تا دو سال آینده مجوز ناشران ضعیف و غیرفعال باطل خواهد شد

رضا خرم به معضلات موجود در صنعت نشر اشاره کرد و گفت: ما نه تنها از نظر کمی، ناشر تولید کرده ایم، بلکه اجازه داده ایم به تمام ارگان های دولتی و غیردولتی و شرکت های خصوصی که اگر قرار است کتابی را چاپ کنند بدون استفاده از ناشر وارد شبکه چاپ کتاب شوند و وزارت ارشاد برای آنها مجوز چاپ کتاب را صادر کرده است و این یکی از معضلات مهمی است که ناشرین با آن مواجه هستند.

وی تعدد ناشران در کشور را از دیگر معضلات موجود خواند و افزود: در کشور چین با جمعیتی زیاد، تعداد ناشران بالاتر از هزار عدد نیست ولی در ایران بالای ۸ هزار مجوز نشر، صادر شده است و اگر آمار خانه کتاب را نسبت به ناشرانی که در نمایشگاه تولیدات خود را به عرضه عمومی می رسانند داشته باشید، بالای سه الی ۴ هزار بیشتر ناشر نمی بینید.

وی افزود: فاصله ای ۵۰ درصدی بین تعداد ناشران که مجوز گرفتند و ناشران فعال در نمایشگاه کتاب وجود دارد.

این کارشناس نشر و پخش، با ذکر این نکته که کسی که آمار را در حوزه نشر می دهد خود، سیاستگذار است و نمی توان به آن آمار رجوع کرد، بیان داشت: در حوزه نشر، وزارت ارشاد سیاستگذار است و خودش هم آمار می دهد که این تعداد کتاب به فروش رفته است اما وقتی در بازار حضور پیدا می کنید، می بینید که اکثر ناشران در حدود ۶۰ الی ۷۰ درصد کتاب های تولیدی شان از بعد از نمایشگاه کتاب، در انبارهایشان می ماند و به صورت پراکنده در طول یکسال به فروش می رسانند.

وی به خام فروشی در حوزه نشر اشاره کرد و اظهار داشت: خام فروشی یکی از معضلاتی است که فقط در حوزه نشر به کشور آسیب نزده بلکه در حوزه های صنعت هم خام فروشی، آسیب زا است.

وی در خصوص خام فروشی در حوزه نشر توضیح داد: خام فروشی در حوزه نشر، بدان معنا است که قبل از اینکه کتاب به مرحله تولید برسد، کاغذ دولتی که در اختیار دارید، در بازار به فروش برسانید. دلیل این امر این است که در ریسک کمتری هستند و سرمایه ای نیاز ندارند که در این بازار وارد کنند.

مدیر تعاونی پخش کتاب گنجینه ایرانیان با بیان اینکه در ایران مشاور آگاه برای سرمایه گذاری در صنعت نشر وجود ندارد، گفت: این افراد با گرفتن جواز، بعد از مدتی به دنبال واگذاری آن هستند و با گرفتن امتیازاتی آن را واگذار می کنند.

در ادامه دکتر سید عباس حسینی نیک، به نقش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در خصوص مجوز فعالیت ناشرین اشاره کرد و گفت: طبق مصوبه شورای انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۸۹ که اصلاح مصوبه اهداف و سیاست های حوزه نشر در سال ۱۳۶۷ است، (این مصوبه بیان داشته که) وزارت  فرهنگ و ارشاد اسلامی، متولی بخش انتشارات است و باید مجوز فعالیت انتشاراتی را این وزارتخانه صادر کند.

وی با اظهار به اینکه فعالیت انتشارات، دو بعد مجزا از هم دارند، افزود: در فعالیت فرهنگی حوزه انتشارات، باید وزارت ارشاد مجوز آن را صادر کند، قانون نظام صنفی هم که در سال ۱۳۹۲، اصلاحیه اش آمده است، همه اصناف را در بر می گیرد و همه، حتی شغل های موقتی و غیر ثابت، باید دارای پروانه کسب طبق قانون باشند.

