامع انسانی را با چالش‌های جدی مواجه می‌کند و موجب می‌شود دولت برای رفع اثرات آن هزینه‌های زیادی متحمل شود.

سلیمانی روزبهانی افزود: استقرار توسعه پایدار در حوزه آبریز تالاب‌های کشور از نیازهایی است که برای حفظ تالاب‌ها می‌بایست با کمک و همکاری همه دست‌اندرکاران و ذی‌نفعان خیلی زود محقق شود.

وی همچنین مدیریت، احیا و بهره‌برداری مناسب از تالاب‌ها را نیازمند توجه جدی دانست و گفت: نجات، احیا و حفاظت از تالاب‌ها تنها وظیفه سازمان حفاظت محیط زیست نیست بلکه همه دستگاه‌های توسعه‌ای کشور باید پروژه‌های خود را به گونه‌ای پیش ببرند که حق‌آبه تالاب‌ها حفظ شود.

این فعال زیست محیطی، با بیان اینکه بهره‌گیری مطلوب از کارکردهای تالاب توسط جوامع حاشیه تالاب‌ها در گروه حفظ تالاب‌ها است، اظهار داشت: اگر تالاب‌ها حفظ شود بیانگر این است که منابع آبی کشور به درستی مدیریت می‌شود.

* بی‌توجهی به فاکتور آب در کشور

مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران در ادامه با ذکر این مطلب که مردم و جوامع محلی حاشیه تالاب و حوزه آبریز تالاب‌ها یکی از بهره‌برداران کلیدی از تالاب‌ها هستند، به مصرف بیش از 85 درصد آب در بخش کشاورزی اشاره کرد و گفت: از آنجایی که عمده کاربران بخش کشاورزی نیز مردم هستند در نتیجه اگر جوامع محلی آموزش‌های لازم و کافی را فرا گیرند و با کشاورزی پایدار منابع آبی را به شکل صحیح و مناسب استفاده کنند و در فرآیند احیا و حفظ تالاب‌ها و دریاچه‌ها همراه باشند در بخش کشاورزی نیز شاهد تغییر اساسی خواهیم بود.

وی در ادامه با بیان این مطلب که فاکتور محدود کننده در کشور زمین نیست، افزود: در سرزمینی خشک مثل ایران طی سالیان گذشته به فاکتور آب هیچ توجهی نشده و همه توجه‌ها به زمین بوده است.

وی گفت: کشاورزی که با راندمان پایین آب کشور را مصرف کند نمی‌تواند تضمین کننده حفظ اکوسیستم طبیعی کشور و حتی حفظ راندمان کشاورزی باشد.

این مسئول در ادامه تغییر رفتار در بخش کشاورزی و جوامع محلی حاشیه تالاب‌ها را مهم‌ترین گام در راستای احیا تالاب‌ها ذکر کرد و اظهار داشت: نقش مدیران و مراجع تصمیم‌گیر ارشد استانی و شهرستانی در کنار مردم از دیگرشاخص‌های موثر در توسعه پایدار و حفاظت از تالاب‌ها محسوب می‌شود.

سلیمانی روزبهانی در بخش دیگری از این گفت‌وگو به تشریح برخی اقدامات سازمان حفاظت محیط زیست کشور پیرامون نجات و احیا تالاب‌ها پرداخت و گفت: استقرار مدیریت زیست بومی برای تالاب‌ها و ایجاد بستر و فضای مناسب برای مشارکت تمامی دست‌اندرکاران و ذی‌نفعان از مهمترین اموری است که با جدیت در حال پیگیری بوده و در حال حاضر در این راستا کار بر روی 12 تالاب در نقاط مختلف کشور آغاز شده است.

وی همچنین با اشاره به اهمیت تالاب رود شور، شیرین و میناب اظهار داشت: مجموعه تالاب رود شور، شیرین و حراهای میناب برای نخستین بار با مساحت 45 هزار هکتار در سال 1354 به عنوان تالاب بین‌المللی در کنوانسیون رامسر به ثبت رسید و در سال 1378 پس از بازبینی مساحت آن به 78 هزار و 99 هکتار افزایش یافت.

سلیمانی روزبهانی هدف از برگزاری کارگاه مشورتی تدوین برنامه مدیریت زیست بومی را تدوین یک برنامه مدیریت جامع تالاب‌ها با کمک دست‌اندرکاران ذکر کرد و گفت: در این برنامه وظایف و مسئولیت‌های مشخصی برای هر کدام از دستگاه‌ها و ذی‌نفعان پیش‌بینی می‌شود.

* ایجاد وضعیت بحران برای استان به وسیله شکل‌گیری فروچاله‌ها

وی افزود: با تدوین و نگارش این برنامه در آینده نزدیک شاهد احیا و مدیریت صحیح و بهره‌گیری مناسب و اصولی از تالاب‌ها خواهیم بود.

مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به بررسی و بازدید میدانی خود از مجموعه تالاب و جلگه و دشت میناب، اظهار داشت: متاسفانه شکل‌گیری فروچاله‌ها وضعیت بحرانی را در منطقه ایجاد کرده است.

وی گفت: آنچه در دشت میناب رخ داده بیانگر از بین رفتن و نابود شدن سفره‌های زیرزمینی و ساختارهای زیرین خاک است.

این مسئول با ذکر این مطلب که دشت و جلگه میناب یکی از مناطق پرثمر و غنی کشور محسوب می‌شود و در گذشته‌ای نه چندان دور محصولات متنوعی را تولید می‌کرده است، افزود: بحران کنونی دشت و جلگه میناب ناشی از مدیریت ناصحیح منابع آب در حوزه آبریز مرتبط با این منطقه است.

* عدم شکل‌گیری ستاد بحران در این استان

وی اظهار داشت: سو مدیریت و شیوه نامناسب مدیریت در حوزه آبریز دشت و جلگه میناب و انتقال آن به جای نامناسب موجب شده تا پایین دست این منطقه با چالش و خطر جدی روبرو شود.

سلیمانی روزبهانی تصریح کرد: اثرات مخرب برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی آب در میناب و پیشروی فروچاله‌ها در دشت میناب علاوه بر این که معیشت و زندگی مردم را تهدید می‌کند خطر بزرگی برای جوامع انسانی و جان مردم نیز محسوب می‌شود.

وی اظهار داشت: در تعجبم با وضعیت موجود در دشت میناب چرا تاکنون ستاد بحران در این شهرستان تشکیل نشده است.

مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران اعمال مدیریت صحیح منابع آب را راه حل صحیح و درست نجات دشت میناب ذکر کرد و اظهار داشت: مدیریت منابع آب حوزه آبریز منطقه باید مورد بازنگری قرار گیرد تا بازیابی محقق شود.