وی افزود: بین این دو وجه انتشارات فاصله ای افتاده است. وزارت ارشاد مجوز فعالیت فرهنگی را صادر می کرده است و اتحادیه ناشران و کتابفروشان هم، پروانه کسب انتشارات را صادر می کرده است. اما تفسیرهای مختلفی می شده و هر کدام اجازه فعالیت را در حیطه کاری خود می دانستند.

بازرس اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران تصریح کرد: اخیرا در شورای راهبردی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در معاونت فرهنگی، آیین نامه صدور  پروانه نشر را اصلاح کردیم وخوشبختانه حدود یک ماه پیش ابلاغ شد وسعی کردیم این دو نهاد را به هم وصل کنیم.

وی خاطر نشان کرد: قانونگذار تعیین کرده است تا هرکسی استعداد و علاقه به فعالیت فرهنگی دارد، مانعی را برایش ایجاد نکنیم و مجوز فعالیت را از وزارت ارشاد بگیرد و در اصلاحیه بیان شده که تا سه سال این مهلت ر ا می دهیم که مردم یا افرادی که می خواهند فعالیت فرهنگی کنند، مجاز باشند بدون اخذ  پروانه کسب این کار را انجام دهند و بعد از سه سال تمدید آن منوط به اخذ پروانه کسب است.

خرم با ابراز امیدواری از اینکه بین ناشران رقابت ایجاد شود، اظهار داشت: افزایش ناشران و تنوع کتاب های بی رویه که در آن نظارتی نیست، رقابت را از این حوزه گرفته است. فرد بدون هیچ سابقه ای خواسته کتابی را ترجمه کند و برای اینکه دوست دارد رزومه فرهنگی داشته باشد، این کار را می کند. از این نوع کتاب ها زیاد وجود دارد.

حسینی نیک با بیان اینکه در دولت جدید، به این نتیجه رسیده ایم که خیل عظیم سیاهی لشکر نشر را در ابتدا باید ساماندهی کرد، عنوان کرد: در گام اول،  تا دو سال آینده تمام کسانی که فعالیت انتشاراتی ندارند که در حدود ۴ تا ۵ هزار است و یا اینکه ضعیف هستند و فقط چند کتاب منتشر می کنند تا مجوزشان تمدید شود، پیش بینی می کنیم که حذف شوند و مجوزهایشان باطل شود.

مدیر مسئول انتشارات مجد  افزود: در ادامه این مسئله، طرحی مطرح است با عنوان رتبه بندی ناشران.  این کار لازم است و باید به سمت حرفه ای شدن برویم و باشگاه ناشران فعال داشته باشیم.

خرم به پروسه خرید در وزارت ارشاد اشاره کرد و توضیح داد: در وزارت ارشاد، خرید کتاب از ناشران به دو گونه انجام می شود، یک نوع خرید شورایی و نوع دیگر خرید دستوری است. این دو گونه خودش تضاد است اگر شورا باید کتابی را خریداری کند، پس حالت دستوری چه کمکی می تواند کند و اگر بر اساس دستور شخص، کتابی باید خریداری شود، خرید شورایی چه فایده ای دارد.

وی افزود: معضل این تضاد برای خود ناشران هم نامفهوم است که آیا بهتر است کتابم را دستوری خرید کنم و یا بگذارم با پروسه قانونی اش به شورا برود و مطرح شود که آیا می خرند و یا نمی خرند.

حسینی نیک با اذعان به اینکه قابل انکار نیست که در سیستم های یارانه، فسادهایی این چنینی وجود دارد، اظهار داشت: باید بدانیم میزان بودجه نسبت به سال ۸۴ پایین است و از طرفی برای خرید کتاب در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تقسیم بندی هایی وجود دارد مثلا کتاب دانشگاهی خریداری نمی شود. اخیرا از خرید دستوری چیزی نشنیده ام.

خرم در خصوص وضعیت قیمت گذاری کتاب ها، گفت: خود ناشران قیمت کتاب ها را مشخص می کنند و در حدود ۲۵ درصد قیمت یک کتاب هزینه تولید است و به طور میانگین، ۱۰ درصد حق التالیف است و در حدود ۵۰ درصد حق پخش است و ۱۵ درصد سود ناشر است که بازگشت آن ۱۶ ماه پس از تولید در بهترین شرایط است.